I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, yargılamanın yenilenmesi talebinin reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu başçavuş olarak görev yapmaktayken disiplinsizlik ve ahlaki durum nedeniyle hakkında Türk Silahlı Kuvvetlerinden (TSK) ayırma işlemi tesis edilmiş, başvurucunun bu işlemin iptali talebiyle Askeri Yüksek İdare Mahkemesinde (AYİM) açtığı dava 29/11/2012 tarihli kararla reddedilmiştir. Kararın gerekçesinde; İstanbul Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından bir fuhuş çetesine yönelik olarak yürütülen soruşturma kapsamında elde edilen dijital bilgi, belge ve dokümanlardan söz konusu çeteyle irtibatlı kişiler arasında Hava Kuvvetleri Komutanlığına mensup bazı personelin de bulunduğunun anlaşılması üzerine aralarında başvurucunun da olduğu bu kişilerle ilgili soruşturma başlatıldığı, anılan soruşturma kapsamında alınan ifadesinden başvurucunun hizmetin gerektirdiği şekilde tavır ve hareketlerini düzenleyemediğinin, iddia edilen eylemlerinin ahlak dışı hareket niteliğinde olduğunun anlaşıldığı belirtilmiştir. Disiplin ve ahlaki yaşantı durumu itibarıyla başvurucunun TSK’da göreve devam etmesinin uygun olmadığı yönünde kanaate ulaşılmasını haklı kılacak objektif nitelikli yeterli derecede veri bulunduğuna dikkat çekilen kararda başvurucunun TSK’dan ayırma işlemine tabi tutulmasında idarenin takdir yetkisini ölçülü ve objektif olarak kullandığı işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı ifade edilmiştir. Anılan karar kanun yolu incelemesinden geçerek kesinleşmiştir.

3. Başvurucunun anılan karar üzerine söz konusu davada adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine yaptığı 2013/758 sayılı başvuru hakkında 21/1/2015 tarihinde kabul edilemezlik kararı verilmiştir.

4. Başvurucu, TSK personelinden bazılarının kanun hükmünde kararname ile görevlerine son verilmesi üzerine yargılamanın yenilenmesi talebiyle Ankara 1. İdare Mahkemesinde (Mahkeme) dava açmıştır. Mahkeme; başvurucunun disiplinsizlik ve ahlaki durum nedeniyle hakkında TSK'dan ayırma işlemi tesis edilmesine ilişkin işleme karşı açtığı davada Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 1. Dairesinin 29/11/2012 tarihli kararı ile davanın reddine karar verildiğini belirtmiştir. Ayrıca başvurucunun dayandığı gerekçe olan TSK personelinden bazılarının kanun hükmünde kararname ile görevlerine son verilmesinin yargılamanın yenilenmesi şartları olarak belirtilen durumlarla örtüşmediğinin anlaşıldığı, başvurucu tarafından kanunda tahdidi olarak belirtilen yargılamanın yenilenmesi nedenlerinden hiçbirinin gerekçe olarak gösterilmediği vurgulanmıştır.

5. Başvurucunun anılan karara yönelik istinaf talebi Ankara Bölge İdare Mahkemesi 2. İdari Dava Dairesinin 27/6/2019 tarihli kararıyla; temyiz talebi de Danıştay Onikinci Dairesinin 15/1/2020 tarihli kararıyla reddedilmiştir.

6. Başvurucu, nihai hükmü 29/3/2020 tarihinde öğrendikten sonra 29/4/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

II. DEĞERLENDİRME

7. Başvurucu, hakkında işlem tesis eden TSK'daki kişilerin ve hakkında karar veren hâkimlerin 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleşen darbe teşebbüsü sonrasında Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY) üyesi olduğu gerekçesiyle meslekten çıkarılmaları nedeniyle yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunduğunu, mahkemenin gerekçeli karar vermediğini, yargılamanın yenilenmesi talebinin kabul edilmesi gerektiğini belirterek adil yargılanma ve mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

8. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder. Başvurucunun şikâyetlerinin niteliği gözetildiğinde ihlal iddialarının adil yargılanma hakkına ilişkin olduğu değerlendirilmiştir.

9. Yeniden yargılama talebine konu asıl dava yönünden daha önce Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunulduğu ve söz konusu başvuru hakkında kabul edilemezlik kararı verildiği de gözetilerek somut başvurudaki inceleme yalnız yargılamanın yenilenmesi talebine yönelik dava bakımından yapılmıştır.

10. Anayasa Mahkemesi yargılamanın iadesi/yenilenmesi talebi çerçevesinde ileri sürülen ihlal iddiaları ile ilgili Metin Gümüş (B. No: 2016/14563, 28/11/2019) başvurusunda değerlendirmeler yapmıştır. Anayasa Mahkemesi anılan kararda, yargılamanın yenilenmesi talebinin değerlendirildiği ilk evrede uyuşmazlığın esasını çözümleyecek nitelikte bir karar verilmediğini vurgulayarak bu aşamada medeni hak ve yükümlülüklere dair bir değerlendirme yapılmadığını, uyuşmazlık konusu hakka ilişkin doğrudan belirleyici bir hüküm verilmediğini ifade etmiştir (Metin Gümüş § 30).

11. Anayasa Mahkemesi, başvurucunun bu aşamaya yönelik ihlal iddiasının medeni hak ve yükümlülüklerin değerlendirildiği bir yargısal sürece ilişkin olmaması nedeniyle adil yargılanma hakkı kapsamında incelenemeyeceğini ancak Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin ihlal kararlarının ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına yönelik yeniden yargılama taleplerine ilişkin başvuruların bundan istisna tutulması gerektiğini ifade ederek başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar vermiştir (Metin Gümüş §§ 31-34).

12. Somut olayda yukarıda anılan karardan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Başvurucu, AYİM kararından sonra yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurmuş; Mahkeme bu talebi şartları oluşmadığı gerekçesiyle reddetmiştir. Bu itibarla başvurucunun dile getirdiği ihlal iddiaları medeni hak ve yükümlülüklerin değerlendirildiği bir yargısal sürece ilişkin olmaması nedeniyle adil yargılanma hakkı kapsamı dışında kalmaktadır.

13. Açıklanan gerekçelerle başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 15/5/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.