TÜRKİYE CUMHURİYETİ
|
ANAYASA MAHKEMESİ
|
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
MUSTAFA BAYIR BAŞVURUSU
|
(Başvuru Numarası: 2021/2756)
|
|
Karar Tarihi: 13/2/2024
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM
|
|
KARAR
|
|
Başkan
|
:
|
Hasan Tahsin GÖKCAN
|
Üyeler
|
:
|
Yusuf Şevki HAKYEMEZ
|
|
|
Selahaddin MENTEŞ
|
|
|
İrfan FİDAN
|
|
|
Muhterem İNCE
|
Raportör
|
:
|
Mehmet AKTEPE
|
Başvurucu
|
:
|
Mustafa BAYIR
|
Vekili
|
:
|
Av. Ali Osman YAĞLI
|
I. BAŞVURUNUN
KONUSU
1. Başvuru, beyanı mahkûmiyet kararında belirleyici
ölçüde delil olarak kullanılan tanığın duruşmada sorgulanamaması nedeniyle
tanık sorgulama hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.
II. BAŞVURU
SÜRECİ
2. Başvuru 15/1/2021 tarihinde yapılmıştır. Komisyon,
tanık sorgulama hakkı dışındaki şikâyetlerin kabul edilemez olduğuna, anılan
hakka ilişkin şikâyetin kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından
yapılmasına karar vermiştir.
3. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet
Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü bildirmiştir.
Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmuştur.
III. OLAY VE
OLGULAR
4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle
ilgili olaylar özetle şöyledir:
5. Batman Cumhuriyet Başsavcılığı (Başsavcılık) başvurucu
hakkında anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme ve Fetullahçı Terör
Örgütü/Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY) silahlı terör örgütü yöneticiliği
suçlarından 4/6/2018 tarihinde iddianame tanzim etmiştir.
6. İddianamede özetle;
- Başvurucunun FETÖ/PDY güdümünde faaliyet göstermesi
nedeni ile kanun hükmünde kararname ile kapatılan çeşitli şirketler
bünyesindeki özel okullarda öğretmenlik yaptığı,
- Batman Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen
başka bir soruşturma kapsamında ifadesi alınan Ö.F.A.nın beyanlarına göre;
başvurucunun sohbet adı verilen toplantıları düzenlediği, toplantılarda para
toplamaya ve katılanları motive etmeye çalıştığı, Murat kod adını kullandığı,
darbe teşebbüsü sırasında Ö.F.A.ya "bizim arkadaşlar emniyet olarak
darbeyi destekliyoruz, sonuna kadar askerin yanında olacağız, bulunduğunuz
yerlerde askerlere emniyet olarak yardımcı olun" şeklinde mesaj atarak
darbe teşebbüsünü önlemede aktif görev ve yetkisi olan emniyet personeline aksi
yönde talimat vererek darbe teşebbüsüne fiilen iştirak ettiği,
- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nın 2017/64652 sayılı
soruşturması kapsamında elde edilen ve imajı alınan dijital veriye göre
başvurucunun FETÖ/PDY silahlı terör örgütünün Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM)
yapılanması içerisinde mahrem imam olarak tabir edilen örgüt üyeleri arasında olduğu,
- İmajı alınan dijital verilerde bulunan bilgilerin;
başvurucunun bağlı bulunduğu ilin "Batman", kod adının "Murat",
görevi ve konumunun "öğretmen", vasfının "B",
mahrem yapıya katıldığı yılın "2015", acil durumda ulaşılacak
kişinin "Yüksel bey" olarak belirtildiği,
- Ö.F.A.nın o tarihteki rütbesinin akademi mezunu komiser
olması ve ifadesinde başvurucunun kod adının Murat olduğunu belirtmesinin,
imajı alınan dijital verideki bilgilerle de örtüştüğü,
- İmajı alınan dijital veride başvurucunun acil durumda
aranacak kişinin "Yüksel Bey" olarak yazılı olduğu, adı geçen
kişinin gerçek adının A.S. olduğu, hakkında Batman Cumhuriyet Başsavcılığının
2017/17890 sayılı soruşturmasında işlem yapıldığı, imajı alınan dijital veride
FETÖ/PDY Batman EGM mahrem yapılanması içerisinde örgüt tarafından
"Üniversite" (Örgüt Üyesi Akademi Mezunu Amirlerden Sorumlu olan
birim) olarak adlandırılan birimde "Müdür" pozisyonunda görev
aldığı, vasfının "A" olduğu ve örgüt içerisinde Yüksel kod
adını kullandığına yönelik bilgiler bulunduğu, bu bağlamda başvurucunun A.S.ye
bağlı olarak ondan aldığı talimatlar doğrultusunda örgütün Batman EGM
yapılanması içerisinde kendisine zimmetlenen akademi mezunu polis amirlerinden
sorumlu olduğu, dosyada mevcut HTS analiz raporuna göre de başvurucu ile A.S.
