I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan davada aleyhe yargılama giderine hükmedilmesi nedeniyle mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucu, Mersin'in Gülnar ilçesinde bulunan taşınmazların malikidir. Başvurucunun taşınmazları üzerinden 1983 yılı sonrasında kamulaştırma yapılmaksızın veya idari irtifak tesis edilmeksizin enerji nakil hattı geçirilmiştir. Başvurucu 27/7/2016 tarihinde Gülnar Asliye Hukuk Mahkemesinde (Mahkeme) Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketine (TEİAŞ) karşı kamulaştırmasız el atma sebebiyle tazminat davası açmıştır.

3. Mahkemece bilirkişi incelemesi yaptırılmış ve raporda başvurucuya ödenmesi gereken tutar 249.820 TL olarak hesaplanmıştır. Başvurucu, söz konusu raporda hesaplama hatası yapıldığını belirterek dava konusu talebini 238.238 TL olarak ıslah etmiştir. Mahkeme, davanın kabulüne karar vermiş; 249.820 TL (rapordaki hesaplamayı baz almak suretiyle) irtifak hakkı bedelinin başvurucuya ödenmesine hükmetmiştir. Tarafların istinaf talebinde bulunmaları üzerine Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi (Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi) başvurucunun istinaf talebini reddetmiş ancak TEİAŞ'ın istinaf başvurusunu kısmen kabul etmiş ve kararı kaldırarak taleple bağlılık ilkesi gereği 238.238 TL irtifak hakkı bedelinin başvurucuya ödenmesine karar vermiştir. Öte yandan Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi, 16.274,03 TL harçtan başvurucunun yatırdığı 4.267 TL peşin harcın mahsubundan kalan 12.007,03 TL istinaf karar harcının başvurucudan alınarak Hazineye irat olarak kaydına karar vermiştir.

4. Başvurucu, dava sonucunda tamamen haklı çıkmasına karşın Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesince aleyhine karar harcına hükmedilmesi dolayısıyla temyiz talebinde bulunmuştur. Yargıtay 5. Hukuk Dairesi (Yargıtay Dairesi) kararı onamış, aynı zamanda davacıdan peşin alınan temyiz başvurma ve temyiz karar harcının Hazineye irat olarak kaydedilmesine hükmetmiştir.

5. Başvurucu, nihai hükmü 5/5/2020 tarihinde öğrendikten sonra 15/5/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvuru, süresi içinde yapılmıştır.

6. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Başvurucu, dava sonucunda tamamen haklı çıkmasına karşın aleyhine yargılama giderine hükmedilmesi nedeniyle mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir.

8. Başvuru, mülkiyet hakkı kapsamında incelenmiştir.

9. Anayasa Mahkemesi olay ve olguları somut başvuru ile benzer nitelikte olan Kübra Yıldız ve diğerleri ([GK], B. No: 2018/32734, 28/7/2022) kararında kamulaştırmasız el atma davalarında aleyhe hükmedilen yargılama gideri ve vekâlet ücreti nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetlerde uygulanacak anayasal ilkeleri belirlemiştir. Bu çerçevede başvurucular aleyhine yargılama giderine hükmedilmesi nedeniyle mülkiyet hakkına yapılan müdahalenin Anayasa'nın sözüne uygun olmadığı sonucuna ulaşmıştır.

10. Somut başvuruda Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Dairesi tarafından başvurucunun istinaf başvurusunun reddine karar verilmesi dolayısıyla başvurucu aleyhine istinaf karar harcına hükmedilmiştir. Yine Yargıtay Dairesi tarafından başvurucunun temyiz talebinin reddedilmesi nedeniyle başvurucu aleyhine temyiz yargılama giderine hükmedilmiştir. Sonuç olarak kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan davada aleyhine yargılama giderine hükmedilen başvurucu yönünden de anılan kararda açıklanan ilkelerden ve ulaşılan sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmadığı değerlendirilmiştir.

11. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

12. Başvurucu; ihlalin tespiti, yargılamanın yenilenmesi ile maddi ve manevi tazminat talebinde bulunmuştur.

13. Kamulaştırmasız el atma davasında aleyhe yargılama giderine hükmedilmesi nedeniyle tespit edilen mülkiyet hakkı ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar ve zorunluluk bulunmaktadır. Anayasa'nın 148. ve 153. maddeleri ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. ve 66. maddeleri uyarınca ihlal kararının gönderildiği yargı mercilerinin yapması gereken iş, yeniden yargılama işlemlerini başlatıp Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında belirtilen ilkelere ve gerekçelere uygun biçimde yürütülecek yargılama sonunda hak ihlalinin nedenlerini gidererek yeni bir karar vermektir (yeniden yargılama konusunda bkz. Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve diğerleri (2), [1. B.] B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100). Diğer taraftan mülkiyet hakkı yönünden ihlalin niteliğine göre yeniden yargılama yapılmasının yeterli giderim sağlayacağı anlaşıldığından başvurucunun tazminat taleplerinin reddine karar verilmesi gerekir.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Kararın bir örneğinin mülkiyet hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesine (E.2017/1234, K.2018/23) GÖNDERİLMESİNE,

D. Başvurucunun tazminat taleplerinin REDDİNE,

E. 446,90 TL harç ve 30.000 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 30.446,90 TL yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,

F. Ödemelerin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 16/9/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.