I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru; hukuka aykırı olarak idari gözetim altına alınma nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, idari gözetim kararına karşı yapılan itirazın esastan incelenmemesi nedeniyle de mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 16/1/2020 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

3. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

4. İran İslam Cumhuriyeti vatandaşı başvurucu, ailesi ile birlikte Türkiye'ye yasal yollardan giriş yapmıştır. Ülkeden çıkış yapmak istedikleri sırada pasaportlarında bulunanAlmanya vizesinin sahte olduğunun anlaşılması üzerine haklarında sınır dışı kararı verilmiş ve idari gözetim altına alınmışlardır.

5. Başvurucunun idari gözetim kararına karşı yaptığı ilk itiraz Ankara 2. Sulh Ceza Hâkimliğince itirazı yapan vekilin dosya içinde vekâletnamesi ya da baro tarafından görevlendirildiğine ilişkin bir belge bulunmadığı gerekçesiyle 3/1/2020 tarihinde reddedilmiştir. Anılan ret kararına karşı yapılan itiraz da 8/1/2020 tarihinde reddedilmiştir.

6. Başvurucunun idari gözetim kararına karşı yeniden itiraz dilekçesi vermesi üzerineAnkara 2. Sulh Ceza Hâkimliği, idari gözetime ilişkin kararı esastan inceleyerek 13/1/2020 tarihinde idari gözetim kararının kaldırılması talebinin reddine karar vermiştir.

7. Başvurucu hakkındaki idari gözetim kararı 10/4/2020 tarihinde idarecekaldırılmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

8. Anayasa Mahkemesinin 14/4/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

9. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları

10. Başvurucu, idari gözetim altında tutulmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

2. Değerlendirme

11. Anayasa Mahkemesi B.T. ([GK], B. No: 2014/15769, 30/11/2017) başvurusunda idari gözetimi sona erdirilen başvurucuların hukuka aykırı olarak idari bir kararla özgürlüklerinden yoksun bırakılmaları nedeniyle uğradıklarını öne sürdükleri maddi ve manevi zararlarının karşılanması bakımından başarı şansı sunma, yeterli giderim sağlama kapasitesini haiz ve ulaşılabilir olduğu görülen tam yargı davası yolu tüketilmeden yapılan başvuruların incelenmesinin bireysel başvurunun ikincil niteliği ile bağdaşmadığı sonucuna varmıştır (B.T., § 73; A.A., B. No: 2014/18827, 20/12/2017, § 37). Aynı değerlendirme idari gözetimin idarece sonlandırılması durumunda da geçerlidir (A.A., § 37).

12. 10/4/2020 tarihinde başvurucu hakkındaki idari gözetim kararının idare tarafından kaldırılmış olduğu anlaşılmıştır. Başvurucunun tam yargı davasına başvurduğuna ilişkin bilgi mevcut değildir.

13. Açıklanan gerekçelerle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

C. Mahkemeye Erişim Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları

14. Başvurucu; pasaportuna el konulması ve istemesine karşın fotokopisinin kendisine verilmemesi nedeniyle vekâletname çıkaramadığını, vekâletname zorunlu olmamasına karşın idari gözetim kararına karşı yaptığı itirazın incelenmediğini belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

2. Değerlendirme

15. Adil yargılanma hakkının en temel unsurlarından biri olan mahkemeye erişim hakkı, bir uyuşmazlığı mahkeme önüne taşıyabilmek ve uyuşmazlığın etkili bir şekilde karara bağlanmasını isteyebilmek anlamına gelir. Kişinin mahkemeye başvurmasını engelleyen veya mahkeme kararını anlamsız hâle getiren, bir başka ifadeyle mahkeme kararını önemli ölçüde etkisizleştiren sınırlamalar mahkemeye erişim hakkını ihlal edebilir (Özkan Şen, B. No: 2012/791, 7/11/2013, § 52).

16. Mahkemeye erişim hakkı, mahkemeye başvuru konusunda etkili bir sistemin var olmasını ve dava açmak isteyen kişilerin mahkemeye ulaşmada açık, pratik ve yeterli fırsatlara sahip olmasını gerektirir. Özellikle hukuki ya da uygulamadaki belirsizlikler kişilerin mahkemeye erişim hakkını ihlal edebilir (Aktif Elektrik Müh. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti., B. No: 2012/855, 26/6/2014, § 34). Bu nedenle mahkemelerin usul kurallarını uygularken yargılamanın hakkaniyetine zarar getirecek ölçüde katı şekilcilikten kaçınmaları gerektiği gibi kanunla öngörülmüş usul şartlarının ortadan kalkmasına neden olacak ölçüde aşırı esneklikten de kaçınmaları gerekir (Kamil Koç, B. No: 2012/660, 7/11/2013, § 65).

17. Somut olayda başvurucu, hakkında verilen idari gözetim kararına karşı yaptığı itirazın incelenmemesinden şikâyet etmekte ise de başvurucunun kısa bir zaman içinde yeniden yaptığı başvuru üzerine itirazın incelenmiş olduğu anlaşıldığından başvuruya konu yargılama işleminin mahkemeye erişim hakkına bir engel teşkil etmediği tespit edilmiş; açık ve görünür bir ihlal bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

18. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. 1. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianınbaşvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 14/4/2022tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.