TÜRKİYE CUMHURİYETİ
|
ANAYASA MAHKEMESİ
|
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
VOLKAN KAHIRLI BAŞVURUSU
|
(Başvuru Numarası: 2019/22730)
|
|
Karar Tarihi: 16/3/2022
|
|
İKİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
Başkan
|
:
|
Kadir ÖZKAYA
|
Üyeler
|
:
|
Engin YILDIRIM
|
|
|
M. Emin KUZ
|
|
|
Basri BAĞCI
|
|
|
Kenan YAŞAR
|
Raportör
|
:
|
Ayhan KILIÇ
|
Başvurucu
|
:
|
Volkan KAHIRLI
|
Başvurucu Vekilleri
|
:
|
Av. Hakan BİLGEHAN
|
|
:
|
Av. Emre Burak ONAT
|
I. BAŞVURUNUN
KONUSU
1. Başvuru, mahkeme kararıyla tespit edilen alacağın
enflasyon karşısında yitirilen değerinin karşılanmaması nedeniyle mülkiyet
hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
II. BAŞVURU
SÜRECİ
2. Başvuru 3/6/2019 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca
başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar
verilmiştir.
3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet
Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.
Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.
III. OLAY VE
OLGULAR
4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle
ilgili olaylar özetle şöyledir:
5. Başvurucu, 1982 doğumlu olup Sakarya'da ikamet
etmektedir.
6. Türkiye İşitme Engelliler Futbol Millî Takımı
2-12/7/2008 tarihleri arasında Yunanistan'ın Patras kentinde düzenlenen İşitme
Engelliler Dünya Futbol Şampiyonası'na büyükler kategorisinde katılarak dünya
ikinciliğini elde etmiştir. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü (İdare) tarafından
başarı elde eden ve başvurucunun da aralarında bulunduğu 23 sporcuya 20/10/2006
tarihli ve 26325 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan mülga Spor Hizmet ve
Faaliyetlerinde Üstün Başarı Gösterenlerin Ödüllendirilmesi Hakkında
Yönetmelik'in (mülga Yönetmelik) 22. ve 23. maddeleri uyarınca 26/1/2009
tarihinde 75'er Cumhuriyet altınının şampiyonanın bittiği 12/7/2008 tarihindeki
Türk lirası karşılığı verilmiştir.
7. Başvurucu 2/3/2009 tarihinde İdareye müracaatta
bulunarak mülga Yönetmelik'in 6. maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca 400
Cumhuriyet altını karşılığı ödül verilmesi gerektiğini ileri sürmüş, buna göre
geriye kalan 325 Cumhuriyet altını karşılığı Türk lirasının yasal faiziyle
birlikte ödenmesini talep etmiştir. Başvurucunun talebi zımnen reddedilmiştir.
8. Başvurucu, zımni ret işleminin iptali istemiyle
11/5/2009 tarihinde Ankara 7. İdare Mahkemesinde (7. İdare Mahkemesi) dava
açmıştır. 7. İdare Mahkemesi 28/1/2010 tarihinde idari işlemin iptaline karar
vermiştir. Kararın gerekçesinde, mülga Yönetmelik'in işitme engelliler spor
dalında organize edilen dünya şampiyonalarında dereceye girenlere verilecek
ödüllerin düzenlendiği 22. maddesinde açıkça 6. maddenin (2) numaralı
fıkrasının uygulanacağının hüküm altına alındığı vurgulanmıştır. Kararda, sözü
edilen fıkranın uygulanmasında idareye takdir yetkisi tanınmadığına işaret
edilerek mülga Yönetmelik'in 23. maddesinin uygulanmasının mümkün olmadığı
ifade edilmiştir. Kararda sonuç olarak bakiye 325 Cumhuriyet altınının
şampiyonanın bitim tarihi olan 12/7/2008'de Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca
belirlenen altın fiyatı esas alınarak tespit edilen Türk lirası karşılığının
yasal faizi ile birlikte başvurucuya ödenmesi gerektiği belirtilmiştir.
9. İdarece 10/5/2010 tarihinde 58 Cumhuriyet altını
karşılığı olarak 14.462,19 TL başvurucuya ödenmiştir.
