I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, idari para cezasının iptal edilmesi talebiyle sulh ceza hâkimliğine yapılan başvuruda karar sonucunu değiştirebilecek nitelikteki esaslı iddiaların karşılanmaması nedeniyle gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 10/7/2020 tarihinde yapılmıştır. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

III. OLAY VE OLGULAR

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. 1995 doğumlu olan başvurucu, bireysel başvuru konusu olayların meydana geldiği tarihte Burdur'daki Sümeray Kız Apart isimli işletmenin kurucusu ve işletmecisidir. Başvurucunun işyeri açma ve çalışma ruhsatı Burdur Belediye Başkanlığınca (Belediye) düzenlenmiştir. Ruhsata göre işletmenin faaliyet konusu kız apart işletmeciliğidir.

6. 20/2/2017 tarihli Bakanlar Kurulu kararıyla 6/5/2017 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği'nde22/1/2018 tarihinde bazı değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişikliklere göre yetkili idarelerden otel, motel, pansiyon ve benzeri konaklama tesisi ruhsatı aldığı hâlde öğrenci barındırma hizmeti veren öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları veya öğrenci stüdyo daireleri gibi çalıştırılan yerler 1/9/2018 tarihine kadar depreme dayanıklılık ve yangına karşı güvenlik önlemlerinin alındığına ilişkin olarak düzenlenen rapor ve başvuru formuyla kurum açmak üzere il veya ilçe millî eğitim müdürlüklerine müracaat etmelidir. Bahsi geçen düzenlemenin yer aldığı Özel Öğrenci Barınma Hizmetleri Yönetmeliği'nin geçici 2. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"(5) (Değişik: 22/1/2018-2018/11277 K.) 6/5/2017 tarihinde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen yetkili idareden otel, motel, pansiyon ve benzeri konaklama tesisi ruhsatı aldığı halde öğrenci barındırma hizmeti veren öğrenci yurdu, öğrenci pansiyonu, öğrenci apartları veya öğrenci stüdyo daireleri gibi çalıştırılan yerler 1/9/2018 tarihine kadar depreme karşı dayanıklılık ve yangına karşı güvenlik önlemlerinin alındığına dair düzenlenen raporlar ve ek-1’de yer alan özel öğrenci barınma hizmetleri kurumu açacaklar için başvuru formu ile kurum açmak üzere il veya ilçe millî eğitim müdürlüğüne müracaat ederler. Gerçek kişi kurucularda lisans mezunu olma şartı aranmaksızın, müracaatı uygun görülenlere kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenir. Bu kurumlar, 1/8/2019 tarihine kadar binalarını bu Yönetmelikte belirlenen şartlara uygun hale getirirler. 1/10/2018 tarihine kadar bu fıkra hükümleri doğrultusunda kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatı almayan yerler, 5442 sayılı Kanun hükümleri uyarınca valilikçe kapatılır."

7. Burdur Valiliği İl Millî Eğitim Müdürlüğü bünyesinde 17/10/2018 tarihinde kurulan İzinsiz Eğitim ve Öğrenci Barınma Faaliyeti Gösteren Yerleri İzleme ve Koordinasyon Komisyonu (İzleme ve Koordinasyon Komisyonu) başvurucunun işletmecisi olduğu tesiste 25/10/2018 tarihinde incelemelerde bulunmuştur.

8. İzleme ve Koordinasyon Komisyonunca yapılan inceleme sonucunda dokuz öğrenciye barınma hizmeti verildiği, işyeri açma ve çalışma ruhsatının Belediye tarafından düzenlendiği, binanın yangına karşı uygun bir yangın merdiveni olmadığı, yangına karşı tedbir alınmadığı tespit edilmiştir. Bu tespitler İzinsiz Öğrenci Barındıran Yerleri İzleme ve Değerlendirme Formu isimli bir form ile tutanağa bağlanmıştır. Formda başvurucunun imzası da bulunmaktadır.