arasında dört kez irtibatın bulunduğu,
- İmajı alınan dijital veride başvurucunun şahsi telefon
numarası olarak yer alan 50559...77 numaralı telefon hattının başvurucu adına
kayıtlı olduğunun tespit edildiği,
- Batman Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen
başka bir soruşturma kapsamında ifadesi alınan C.K.nın beyanlarına göre;
başvurucunun Yılmaz kod adını kullandığı, başvurucunun C.K.ya sohbet
gruplarının olduğunu, iki haftada bir toplandıklarını söylediği ve C.K.dan
sohbet grubuna katılmasını istediği, kendisi gibi komiser olan H.M., A.A. ve
Ü.G.nin de bulunduğu bir toplantıda başvurucunun kendi telefonundan örgüt
lideri F.G.nin videosunu izlettirdiği,
- C.K.nın beyanlarında adı geçen kişilerin emniyet
teşkilatında akademi mezunu polis amiri olarak görev yaptıkları bilgisi ile
imajı alınan dijital veride akademi mezunu polis amirlerinin örgüt içerisinde
"Üniversite" olarak adlandırıldığı tespiti karşısında
başvurucunun "Üniversite" olarak adlandırılan bu birimdeki
kendisine zimmetlenen akademi mezunu polis amirlerinden sorumlu olduğu ve imajı
alınan dijital verideki bilgiler ile başvurucu hakkındaki anlatımların uyumlu
olduğu,
- Örgüt liderinin Bank Asyaya para yatırın çağrısı
yaptığı dönemde başvurucunun hesabında da artış olduğu belirtilmiştir.
7. İddianamenin kabulüyle açılan davayla ilgili 13/6/2018
tarihinde düzenlenen tensip zaptında Batman 2. Ağır Ceza Mahkemesi (Mahkeme),
diğer kararlarının yanı sıra tanıklar Ö.F.A. ile C.K.nın bulundukları yer
mahkemesince beyanlarının tespiti için istinabe yoluna başvurmuştur.
8. Duruşmanın 4/9/2018 tarihli ilk celsesinde
başvurucunun müdafii de hazır bulunmak suretiyle savunması alınmış ve ardından
tanık C.K.nın Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBİS) vasıtasıyla beyanları
tespit edilmiştir. Tanık C.K. ifadesinde aşağıdaki şekilde beyanda bulunmuştur.
"Bana SEGBİS'te gösterilen şahsı
tanırım. İsmini Yılmaz olarak bilirim. Ben 2015 Eylül ayında Batman'a tayin
oldum. Ben polis memuruyum. Batman TEM Şube'ye tayin oldum. Yaklaşık 2 ay kadar
sonra [Ü.] ve
[H.] isimli devrelerim vardı. Zaman zaman onlar beni evlerine davet
ediyorlardı. [Ü.G.] beni bir akşam kendi evine yemeğe davet etti.
[Ü.] beni araçla aldı. Araçta Yılmaz isimli bu şahıs vardı. Araç Fiat Uno
marka eski bir araç idi. Daha sonra [Ü.nün] evine gittik. [H.M.]
ve [A.A.] da oradaydı. Ben geldiğimde evdeydiler. Normal tanışma sohbeti
yaptık. Sanık kendisinin sohbet abisi olduğunu söyledi. Sanık cemaatin sohbet
abisi olduğunu söyledi. Yılmaz isimli bu şahıs bana [H.], [Ü.] ve
[A.dan] sorumlu olduğunu söyledi. Kendisi beni de davet etti, o zaman
için bir cevap vermedim. Daha sonra bir kez daha [A.A.]nın evine gittik.
[A.A.] çay içmeye çağırdı. [H.M.] beni evden aldı. [H.], [Ü.]
ve [A.] evdeydi. Yılmaz bize Fetö'ye ait vaaz videosu izletti. Yılmaz
bizden sonra gelmişti. Çocuğunun da yanında olduğunu hatırlıyorum. Sadece vaaz
kaseti izlettirildi, onun dışında FETÖ'ye ilişkin bir talimat gibi durum söz
konusu olmadı. Daha sonra Yılmaz ile hiç görüşmedim. Yılmaz da beni hiç aramadı.