10. Davalı İdarenin temyiz başvurusu, Danıştay Onuncu
Dairesince (Danıştay) İdare Mahkemesinin gerekçesi değiştirilmek suretiyle
27/4/2010 tarihinde reddedilmiştir. Danıştay başvurucuya verilecek ödülün mülga
Yönetmelik'in 6. maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca belirlenmesi
gerektiğini vurgulamıştır. İdarenin karar düzeltme istemi 11/2/2014 tarihinde
reddedilmiştir.
11. İdare 400 Cumhuriyet altınından geriye kalan 267'si
için 13/7/2008 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenen altın
fiyatını esas alarak belirlediği 66.750 TL'yi 30/11/2018 tarihinde başvurucuya
ödemiştir. Başvurucuya herhangi bir faiz ödemesi yapılmamıştır.
12. Başvurucu 29/1/2019 tarihinde Ankara 4. İdare
Mahkemesinde (4. İdare Mahkemesi) tam yargı davası açmıştır. Başvurucu,
İdarenin faiz dahi ödemediğinden yakınarak 66.750 TL'nin 13/7/2008 ile
30/11/2018 tarihleri arasındaki altın fiyatı artış oranınca artırılmasını ve
tazminat olarak bu suretle tespit edilecek tutara hükmedilmesini talep
etmiştir.
13. Davalı İdarenin savunma yazısında, mülga
Yönetmelik'in 16. maddesinin 4. fıkrasında müsabakaların bittiği tarihte
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenen altın fiyatının esas alınması
gerektiğinin hükme bağlandığı belirtilmiş, anılan Yönetmelik hükmüne uygun
olarak başvurucuya ödeme yapıldığı ifade edilmiştir.
14. İdare Mahkemesi 2/5/2019 tarihinde davayı kesin
olarak reddetmiştir. Kararın gerekçesinde, İdarenin ödül tutarını hesaplama
yönteminin mevzuata uygun olduğu belirtilmiştir.
IV. İLGİLİ
HUKUK
15. Konu hakkında ilgili hukuk için bkz. Ferda
Yeşiltepe [GK], B. No: 2014/7621, 25/7/2017, §§ 17-31.
V. İNCELEME VE
GEREKÇE
16. Anayasa Mahkemesinin 16/3/2022 tarihinde yapmış
olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Başvurucunun
İddiaları ve Bakanlık Görüşü
17. Başvurucu, alacağının geç ödenmesi sebebiyle
enflasyon karşısında yitirilen değerinin karşılanmaması dolayısıyla mülkiyet
hakkının ihlal edildiğini ileri sürmektedir. Başvurucu ayrıca talebine uygun
bir karar verilmemesi ve mahkeme gerekçesinin makul olmaması nedeniyle
hakkaniyete uygun yargılanma hakkının, idarenin sorumluluğunun tartışılmaması
nedeniyle de mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini belirtmektedir.
18. Bakanlık görüşünde, başvurucunun mülkiyet hakkının
ihlal edilip edilmediği konusunda inceleme yapılırken somut olayın kendine özgü
koşullarının da dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.
B. Değerlendirme
19. Anayasa’nın "Mülkiyet hakkı" kenar
başlıklı 35. maddesi şöyledir:
"Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir.
Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla
sınırlanabilir.
Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı
olamaz."
20. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki
tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013,
§ 16). Başvurucunun şikâyetlerinin, ödenmesine karar verilen parasal hakların
değer kaybına uğratılmasına ilişkin olduğu anlaşıldığından tüm iddialarının
mülkiyet hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.
21. Başvuruya konu olayda uygulanacak ilkeler Anayasa
Mahkemesinin Ferda Yeşiltepe kararı ile ortaya konulmuştur (Ferda
Yeşiltepe, §§ 45-76). Bu ilkeler doğrultusunda inceleme mülkiyet hakkı
kapsamında yapılacaktır.
22. Başvurucunun 325 adet Cumhuriyet altınının 12/7/2008
tarihindeki Türk lirası değerince alacağının anılan tarih itibarıyla mevcut
olduğu 7. İdare Mahkemesinin 28/1/2010 tarihli kararıyla tespit edilmiştir.
Başvurucunun bu alacağının Anayasa'nın 35. maddesi anlamında mülkiyet hakkı
kapsamında mülk teşkil ettiği kuşkusuzdur (benzer yöndeki karar için
bkz. Ferda Yeşiltepe, §§ 45-47).