9. Bu arada başvurucunun Millî Eğitim Bakanlığından kurum açma izni almaksızın öğrenci barınma hizmeti verdiğinin anlaşılması üzerine ilgili mevzuat uyarınca çalışma ruhsatının iptal edilmesi için Burdur Valiliği İl Millî Eğitim Müdürlüğünce Burdur Belediye Başkanlığına (Belediye) 7/11/2018 tarihinde ruhsat iptali talebiyle yazı yazılmış ve başvurucunun çalışma ruhsatı Belediye tarafından 9/11/2018 tarihinde iptal edilmiştir.

10. İzleme ve Koordinasyon Komisyonunca yukarıda bahsi geçen tutanağa dayanılarak 3/7/2019 tarihinde bir İnceleme Raporu (Rapor) hazırlanmıştır. Raporda başvurucunun öğrenci barındırma şartlarını taşımayan bir binada izinsiz öğrenci barındırdığı belirtilmektedir. Raporun sonuç bölümünde işletmenin kapatılması ve idari para cezası uygulanması teklif edilmiş, rapor Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğüne (Genel Müdürlük) gönderilmiştir.

11. Genel Müdürlük bahsi geçen rapora dayanarak başvurucuya ait işletmede ilgili mevzuata aykırı olarak öğrenci barındırıldığı gerekçesiyle başvurucu hakkında 51.168 TL idari para cezası uygulanmasına karar vermiştir.

12. Başvurucu diğerlerinin yanı sıra Millî Eğitim İl Müdürlüğüne 1/10/2018 tarihinde bir dilekçe ile müracaat ederek işletmenin 1/8/2019 tarihine kadar yukarıda bahsi geçen Yönetmelik'te öngörülen şartlara uygun hâle getirileceğini beyan ettiğini ancak dilekçesi hakkında herhangi bir işlem yapılmadan idari para cezası uygulandığını ileri sürmüş; söz konusu cezanın iptali için Burdur Sulh Ceza Hâkimliğine (Hâkimlik) başvurmuştur.

13. Başvurucunun itirazını değerlendiren Hâkimlik başvuruyu 18/3/2020 tarihinde reddetmiştir. Gerekçeli kararda; bahsi geçen Yönetmelik hükümleri çerçevesinde öğrenci barınma hizmeti veren kurumların ruhsat alma şartlarına eklemeler yapılarak ruhsat yetkisinin Millî Eğitim Bakanlığına bırakıldığı, ruhsat almak için gerekli şartların Yönetmelik'te açık ve anlaşılır şekilde düzenlendiği vurgulanmıştır. Öğrenci barındırma şartlarını taşımayan bir binada Millî Eğitim Bakanlığından izin almaksızın öğrenci barınma hizmeti sunulması nedeniyle uygulanan idari para cezasında hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilmiştir.

14. Hâkimlik kararında başvurucunun 1/10/2018 tarihli müracaatıyla işletmeyi ilgili Yönetmelik şartlarına uygun hâle getireceğini beyan ettiği ancak dilekçesi hakkında herhangi bir işlem yapılmadığı yönündeki itirazı hakkında da değerlendirmelerde bulunulmuştur. Buna göre işletmenin ilgili Yönetmelik şartlarına uygun hâle getireceğini beyan etse de şartları tam olarak yerine getirmediği belirtilmiştir. Gerekçeli kararın ilgili kısmı şöyledir:

"...her ne kadar itiraz eden tarafından işyeri için belediyeden işyeri açma ve çalıştırma ruhsatı alındığı, bütün işlemlerini resmi şekilde gerçekleştirdiği işyerinin yenilenen mevzuat çerçevesinde eksikliklerine dair kendisinin bilgilendirilmediğini belirterek itiraz etmiş ise de; dosya mevcudiyetinde yer alan 25/10/2018 tarihli izinsiz öğrenci barındıran yerleri izleme ve değerlendirme formu, 03/07/2019 tarihli inceleme raporu, 07/11/2018 tarihli Milli Eğitim Müdürlüğü'nün ruhsat iptal talepli yazısı ve diğer belge içerikleri incelendiğinde, itiraz eden pansiyona Burdur Belediye Başkanlığınca işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının verildiğinin sabit olduğu, değişen mevzuat hükümleri çerçevesinde öğrenci barınma hizmeti veren kurumların ruhsat alma şartlarına eklemeler yapılarak ruhsat yetkisinin Milli Eğitim Bakanlığına bırakıldığı, yetkili idareden pansiyon ruhsatı aldığı halde öğrenci barındırma hizmeti veren yerlerin Özel Öğrenci Barındırma Hizmetleri Yönetmeliği'nin geçici 2.maddesinin 5.fıkrasında açık ve net bir şekilde kaleme alınan düzenleme uyarınca söz konusu aranan şartları yerine getirerek kurum açma izni ile işyeri açma ve çalışma ruhsatını yetkili kuruma başvurarak almaları gerektiği aksi halde 5661sayılı Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkında Kanuna EK Kanun Ek 1.maddesinde belirtilen yasal düzenlenmesine göre açık, anlaşılır ve öngörülebilir olan kabahat içeriği ve yaptırımı olan idari para cezası uygulamasının kanunu bilmemek mazeret sayılmaz hükmü karşısında uygulanabilir olduğu, bu hususa ilaveten söz konusu düzenlemelere dair valilik ve milli eğitim müdürlüğünce işletme sahiplerinin bilgilendirilmesi ile öğrenci barındırma hizmetini yürüttüğü sabit olan itiraz edenin bu faaliyetinin devamı için 01/10/2018 tarihli dilekçesi ile milli Eğitim Bakanlığından işyeri açma izni ve çalışma ruhsatı alacağını ve işyerinin mevzuat hükümlerine uygun hale getireceğini beyan ettiği, fakat ilgili mevzuatta istenilen şartların tam olarak yerine getirilmediği, bu sebeple başvurunun kabul edilmediği, işyerine dair eksikliklerin kendisine bildirilmediği itirazına karşılık 25/10/2018 tarihinde İzinsiz Öğrenci Barındıran Yerleri İzleme ve Değerlendirme Formunda işyerine dair tüm eksikliklere yer verilerek itiraz eden tarafından da bu formun imzalandığı, tüm bu hususlar çerçevesinde Milli Eğitim Bakanlığından izinsiz olarak Burdur Belediyesinden aldığı ruhsat ile izin koşulu sağlanmaksızın mevzuat hükümlerince öğrenci barındırma şartlarını taşımayan binada her ne ad altında olursa olsun öğrenci barınma hizmetlerine ilişkin faaliyetin ruhsatsız yürütüldüğü sabit olduğundan, idari para cezasına konu ihlalin itiraz eden tarafından gerçekleştirildiği anlaşılmakla 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 28/8-a maddesi uyarınca idari yaptırım kararına yönelik itirazın reddine... [karar verilmiştir.]"

15. Başvurucunun karara itirazı Isparta 1. Sulh Ceza Hâkimliğince 5/6/2020 tarihinde kesin olarak reddedilmiştir.

16. Başvurucu 10/7/2020 tarihinde başvuru yapılmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

17. Anayasa Mahkemesinin 27/2/2024 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

18. Başvurucu1/10/2018 tarihinde Millî Eğitim İl Müdürlüğüne dilekçe vererekiş yeri açma izni alabilmesi için mevzuatta öngörülen şartları yerine getireceğini beyan ettiği hâlde bu dilekçe hakkında işlem yapılmadan idari para cezası yaptırımına maruz kalmasının hakkaniyete aykırı olduğunu, iddia ve itirazlarının yargı makamlarınca karşılanmadığını ileri sürmüştür.

19. Bakanlık görüşünde ilgili mevzuat hükümlerine yer verilerek adil yargılanma hakkının ihlal edilip edilmediği konusunda yapılacak incelemede bu mevzuat hükümlerinin dikkate alınması gerektiğinin değerlendirildiği ifade edilmiştir.

B. Değerlendirme

20. Başvurucu, idari para cezasının iptal edilmesi talebiyle Sulh Ceza Hâkimliğine yaptığı başvuruda ileri sürdüğü itirazların karşılanmamasından yakınmıştır. Başvurucunun iddiaları adil yargılanma hakkı kapsamındaki gerekçeli karar hakkı yönünden incelenmiştir.

