TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ANAYASA MAHKEMESİ
BİRİNCİ BÖLÜM
KARAR
ERHAN ÜNALAN BAŞVURUSU
(Başvuru Numarası: 2020/15843)
Karar Tarihi: 3/10/2024
Başkan
:
Hasan Tahsin GÖKCAN
Üyeler
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
İrfan FİDAN
Muhterem İNCE
Yılmaz AKÇİL
Raportör
Zehra GAYRETLİ
Başvurucu
Erhan ÜNALAN
Vekili
Av. Ülker Güner VAKİTBİLİR
I. BAŞVURUNUN ÖZETİ
1. Başvuru, delillerin hatalı değerlendirilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
2. Fetullahçı Terör Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY) üyeliği suçundan Tokat ve Elmadağ Cumhuriyet Başsavcılıklarınca yürütülen soruşturmalar kapsamında bazı şüphelilerin ifadesi alınmıştır. Bahsi geçen şüpheliler verdikleri ifadelerde başvurucu hakkında da beyanda bulunmuştur. Bu kapsamda;
- Tokat Cumhuriyet Başsavcılığınca ifadesi alınan A.Ö. Elmadağ Meslek Yüksek Okulunda öğrenci olduğu sırada örgüte ait "Bedir" kod isimli öğrenci evinde başvurucuyla birlikte kaldığını, başvurucunun bu evde ev abiliği yaptığını, daha sonra 2014 yılında başvurucunun bölge talebe mesulü ünvanıyla çeşitli organizasyonlar düzenlediğini belirtmiştir.
- Elmadağ Cumhuriyet Başsavcılığınca ifadesi alınan M.D. başvurucuyla ilgili olarak "Ben geldiğimde Erhan ÜNALAN isimli resmini görüp tanıdığım şahıs eğitim danışmanı idi. Öğretmen değildi ancak 2 yıllık mezundu. Burda yetişen öğrencilerin hangi bölüme yerleşeceğini ve üniversite evlerine yerleşeceğini belirleyen ilçe imamından sonraki en etkin kişiydi." şeklinde beyanda bulunmuştur.
- Elmadağ Cumhuriyet Başsavcılığınca ifadesi alınan A.K. ise başvurucunun örgüte müzahir bir öğrenci yurdunda yurt sorumlusu müdür yardımcısı olarak görev yaptığını ifade etmiştir.
- Elmadağ Cumhuriyet Başsavcılığınca ifadesi alınan E.E. başvurucu hakkında "Elmadağ'da ikinci yılımda, 2011-2012 yılları arası kendisi ile aynı evde kalmam nedeniyle tanırım. Sohbetlere katılır, sohbet verirdi. İlk zamanlar lise öğrencilerinden sorumlu olarak örgüt adına çalıştı, daha sonra 2013 yılında benim müdür olduğum yurt açılınca, orada ser rehber olarak (eğitim danışmanı) çalıştı. O şekilde üniversite öğrencilerinden sorumlu idi. Ben yurt açılınca üniversite öğrencilerinden ve ev abilerinden sorumlu kişi olmuştum. Yurt müdürlüğünden ayrıldığım 2013 Temmuz ayından sonra bu görevi Erhan'a devrettim.Öğrencilere ders ve sohbet verirdi, öğrencilerin yerleşeceği ev ve yurtları tespit eder[di.]" şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
- Son olarak Tokat Cumhuriyet Başsavcılığınca ifadesi alınan A.E. başvurucunun Elmadağ ilçesindeki örgüt evlerinde kaldığını, bu evlerde ev abiliği yaptığını ve bölge talebe mesulleri tarafından düzenlenen toplantılara katıldığını belirtmiştir.
3. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı (Başsavcılık) başvurucu hakkında FETÖ/PDY üyesi olduğu iddiasıyla 14/8/2018 tarihinde iddianame düzenlemiştir. Başsavcılık, iddianamede delil olarak yukarıdaki tanık beyanlarının yanı sıra başvurucunun ByLock isimli kriptolu mesajlaşma uygulamasını adına kayıtlı olan 0546 ... 07 ile numaralı hat üzerinden kullandığına ilişkin yeni ByLock CBS sorgu sonucuna ve Bank Asyada 31/12/2013 tarihinde 2.865,68 TL tutarında katılım hesabı açtığına dair banka kayıtlarına dayanmış; ayrıca örgüte müzahir Özel K.K. Ortaöğretim Erkek Öğrenci Yurdunda 19/11/2012 ile 31/7/2014 tarihleri arasında belletmen, Özel N.G. Ortaöğretim Kız Yurdunda ise 16/7/2014 ile 25/9/2014 tarihleri arasında müdür olarak görev yaptığına dair tespite yer vermiştir.
4. İddianamenin kabul edilmesiyle Ankara 14. Ağır Ceza Mahkemesinde görülen davada yetkisizlik gerekçesiyle dava dosyasının Çorum Ağır Ceza Mahkemesine gönderilmesine 31/8/2018 tarihinde karar verilmiştir.