23. Anayasa Mahkemesi; kanun koyucunun bir hak olarak
öngördüğü veya kamu borcu hâline gelmiş ödemelerin geç yapılması nedeniyle
mağdur olunduğu iddiasıyla yapılan başvurularda, alacakta veya hakka konu
bedelde meydana gelen değer aşınmalarının başvurucular üzerinde orantısız bir
yük oluşturması hâlinde mülkiyet hakkının ihlaline karar vermiştir (Mehmet
Akdoğan ve diğerleri, B. No: 2013/817, 19/12/2013; Akel Gıda San. ve
Tic. A.Ş., B. No: 2013/28, 25/2/2015; Ferda Yeşiltepe, §§ 63-76). Bu
bağlamda Anayasa Mahkemesi, mahkemelerce hükmedilen alacak veya tazminatların
enflasyon karşısında aşırı ölçüde değer kaybettiği başvurularda ölçülülük
yönünden mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir (Abdulhalim
Bozboğa, B. No: 2013/6880, 23/3/2016, §§ 48-66; ANO İnşaat ve Ticaret
Ltd. Şti. [GK], B. No: 2014/2267, 21/12/2017, §§ 69-82).
24. İdare, 7. İdare Mahkemesinin kararını uygulamak
amacıyla başvurucuya 58 Cumhuriyet altını için 10/5/2010 tarihinde 14.462,19 TL
ödenmiştir. Başvurucunun bu ödemeye ilişkin olarak herhangi bir şikâyeti
bulunmamaktadır. İdare, geriye kalan 267 Cumhuriyet altını için ise 30/11/2018
tarihinde başvurucuya 66.750 TL ödemiştir. Sözü edilen tutar 13/7/2008
tarihinde Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasınca belirlenen altın fiyatı esas
alınarak hesaplanmıştır. Başvurucu, yaklaşık on yıl sonra ödenen 66.700 TL'nin
enflasyon karşısında uğradığı değer kaybının karşılanmamasından yakınmıştır.
25. Başvurucunun alacağına hak kazandığı tarihten ödeme
tarihine kadar geçen süredeki enflasyon oranları dikkate alındığında mülkiyet
hakkı kapsamında değerlendirilen söz konusu alacağın değer kaybına uğratıldığı
anlaşılmaktadır. Belirtilen değer kaybı oranı gözetildiğinde müdahaleyle
başvurucuya şahsi olarak aşırı ve olağan dışı bir külfet yüklendiği, bu sebeple
söz konusu müdahalenin kamunun yararı ile başvurucunun mülkiyet hakkının
korunması arasında kurulması gereken adil dengeyi başvurucu aleyhine bozduğu
sonucuna varılmıştır (benzer yöndeki değerlendirmeler için bkz. Ferda
Yeşiltepe, § 75).
26. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 35. maddesinde
güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi
gerekir.
C. 6216 Sayılı
Kanun'un 50. Maddesi Yönünden
27. Başvuruda tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının
ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar
bulunmaktadır. Bu kapsamda kararın gönderildiği yargı mercilerince
yapılması gereken iş, yenidenyargılama işlemlerini başlatmak ve Anayasa
Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında
belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar vermektir (30/3/2011 tarihli ve 6216
sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un
50. maddesinin (2) numaralı fıkrasında düzenlenen bireysel başvuruya özgü
yeniden yargılama kurumunun özelliklerine ilişkin kapsamlı açıklamalar için
bkz. Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül
Alkaya ve diğerleri (2), B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri
Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).
28. Öte yandan ihlalin niteliğine göre yeniden
yargılamanın yeterli bir giderim sağlayacağı anlaşıldığından başvurucunun
tazminat taleplerinin reddine karar verilmesi gerekir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın
KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
B. Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan
mülkiyet hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. Kararın bir örneğinin mülkiyet hakkının ihlalinin
sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Ankara
4. İdare Mahkemesine (E.2019/202, K.2019/957) GÖNDERİLMESİNE,
D. Başvurucunun tazminat taleplerinin REDDİNE,
E. 364,60 TL harç ve 4.500 TL vekâlet ücretinden oluşan
toplam 4.864,60 TL yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,
F. Ödemenin, kararın tebliğini takiben başvurucunun
Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde
yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten
ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,
G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına
GÖNDERİLMESİNE 16/3/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.