21. Anayasa Mahkemesi, önüne gelen birçok başvuruda gerekçeli karar hakkının kapsam ve içeriğini belirlemiştir. Anayasa Mahkemesi özellikle açık ve somut bir biçimde öne sürülen iddia ve savunmaların davanın sonucuna etkili olması, başka bir deyişle davanın sonucunu değiştirebilecek nitelikte bulunması hâlinde davayla doğrudan ilgili olan bu hususlara mahkemelerce yeterli bir gerekçe ile yanıt verilmesi gerektiğine dikkat çekmiştir (Muhittin Kaya ve Muhittin Kaya İnşaat Taahhüt Madencilik Gıda Turizm Pazarlama Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., B. No: 2013/1213, 4/12/2013, §§ 25, 26; Vesim Parlak, B. No: 2012/1034, 20/3/2014, §§ 33, 34; Yasemin Ekşi, B. No: 2013/5486, 4/12/2013, §§ 56, 57; Sencer Başat ve diğerleri [GK], B. No: 2013/7800, 18/6/2014, §§ 31-39; Münür Ata, B. No: 2014/4958, 22/1/2015, §§ 37-43; Hikmet Çelik ve diğerleri, B. No: 2013/4894, 15/12/2015, §§ 54-59;Şah Tarım İnş. Tur. Ltd. Şti., B. No: 2013/7847, 9/3/2016, §§ 36-48).

22. Mahkemelerin gerekçe sunma yükümlülüğü, yargılamada ileri sürülen her türlü iddia ve savunmaya karar gerekçesinde ayrıntılı şekilde yanıt vermesi gerektiği şeklinde anlaşılamaz. Ancak derece mahkemeleri, kendilerine sunulan tüm iddialara yanıt vermek zorunda değilse de (Yasemin Ekşi, § 56) davanın esas sorunlarının incelediği gerekçeli karardan anlaşılmalıdır.

23. Başvuru konusu olayda Hâkimlik başvurucunun Belediyeden aldığı işyeri açma ve çalışma ruhsatına dayanarak işletmekte olduğu tesiste (apart) öğrenci barındırdığı hâlde ilgili Yönetmelik'te öngörülen sürede gerekli şartların yerine getirilmediğini, işyeri açma ve çalışma ruhsatının yetkili kurumdan alınmadığını vurgulayarak başvurucu hakkında uygulanan idari yaptırım cezasında hukuka aykırılık bulunmadığını belirtmiştir. Hâkimlik, kararında işyeri açma ve çalışma izni alınması için hangi şartların yerine getirilmesi gerektiğinin ise Yönetmelik'te açık ve anlaşılır bir şekilde düzenlendiğinin altını çizmiştir. Hâkimlik; gerekçeli kararında, başvurucunun 1/10/2018 tarihinde Millî Eğitim İl Müdürlüğüne dilekçe vererek işyeri açma izni alabilmesi için ilgili Yönetmelik'te öngörülen şartları yerine getireceğini beyan etmiş olmasına rağmen dilekçesi hakkında herhangi bir işlem yapılmadan ceza uygulandığı yönündeki itirazını da karşılamıştır. Bu bağlamda 1/10/2018 tarihli dilekçede ilgili Yönetmelik şartlarının yerine getirileceği beyan edildiği hâlde bu şartların tam olarak yerine getirilmediğini, bu nedenle ruhsat başvurusunun kabul edilmediğini kararda belirtmiştir (bkz. §§ 13, 14). Buna göre Hâkimlik kararının idari para cezasının iptali için yapılan başvurunun sonucunu değiştirebilecek nitelikteki iddialara yeterli yanıt verdiği görülmüştür. Kanun yolu incelemesi sonucunda verilen kararda değerlendirme konusu hüküm ve gerekçesinin uygun bulunduğu dikkate alındığında gerekçeli karar hakkına yönelik bir ihlal olmadığının açık olduğu sonucuna varılmıştır.

24. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 27/2/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.