5. Çorum 2. Ağır Ceza Mahkemesince (Mahkeme) görülen davada 22/10/2018 tarihinde duruşma hazırlığı işlemleri yapılmıştır. Tensip Tutanağı'nda diğerlerinin yanı sıra tanıklar A.Ö., M.D., A.K., E.E., A.E. ve İ.E.nin beyanlarının alınması için bulundukları yerin mahkemesine talimat yazılmasına ve duruşmanın ilk celsesinin 21/3/2018 tarihinde yapılmasına karar verilmiş; ayrıca Tensip Tutanağı'nda başvurucunun ByLock kullanımına ilişkin olarak 0546 ... 07 numaralı hatta dair ByLock Tespit ve Değerlendirme Tutanağı, ByLock İçerik İnceleme Tutanağı ve ByLock Kullanım Veri Analiz Tutanağı'nın temin edilerek gönderilmesi amacıyla kolluk birimlerine müzekkere yazılması kararlaştırılmıştır.
6. Tanık A.Ö. 4/3/2019 tarihinde istinabe mahkemesince alınan beyanında; Elmadağ'da üniversite okuduğu 2011-2013 yılları arasında başvurucuyla tanıştığını, bu tarih aralığında aynı öğrenci evinde kaldıklarını, başvurucunun söz konusu öğrenci evinin abisi olduğunu ifade etmiştir. Tanık A.Ö. beyanının devamında başvurucunun 2014 yıllında bölge talebe mesulü olduğunu belirtmiştir.
7. Tanık M.D. 8/3/2019 tarihinde istinabe mahkemesince alınan beyanında soruşturma aşamasındaki beyanını tekrar ederek başvurucuyu 2013-2015 yılları arasında tanıdığını, bu dönemde başvurucunun örgüt hiyerarşisinde Elmadağ'da ilçe imamından sonra gelen en yetkili kişi olduğunu ifade etmiştir.
8. Başvurucunun Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) aracılığıyla katıldığı duruşmanın 21/3/2019 tarihli birinci celsesinde tanıklar A.Ö., M.D., A.K., E.E. ve A.E.nin beyanları okunarak savunması alınmıştır. Başvurucu, savunmasında tanık beyanlarını kabul etmediğini belirtmiş; ayrıca öğrencilik döneminde örgüte ait öğrenci yurtlarında kaldığını, maddi sorunlar nedeniyle bu yurtlarda belletmen olarak çalışmayı kabul ettiğini ancak 2014 yılında örgütün gerçek amacını öğrendikten sonra örgütle tüm irtibatını kopardığını ileri sürmüştür.
9. Mahkeme, aynı celsede dosya kapsamındaki diğer delilleri dikkate alarakuser-ID tespiti içeren ByLock Tespit ve Değerlendirme Tutanağı'nın temin edilmesi amacıylabirimlere yazılan müzekkerenin cevabının beklenmesinden ve tanık İ.E.nin beyanlarının alınmasından diğer tanık beyanlarıyla benzer mahiyette olması nedeniyle vazgeçilmesine karar vermiştir.
10. Mahkeme 28/3/2019 tarihinde başvurucunun atılı suçtan 7 yıl 6 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına karar vermiştir. Gerekçeli kararda başvurucunun örgüte müzahir öğrenci yurtlarında 2012-2014 yılları arasında müdür olarak görev yaptığına dair dolaylı ikrara, tanık beyanlarına, ByLock sorgu sonucuna, Bank Asyada 31/12/2013 tarihinde 2.865,68 TL tutarında katılım hesabı açtığını gösteren hesap hareketlerine ve örgüt içinde değişik görevlerden sorumlu kişi olarak etkili faaliyetler yürüttüğüne yönelik tanık beyanlarına dayanılarak atılı suçu işlediğinin kabul edildiğini belirtmiştir. Gerekçeli kararın ilgili kısmı şöyledir:
"Sanığın FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü ile irtibatlı ve iltisaklı olan ve kapatılmasına karar verilen yurtlardan Özel [K.K.] Ortaöğretim Erkek Öğrenci Yurdunda 19/11/2012-31/07/2014 tarihleri arasında belletmen olarak, Özel [N.G.] Ortaöğretim Kız Yurdunda ise 16/07/2014-25/09/2014 tarihleri arasında müdür olarak görev yaptığının sanığın dolaylı ikrarı ve tanık beyanları ile tespit edildiği... [anlaşılmıştır.]
17 Aralık 2013 tarihinden sonra FETÖ/PDY Terör Örgütü üyeleri tarafından telefon dinlemeleriyle ilgili tedbir alınmaya başlandığı, bu kapsamda örgüt görüşmelerinin birtakım haberleşme programları üzerinden yapıldığı, bu programların güvenlik zafiyeti olduğundan örgütün bu programları kullanmaktan vazgeçtiği,FETÖ/PDY Terör Örgütü Lideri Fethullah Gülen’den gelen talimatla örgüt üyelerinin yoğun olarak ByLock denilen programı kullandığı ve ByLock üzerinden mesajlaşmak suretiyle bilgi alışverişini sağladıkları, bu hususta Bylock programı üzerinden görüşme yapmayanların örgüte ihanet ettiği hususunun bildirildiği, bu kapsamda soruşturma aşamasında yapılan araştırmalar neticesinde ve kovuşturma aşamasında gelen Bylock raporlarından, sanığın Bylock kullanıcısı olduğunun tespit edildiği... [anlaşılmıştır.]