Devrelerim beni çaya çağırıyorlardı ancak ben gitmedim. Himmet adı altında
Yılmaz para istemedi. "
9. Mahkemece tanık beyanı sonunda tanığa doğrudan soru
sorma hakkı hatırlatılmış, başvurucu ve müdafii soru sorma hakkını
kullanmamıştır. Bu celsede Mahkeme tanık Ö.F.A.nın Hassa/Hatay adresindeki
mahal mahkemesine zorla getirilmek suretiyle SEGBİS ile beyanının alınması için
talimat yazılmasına karar vermiştir.
10. İkinci celsede tanık Ö.F.A. için Hassa Asliye Ceza
Mahkemesine yazılan talimata cevap verilmediği, yapılan görüşmede tanığın
Batman'da ikamet ettiğinin bildirildiği belirtilerek tanık Ö.F.A.nın adresinin
araştırılması için kolluğa müzekkere yazılmasına karar verilmiştir. Aynı
celsede tanık H.M. SEGBİS vasıtasıyla, tanık A.A. duruşmada hazır bulunmak
suretiyle dinlenmiş; tanık beyanları sonunda başvurucuya tanıklara doğrudan
soru sorma hakkı hatırlatılmış ve bu hakları kullandırılmıştır.
11. Üçüncü celsede tanık Ö.F.A.nın adresinin
araştırılması için kolluğa yazılan müzekkereye cevap verildiği, tanığın Menemen
ilçesinde bulunan adresinin bildirildiği belirtilerek tanığın adresinden zorla
getirilmek suretiyle SEGBİS ile hazır edilmesi için talimat yazılmasına karar
verilmiştir. Yine bu celsede tanık Ü.G. duruşmada hazır bulunmak suretiyle
dinlenmiş, başvurucu ve müdafiine tanığa doğrudan soru sorma hakkı
hatırlatılmış ve bu hakkı kullandırılmıştır.
12. Dördüncü celsede tanık Ö.F.A.nın Hassa ilçesinde
ikamet ettiği, kendisine telefonla ulaşıldığında Ankara'da olduğunu beyan
ettiğine dair tutanak düzenlendiği görülmekle Mahkeme tarafından tanık
Ö.F.A.nın Hassa ilçesindeki adresine dönme ihtimaline binaen zorla getirilmek
suretiyle SEGBİS ile hazır edilmesi için talimat yazılmasına karar verilmiştir.
13. Beşinci celsede tanık Ö.F.A. için Hassa Asliye Ceza
Mahkemesine yazılan talimata cevap verildiği, tanığın SEGBİS vasıtasıyla ifade
vermek istemediğini bildirir dilekçe sunduğu belirtilerek dinlenemeyen tanık
Ö.F.A.nın Hatay'ın Hassa ilçesinde ikamet ettiği sabit olduğundan yeniden
SEGBİS ile dinlenmek üzere Hassa Asliye Ceza Mahkemesine talimat yazılarak
tanığın -işin tutuklu oluşu da gözönüne alınarak- zorla getirilmek suretiyle
dinlenilmesinin istenmesine karar verilmiştir.
14. Altıncı celsede tanık Ö.F.A. için Hassa Asliye Ceza
Mahkemesine yazılan talimata cevap verilmiştir. Tanık Ö.F.A. "önceki
beyanlarımı aynen tekrar ederim. Mustafa BAYIR isimli şahsı şuan
hatırlayamıyorum. Bize kendisini başka bir isimle tanıtmış olabilir. Hazırlıkta
ifade vermiştim. O ifadem doğrudur. Beyanlarımı aynen tekrar ederim. Benim
bilgim ve görgüm bundan ibarettir." şeklinde beyanda bulunmuştur.
Tanığın alınan beyanları başvurucuya okunmuş ve diyecekleri sorulmuştur.
15. İddia makamı yedinci celsede esas hakkında
mütalaasını bildirmiştir. Başvurucu ve müdafii esas hakkında mütalaaya karşı
savunma hazırlamak üzere süre talebinde bulunmuştur. Mahkeme, savunmanın süre
talebini kabul etmiştir. Başvurucu müdafii bu husustaki beyanlarını celse
arasında yazılı olarak sunmuş, başvurucu ise 10/7/2019 tarihli sekizinci ve son
celsede mütalaaya karşı sözlü savunma yapmıştır. Bu celsede Mahkeme, başvurucu
hakkında FETÖ/PDY'ye üye olma suçundan 10 yıl hapis cezasına hükmetmiştir.
