I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru; sınır dışı kararı verilmesi nedeniyle yaşam hakkı, kötü muamele yasağı ve aile hayatına saygı hakkının, idari gözetim altında tutmanın hukuki olmaması nedeniyle de kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 16/8/2019 tarihinde yapılmıştır. Komisyon, Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

3. Anayasa Mahkemesinin 16/8/2019 tarihli kararıyla sınır dışı işleminin geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.

4. 26/8/2019 tarihli ve 2019/29201 numaralı başvuru, incelenen başvuruyla birleştirilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Genel Olarak

5. Başvuru formu ve ekleri ile ilgili kurumlardan ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nden (UYAP) elde edilen bilgi ve belgelere göre olaylar özetle şöyledir:

6. 1984 doğumlu ve Kazakistan Cumhuriyeti vatandaşı olan başvurucu, dinî ve kültürel baskılardan dolayı 2018 yılında Türkiye’ye geldiğini ifade etmektedir. Başvurucu, turizm amaçlı kısa dönem ikamet iznine istinaden Türkiye’de kalmaktadır.

7. Başvurucu 3/7/2019 tarihinde Türk vatandaşı biriyle evlenmiştir.

8. Başvurucu hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının 2019/126869 numaralı dosyasında terör örgütü üyeliğinden soruşturma başlatılmıştır.

9. 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (d) bendi uyarınca kamu güvenliği açısından tehdit oluşturduğu gerekçesiyle, İstanbul Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğünün 8/8/2019 tarihli kararıyla başvurucunun sınır dışı edilmesine ve idari gözetim altına alınmasına karar verilmiştir. Başvurucu, aynı gün Silivri Selimpaşa Geri Gönderme Merkezinde idari gözetimde tutulmaya başlanmıştır.

B. Bireysel Başvurular Yapıldıktan Sonraki Gelişmeler

10. İstanbul 2. Sulh Ceza Hâkimliğinin 29/8/2019 tarihli kararıyla başvurucunun gebeliğinin riskli olması nedeniyle idari gözetim kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.

11. Başvurucu 16/8/2019 tarihinde sınır dışı kararının iptali için İstanbul 1. İdare Mahkemesinde dava açmıştır. İdare Mahkemesi 31/12/2019 tarihinde sınır dışı işleminin iptaline karar vermiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Anayasa Mahkemesinin 30/3/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

13. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. Yaşam Hakkı, Kötü Muamele Yasağı ve Aile Hayatına Saygı Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

14. Başvurucu; ülkesine geri gönderildiği takdirde hayatının tehlike altında olacağını, kötü muamele görme riskiyle karşı karşıya kalacağını, aile birliğinin dağılacağını, riskli gebelik hâlinde geri gönderme merkezinde tutulduğunu belirterek yaşam hakkı, kötü muamele yasağı ve aile hayatına hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

15. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi gereği Anayasa Mahkemesi, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması ya da benzer nitelikteki başka bir gerekçeden dolayı başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varması hâlinde başvurunun düşmesine karar verebilir (S.Ö., B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 23).

16. Somut olayda başvurucu hakkında İstanbul Valiliği tarafından alınan sınır dışı etme kararı İstanbul 1. İdare Mahkemesinin 31/12/2019 tarihli kararıyla iptal edilmiştir. İstanbul 2. Sulh Ceza Hâkimliğinin 29/8/2019 tarihli kararıyla idari gözetim kararı kaldırıldığından riskli gebelik iddiasıyla yaşamına ya da maddi ve manevi bütünlüğüne idari gözetim koşullarından kaynaklanabilecek bir tehlike ihtimali kalmamıştır. Dolayısıyla bireysel başvuruya konu edilen sınır dışı ve idari gözetim kararlarının uygulanma ihtimalinin ortadan kalktığı, başvurucunun mağdur statüsünün sona erdiği ve başvurunun incelenmesine devam edilmesini gerektiren bir husus bulunmadığı anlaşılmaktadır.

17. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının düşmesine karar verilmesi gerekir.

C. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

18. Başvurucu, idari gözetim kararının hukuka aykırı olduğunu belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini öne sürmüştür.

19. Anayasa Mahkemesi A.A. (B. No: 2014/18827, 20/12/2017, § 37) başvurusunda idari gözetimin sona erdiği durumlarda tam yargı davası açmak üzere idari yargıya müracaat edebileceği ifade edilmiştir. İstanbul 2. Sulh Ceza Hâkimliğinin 29/8/2019 tarihli kararıyla başvurucunun idari gözetimi sonlandırıldığından başvurucunun tam yargı davası açmasının önünde bir engel bulunmamaktadır.

20. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. 1. Yaşam hakkı, kötü muamele yasağı ve aile hayatına saygı hakkı yönünden başvurunun DÜŞMESİNE,

2. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Sınır dışı işlemine ilişkin tedbir kararının SONLANDIRILMASINA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA,

E. Kararın bir örneğinin gereği için İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğüne GÖNDERİLMESİNE 30/3/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.