Sanığın Bankasya isimli bankanın müşterisi olduğu ve hesap hareketlerinin incelenmesinde FETÖ/PDY Terör Örgütü Lideri Fetullah Gülen'in bankaya para yatırın talimatı üzerine sanığın hesabında 31/12/2013 tarihinde 2.865,68 TL miktarda katılım hesabı açtığı bu şekli ile hesabında rutin dışında talimatla para arttırımı yaptığı hususu... [anlaşılmıştır.]
Dosya kapsamında beyanları alınan tanıkların ifadesine göre sanığın ev abiliği yaptığı, istişare toplantılarına katıldığı, SERREHBER olarak faaliyet yürüttüğü, sohbet hocalığı yaptığı, 2014 yılında BTM olarak görev yaptığı, yurt müdürlüğü yaptığı, polis olacak öğrencileri üst sorumlu imamı ile irtibatlandırdığı, öğrenci evinde kalan öğrencilerle ilgili çetele tuttuğu , yanında kalan öğrencilere kamp organize ettiği , sanığın kaldığı Elmadağ ilçesinde eğitim danışmanı olarak faaliyet gösterdiği, sanığın FETÖ/PDY Silahlı Terör Örgütü içerisinde değişik görevlerde sorumlu ve etkili faaliyetler yürüttüğü anlaşılmıştır."
11. Başvurucunun istinaf talebi Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 2. Ceza Dairesince (Daire) 14/5/2019 tarihinde esastan reddedilmiştir.
12. Temyiz üzerine istinaf talebinin esastan reddine ilişkin karar, diğer delillerin atılı suçun sübutu için yeterli olması karşısında ayrıntılı ByLock Tespit ve Değerlendirme Tutanağı'nın dosyaya getirtilmesi beklenmeden karar verilmesinin sonuca etkili olmadığı gerekçesiyle Yargıtay 16. Ceza Dairesince 15/1/2020 tarihinde onanmıştır.
13. Başvurucu, nihai kararı 20/5/2020 tarihinde öğrendikten sonra 1/6/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.
14. Komisyon, tanık sorgulama hakkı dışındaki şikâyetlerin kabul edilemez olduğuna, anılan hakka ilişkin şikâyetin kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.
II. DEĞERLENDİRME
15. Başvurucu; tanık beyanları arasında çelişki olduğunu, savunma hakkının kısıtlandığını ileri sürmüştür.
16. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, tanık beyanlarının başvurucuya okunduğu, bu beyanlara karşı itirazının ve savunmasının sorulduğu belirtilmiş; ayrıca söz konusu tanık beyanları dışında gerekçeli kararda yer verilen değerlendirmelerle başvurucu hakkında mahkûmiyet hükmü kurulduğuna dikkati çekilmiştir.
17. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanında bireysel başvuru formundaki iddialarını yinelemiştir.
18. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder. Bu bağlamda başvurucunun şikâyetinin tanık beyanlarının değerlendirilmesine ilişkin olduğu anlaşıldığından adil yargılanma hakkı kapsamındaki hakkaniyete uygun yargılanma hakkı yönünden başvurunun incelenmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
19. Anayasa’nın 148. maddesinin dördüncü fıkrasında kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin şikâyetlerin bireysel başvuruda incelenemeyeceği belirtilmiştir. Bu kapsamda ilke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile uyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun adil olup olmaması bireysel başvuru konusu olamaz ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik içeren yorum, uygulama ve sonuçlar Anayasa Mahkemesinin denetim yetkisi kapsamındadır (Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, § 42).
20. Somut olayda Mahkeme; tanık beyanlarını, Bank Asyada hesap hareketliliğinin olduğunu gösteren banka kayıtlarını ve ByLock sorgu sonucunu birlikte değerlendirmek suretiyle karar vermiştir (bkz. § 10). Başvurucu, yargılamanın tüm aşamalarında delillere ilişkin iddia ve itirazlarını ileri sürme imkânı bulmuştur. Dahası başvurucunun davanın sonucuna ilişkin esaslı iddialarının karşılanmadığı yönünde herhangi bir şikâyeti de yoktur. Başvurucunun ileri sürdüğü iddialar, derece mahkemesince delillerin değerlendirilmesi ve hukuk kurallarının yorumlanmasına ilişkin olup mahkeme kararında bariz takdir hatası veya açık keyfîlik oluşturan bir durum bulunmadığı dikkate alındığında ihlal iddialarının kanun yolu şikâyeti niteliğinde olduğu anlaşılmıştır.
21. Başvurucunun ileri sürdüğü ihlal iddialarının yukarıda belirtilen içtihat kapsamında kanun yolu şikâyeti niteliğinde olduğu sonucuna varıldığından başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.
III. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 3/10/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.