I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, terör saldırısı nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu, 10/10/2015 tarihinde Ankara Garı önünde gerçekleştirilen ve iddiasına göre kendisinin de dâhil olduğu gösteriler sırasında meydana gelen, birçok kişinin vefat ettiği/yaralandığı terör saldırısı nedeniyle işitme kaybı yaşamış; etrafında yaralanan, vefat eden kişileri görmesi sonucu psikolojik yönden olumsuz etkilenmiştir. Başvurucunun anılan terör saldırısı nedeniyle uğradığı zararın ödenmesi için Ankara Valiliği Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zarar Tespit Komisyonuna yaptığı başvuru, olay yerinde bulunmadığı gerekçe gösterilerek 15/11/2016 tarihinde reddedilmiştir. Başvurucunun olayın akabinde yaralananların tespiti amacıyla düzenlenen listede yer almadığı ve şikâyetçi olarak başvuran şahıslar arasında bulunmadığı görülmüştür.

3. Başvurucunun terör saldırısı nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararın tazmini amacıyla açtığı tam yargı davasında Ankara 13. İdare Mahkemesi tarafından kısmen kabul kararı verilmiş ise de Ankara Bölge İdare Mahkemesi 10. İdari Dava Dairesi kısmen kabul kararını kaldırarak davanın reddine hükmetmiştir. 16/10/2019 tarihli kararın gerekçesinde özetle Zarar Tespit Komisyonuna yaptığı başvuru olay yerinde bulunmaması gerekçe gösterilerek reddedilen başvurucunun olaydan zarar gördüğünü kanıtlayamadığı, sunduğu belgelerin olay yerinde olduğunu ispatlar nitelikte olmadığı ifade edilmiştir.

4. Başvurucu nihai kararı 14/11/2019 tarihinde öğrenmesinin ardından 13/12/2019 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

5. Komisyon tarafından başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

6. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

7. Başvurucu; terör saldırısının yapıldığı alanda bulunması nedeniyle büyük bir tehlike, işitme kaybı ve travma yaşadığını belirterek kamu gücünün öngörülebilir bir saldırıyı önlememiş, gereken tedbirleri almamış olması ve yargı makamlarının gerekli giderimi sağlamamış olması nedeniyle anayasal haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvurucu ayrıca adli yardım talebinde bulunmuştur. Konuya ilişkin insan hakları yargısı içtihadını sunan Adalet Bakanlığı, adli makamların tespitinden ve ulaştığı sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir neden bulunmadığını beyan etmiştir. Başvurucu, karşı beyanında başvuru formundaki iddialarını yinelemiştir.

8. Anayasa Mahkemesinin yerleşik içtihadı uyarınca, ölüm gerçekleşmese dahi bazı hâllerde başvurunun yaşam hakkı çerçevesinde incelenebilmesi mümkündür ve bu hâllerde başvurunun yaşam hakkı kapsamında incelenip incelenmeyeceğinin tespitinde diğer faktörlerle birlikte kişinin maruz kaldığı tehlikenin derecesi ve türü de değerlendirilir (benzer yöndeki değerlendirme için bkz. Yasin Ağca, B. No: 2014/13163, 11/5/2017, § 109, Mehmet Karadağ, B. No: 2013/2030, 26/6/2014, § 20, Mustafa Çelik ve Siyahmet Şeran, B. No: 2014/7227, 12/1/2017, § 69). Başvurucunun bombalı terör saldırısı yapılan ve birçok kişinin hayatını kaybettiği/yaralandığı alanda bulunduğunu ve bu mevcudiyete bağlı işitme kaybı yaşadığını ileri sürdüğü dikkate alınarak söz konusu iddiasında inceleme, yaşam hakkı kapsamında yapılacaktır. Ayrıca yargısal sürecin başvurucunun olay yerinde bulunmadığı gerekçesi temelinde ret hükmü ile sonuçlanması, bir başka ifadeyle yaşam hakkının korunmasına ilişkin (pozitif) yükümlülükler bağlamında henüz bir değerlendirme yapılmamış olması karşısında inceleme yaşam hakkının usul boyutu kapsamında gerçekleştirilecektir.

