I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, mahkûmiyet kararının bozulması sonrasında aleyhe değiştirme yasağına aykırı olarak daha fazla cezaya hükmedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Gaziantep Cumhuriyet Başsavcılığı (Başsavcılık) başvurucunun işyerinde hizmet veya mal satışı olmadığı hâlde yapılmış gibi gösterip kredi kartlarından çekim yaparak ve POS cihazından para çekip faiz karşılığı ödünç para vererek tefecilik suçunu işlediği iddiasıyla başvurucu hakkında iddianame düzenlemiştir. Gaziantep 13. Asliye Ceza Mahkemesi (Mahkeme) iddianameyi kabul ederek yargılamaya başlamıştır.

3. Nizip Cumhuriyet Başsavcılığı, başvurucu hakkında başlattığı soruşturma sonucunda 2009, 2010, 2011 ve 2012 yıllarında zincirleme şekilde tefecilik, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 23/2/2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'na muhalefet suçlarını işlediği iddiasıyla iddianame düzenlemiştir. Nizip Asliye Ceza Mahkemesi iddianamenin kabulüne karar vererek yargılamaya başlamış, dosyanın Mahkemede tefecilik suçundan açılan kamu davası ile birleştirilmesine karar vermiştir.

4. Birleştirme kararından sonra Mahkeme, sekiz celse daha duruşma yapmış; yargılama sonucunda yalnızca tefecilik suçundan 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ve 19.320 TL adli para cezası ile başvurucunun cezalandırılmasına karar vermiştir. Başvurucu, mahkûmiyet kararına karşı istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Kanun yolu incelemesinde Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 10. Ceza Dairesi (Daire) başvurucu hakkında birden fazla suçtan kamu davası açılmasına rağmen yalnızca tefecilik suçundan hüküm kurulduğunu belirlemiştir. Daire, diğer suçlara yönelik verilecek kararın tefecilik suçundan kurulan kararı doğrudan etkileyeceğini belirterek eylemlerin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiği gerekçesiyle mahkûmiyet kararını bozmuştur.

5. Bozma kararından sonra yapılan yargılama sonucunda Mahkeme; başvurucunun2009, 2010, 2011, 2012 takvim yıllarında zincirleme şekilde sahte fatura düzenleme suçlarından mahkumiyetine, tefecilik suçundan başvurucunun kazanılmış hakkını gözeterek önceki hükümden ağır olmayacak şekilde 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası ve 19.320,00 TL adli para cezası ile cezalandırılmasına karar vermiştir.

6. Başvurucu, diğer nedenlerle birlikte bozma öncesi verilen kararda yalnızca tefecilik suçundan hüküm kurulması ve aleyhine istinaf başvurusu bulunmamasına rağmen bozma sonrası yargılama sonucunda tefecilik ve 213 sayılı Kanun'a muhalefet suçlarından hüküm kurulması nedeniyle istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 14. Ceza Dairesi istinaf başvurusunun esastan reddine karar vermiş ve mahkûmiyet kararı 11/3/2021 tarihinde kesinleşmiştir.

7. Başvurucu, nihai kararı 24/3/2021 tarihinde öğrendikten sonra 9/4/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

8. Komisyon; aleyhe bozma yasağı yönünden hakkaniyete uygun yargılanma hakkı dışındaki şikâyetlerin kabul edilemez olduğuna, anılan hakka ilişkin şikâyetin kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Başvurucu, tefecilik suçundan verilen mahkûmiyet kararına karşı aleyhine kanun yoluna başvurulmamasına rağmen bozma sonrası yapılan yargılama sonucunda tefecilik suçu ile birlikte birden fazla suçtan mahkûmiyetine karar verilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Adalet Bakanlığı görüşünde ihlal iddialarının kanun yolu şikâyeti niteliğinde olduğu, kararda açık bir keyfîlik bulunmadığı bildirilmiştir.

10. Başvuru, aleyhe değiştirme yasağı yönünden adil yargılanma hakkı kapsamındaki hakkaniyete uygun yargılanma hakkı kapsamında incelenmiştir.

11. İlke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile uyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun adil olup olmaması bireysel başvuru konusu olamaz. Ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik içeren yorum, uygulama ve sonuçlar Anayasa Mahkemesinin denetim yetkisi kapsamındadır (Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, § 42).

12. Kanun yoluna sadece sanık lehine başvurulması hâlinde yeniden verilecek hükmün önceki hükümle tespit edilen cezadan daha ağır olmamasını ifade eden aleyhe değiştirme yasağının amacı sanıkların haklarında verilen cezanın artacağı endişesi yaşamadan kanun yoluna başvurabilmeleridir. Aleyhe değiştirme yasağı, sanığın aleyhine ya da hem lehine hem aleyhine kanun yoluna başvurulması durumunda uygulanamamaktadır. Yine ilk derece mahkemesince verilen ilk kararda suçun tespiti yapıldığı hâlde cezaya hükmedilmesi unutulmuş ise aleyhe değiştirme yasağı geçerli değildir. Nitekim Yargıtay da birçok kararında kamu davası açılan bir suçtan ilk derece mahkemelerince hüküm kurulmasının unutulması durumunda zamanaşımı süresi içinde hüküm kurulmasının mümkün olduğunu belirtmiştir (birçok karar arasından bkz. Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 19/6/2023 tarihli ve E.2021/5823, K.2023/4378; Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 21/12/2022 tarihli ve E.2022/1808, K.2022/10278; Yargıtay 6. Ceza Dairesinin 18/10/2022 tarihli ve E.2021/18852, K.2022/14013 sayılı kararları). Yargıtay ayrıca sanık hakkında hüküm kurulmasının unutulduğu bu gibi hâllerde unutulan kamu davası yönünden mahkûmiyet hükmü verilmesinin sanık hakkında kazanılmış hak oluşturmayacağına karar vermiştir (Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 27/3/2023 tarihli ve E.2022/12187, K.2023/1311 sayılı kararı).

13. Somut olayda Mahkeme ilk olarak başvurucu hakkında yalnızca tefecilik suçundan karar vermiş; başvurucu, bu karara karşı istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Daire, başvurucu hakkında 213 sayılı Kanun'a ve 5464 sayılı Kanun'a muhalefet suçlarından açılan kamu davalarına yönelik karar verilmemesi, anılan suçlardan verilecek kararın tefecilik suçundan verilen kararı etkileyecek nitelikte olması nedeniyle kararı bozmuştur. Bozma kararı üzerine Mahkeme, daha önce hüküm kurduğu tefecilik suçundan 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 283. maddesinin birinci fıkrası gereğince sanık aleyhine istinaf kanun yoluna başvurulmaması nedeniyle, aleyhe bozma yasağını dikkate alarak bozma öncesi verilen ceza ile aynı cezaya hükmetmiştir (bkz. § 5). Bunun yanında Mahkeme, başvurucu hakkında açılan ancak daha önce karar verilmeyen 213 sayılı Kanun'a muhalefet suçu yönünden de mahkûmiyet kararı vermiştir. Bu hâliyle Mahkemenin bozma kararı öncesinde 213 sayılı Kanun'a muhalefet suçundan bir karar verilmemesini dikkate alarak bu suçtan verilen mahkûmiyetin aleyhe değiştirme yasağı kapsamında olmadığı ve başvurucu lehine kazanılmış hak doğurmayacağı şeklindeki kabulünde bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik oluşturan husus bulunmadığı anlaşılmıştır.

14. Açıklanan gerekçelerle başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Hakkaniyete uygun yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 2/5/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.