I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, işe iade talebiyle açılan davada gerekçeli kararın geç yazılması sebebiyle makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Bir bankanın Ankara şubesinde çalışmakta iken sendikal nedene dayalı olarak başvurucunun iş akdi sonlandırılmıştır.

3. Bunun üzerine başvurucu, Ankara 11. İş Mahkemesinde (Mahkeme) 28/6/2016 tarihinde işe iade talebiyle dava açmıştır. Mahkeme 6/9/2017 tarihinde davanın kabulüne ve başvurucunun işe iadesine karar vermiştir.

4. Başvurucu geçen süreye rağmen gerekçeli kararın yazılmadığını belirterek kararın yazılması için 18/5/2018 tarihinde Mahkemeye dilekçe vermiştir.

5. Mahkeme, gerekçeli kararı 7/1/2019 tarihinde yazmıştır. Karar davalı banka tarafından istinaf edilmiştir.

6. Başvurucu gerekçeli kararı 9/1/2019 tarihinde öğrendikten sonra gerekçeli kararın geç yazıldığı iddiasıyla 7/2/2019 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

7. Davalı işverenin istinaf talebi, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin (Bölge Adliye Mahkemesi) 30/4/2019 tarihli kararıyla tazminat yönünden kabul edilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesinin gerekçesinde, davalı işverenin iş sözleşmesinin performans yetersizliği sebebiyle geçerli nedenle feshedildiğini ispat edemediği belirtilerek feshin geçersiz olduğuna ve başvurucunun işe iadesine yönelik yeniden hüküm kurulmuştur.

8. Tarafların temyiz talepleri, Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin (Daire) 12/9/2019 tarihli kararıyla reddedilmiş ve karar kesinleşmiştir. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Başvurucu, Mahkeme tarafından 6/9/2017 tarihinde işe iade kararı verilmesine rağmen gerekçeli kararın bir yılı aşkın süredir yazılmaması nedeniyle kararın icra kabiliyeti kazanamadığını belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

10. Eldeki başvuruda yer alan iddialara benzer iddialar Anayasa Mahkemesince daha önce Hatice Akgül (B. No: 2018/35900, 25/2/2021) kararında ele alınmıştır. Söz konusu kararda; işe iade kararının icra kabiliyeti kazanabilmesi için kesinleşmesinin gerektiği, gerekçeli kararın geç yazılması hâlinde hükmün kesinleşmesinin gecikeceği ve lehine karar tesis edilenin mağdur olacağı ifade edilmiştir. Kararda; mahkeme hükmünün icra kabiliyetinin ancak kesinleşme ile söz konusu olabileceği dikkate alındığında kararın kesinleşmesinin en önemli aşamalarından birinin gerekçeli kararın yazılması olduğu, bu yükümlülüğün ise derece mahkemeleri tarafından yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiştir (Hatice Akgül, §§ 33-37).

11. Anılan kararda Anayasa Mahkemesi; yargılama süresinin toplamda 2 yıl 5 ay olmakla birlikte ilk derece mahkemesinin kararı tefhiminden gerekçeli kararı yazmasına kadar geçen 1 yıl 3 ay 29 günlük sürenin makul olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığını, bu durumun tek başına yargılama süresinin uzamasına neden olduğunu belirterek makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.

12. Somut başvuruda da başvurucunun işe iade talebiyle açmış olduğu davanın sonuçlarından yararlanabilmesinin, başka bir deyişle kararın kesinleşmesinin en önemli aşamalarından biri gerekçeli kararın yazılması olup bu yükümlülük başvurucunun talebine, tutumuna veya sorumluluğuna bağlı olmaksızın mahkemeye aittir.

13. Başvuruya konu olayda 28/6/2016 tarihinde açılan davanın 12/9/2019 tarihinde kesinleştiği yani yargılamanın üç dereceli yargılama sisteminde yaklaşık 3 yıl 2 ay 14 gün sürdüğü anlaşılmıştır. Başvuruya konu davanın hukuki meselenin çözümündeki güçlük, maddi olayların karmaşıklığı, delillerin toplanmasında karşılaşılan engeller, taraf sayısı gibi ölçütler dikkate alındığında karmaşık olmaktan uzak olduğunu söylemek mümkündür. Bunun yanında yargılamada yedi duruşma neticesinde davanın açılmasından 1 yıl 2 ay 8 gün sonra kısa karar tefhim edilmiş ise de tefhim tarihinden gerekçeli kararların yazılmasına kadar 1 yıl 4 ay 1 günlük süre geçmiş olup bu durum tek başına yargılama sürecinin uzamasına neden olmuştur.

14. Bu açıklamalar çerçevesinde somut başvuruda yargılamanın uzamasına gerekçeli kararın geç yazılmasının sebep olduğu ve başvurucunun makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

15. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

16. Başvurucu; ihlalin tespiti, 100.000 TL maddi ve 100.000 manevi tazminata karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

17. Makul sürede yargılanma hakkı yönünden ihlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında net 8.000 TL manevi tazminatın başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Makul sürede yargılanma hakkı yönünden başvurucuya net 8.000 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerinin REDDİNE,

D. 364,60 TL harç ve 9.900 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 10.264,60 TL yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,

E. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal faiz UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin bilgi için Ankara 11. İş Mahkemesine (E.2016/784, K.2017/395) GÖNDERİLMESİNE,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 20/12/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.