9. Anayasa'nın 17. maddesinde güvence altına alınan yaşam hakkı kapsamındaki negatif ve pozitif yükümlülüklerinin güvencesini etkili soruşturma yükümlülüğü (usul boyutu) oluşturmaktadır. Anayasa’nın 17. maddesi devlete, elindeki tüm imkânları kullanarak bu konuda ortaya konulmuş yasal ve idari çerçevenin yaşamı tehlikede olan kişileri korumak için gereği gibi uygulanmasını ve bu hakka yönelik ihlallerin durdurulup sorumluların ortaya çıkarılmasını sağlayacak etkili idari ve yargısal tedbirleri alma görevi yüklemektedir. Bu yükümlülük -kamusal olsun veya olmasın- yaşam hakkının tehlikeye girebileceği her türlü faaliyeti kapsamaktadır. Yaşam hakkı kapsamında hukuki sorumluluğu ortaya koymak adına adli ve idari yargıda açılacak tazminat davalarında makul derecede ivedilik ve özen şartının yerine getirilmesi, dolayısıyla derece mahkemelerinin bu tür olaylara ilişkin yürüttükleri yargılamalarda, Anayasa'nın 17. maddesinin gerektirdiği seviyede bir inceleme yapıp yapmadıklarının Anayasa Mahkemesi tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Öte yandan söz konusu özen şartının yerine getirilmesi, yaşam hakkı ile ilgili her davada mutlaka mağdurlar lehine bir sonuca varılmasını garanti altına almamaktadır (Serpil Kerimoğlu ve diğerleri, B. No: 2012/752, 17/9/2013; Perihan Uçar, B. No: 2013/5860, 1/12/2015; Aysun Okumuş ve Aytekin Okumuş, B. No: 2013/4086, 20/4/2016).

10. Somut olayda başvurucu özetle Ankara Garı önünde gerçekleşen terör saldırısı sırasında olay yerinde bulunduğunu, patlama nedeniyle işitme kaybı yaşadığını, tehlike atlattığını, etrafında yaralanan ve hayatını kaybeden insanlar olduğunu, olay nedeniyle travma geçirdiğini ileri sürmüştür. Süreçte elde edilen verilere bakıldığında başvurucunun olay sonrası düzenlenen yaralı listesinde yer almadığı ve olay nedeniyle şikâyette bulunan şahıslar arasında olmadığı görülmüştür. Ayrıca başvurucunun Zarar Tespit Komisyonu nezdinde yaptığı başvuru da olay yerinde bulunmadığı gerekçesine dayanılarak reddedilmiştir.

11. Başvurucu, bireysel başvuruda bulunurken terör saldırısı anında olay yerinde bulunduğunu soyut olarak ileri sürmüş ise de somut yargılama sürecinin asıl meselesi olan olay yerindeki mevcudiyeti hususunda herhangi bir delil, ispat aracı ve/veya bilgi, belge sunmamıştır. Bireysel başvuruya esas olan yargısal süreçte, mahkemelerin dayandığı deliller çerçevesinde ulaşılan sonucun keyfî veya hukuki dayanaktan yoksun olduğu yorumunu getirmek mümkün değildir.

12. Eldeki veriler ışığında sonuç olarak bireysel başvuruda bulunurken olay yerindeki mevcudiyetine ilişkin somut bir bilgi/belge (otobüs bileti, olay tarihinde Ankara ilinde bulunan sağlık kurumlarından alınan evrak vb.) sunmayan başvurucunun olay yerinde bulunmadığını destekleyen resmî evrakları esas alınarak yürütülen ve karara bağlanan yargısal sürecin yaşam hakkının usul boyutuna ilişkin güvenceler bağlamında bir ihlale vücut vermediğinin açık olduğu kanaatine ulaşılmıştır.

13. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 8/2/2023 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.