Gerekçeli kararın ilgili kısmı şöyledir:
"... sanık Mustafa Bayır'ın Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığı Anayasal Düzene Karşı İşlenen Suçlar Suçlar Soruşturma
Bürosu'nun 25.04.2017 tarih ve 2017/68532 soruşturma sayılı soruşturması
kapsamında elde edilen ve imajı alınan dijital veri içeriğinde büyük bölgesinin
Gaziantep, küçük bölgesinin Diyarbakır, bağlı olduğu ilin Batman, görevi ve
konumunun öğretmen, vasfının B (müdür yardımcısı, zümre başkanı), kod adının
Murat, biriminin lise görevi ve konumunun öğretmen olduğunun anlaşıldığı,
MASAK ve BDDK tarafından hazırlanan
raporlarla örgütün finans kaynağı olduğu konusunda tereddüt bulunmayan Bank
Asya Katılım Bankası kayıtlarına göre de sanığın bankada hesaplarının
bulunduğu, hesap hareketleri incelendiğinde ise bankanın TMSF'ye devrinin önüne
geçmek adına 2014 sonrası yoğun olarak hesaba havale, para yatırma şeklindeki
işlemlerle hesaplarını kullanmaya devam ettiği, döviz cinsinden alım ve
satımlar yaptığı, 08/01/2014 tarihinde 1040,5951038 TL; 19/02/2014 tarihinde
593,858752 TL tutarında altın alımları yaptığı,
Sanık hakkında beyanda bulunan tanık [Ö.F.A] sanığın Murat kod adını
kullandığını, örgütsel toplantıları organize ettiğini, toplantıya katılan polis
memurlarına örgüt ele başının konuşmalarını dinlettiği, kitaplarından okuduğu,
örgüte eleman kazandırmak adına örgütsel söylemlerde bulunduğu, sanığın 15
Temmuz darbe girişimi gecesi whatsapp görünümlü eagle hesabından sanığın 'Bizim
arkadaşlar emniyet olarak darbeyi destekliyoruz, sonuna kadar askerin yanında
olacağız, bulunduğunuz yerlerde askere emniyet olarak yardımcı olun' şeklinde
bireysel mesaj gönderdiği ve bu mesajı hemen sildiğini beyan ettiği, tanık [C.K.]
ise sanığın Yılmaz kod adını kullandığını ve diğer tanığın da ifadesinde
belirtilen örgütsel toplantıları organize etmek şeklindeki faaliyette
bulunduğunu beyan ettiği,
HTS analiz raporuna göre de sanığın
kullanmış olduğu 050559... ve 55352... numaraların yoğun olarak haklarında aynı
suçlardan soruşturma veya kamu davası bulunan şahıslarla irtibatlı olduğu,
örgütle irtibatlı ve iltisaklı kurumlarla iletişiminin bulunduğu, Kakao Talk
programına ilişkin irtibat bilgisinin olduğu, 2013 sonrası yoğunluklu olarak
gerçekleştirdiği uluslararası görüşmelerinin dikkat çektiği,
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı Anayasal
Düzene Karşı İşlenen Suçlar Suçlar Soruşturma Bürosu'nun 25.04.2017 tarih ve
2017/68532 soruşturma sayılı soruşturması kapsamında elde edilen ve imajı
alınan dijital veri içeriği, Bankasya hesap hareketleri, tanık anlatımları, HTS
analiz raporu, örgüte ait kurum ve kuruluşlarda çalıştığına ilişkin SGK
kayıtları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde sanık savunmasının
kendisini suçtan kurtarmaya yönelik olduğu kanaatine varıldığı, sanığın
örgütsel haberleşme amacıyla kullanılan Eagle ve Kakao Talk programlarını
yüklediği ve kullandığı, özel olarak gizli haberleşme amacıyla kullanıldığı değerlendirilen
telegram hesabı da bulunduğu, emniyet personellerinden sorumlu mahrem yapıda
yer aldığı, örgütün finans kaynağı olan Bankasya'nın TMSF'nin önüne geçmek için
işlem hacmini artırmak adına hesaplarını kullandığı, örgüt talimatıyla hem
Murat hem de Yılmaz kod adlarını kullandığı, örgütün sohbet adı altında yapılan
toplantılarını yaptığı, örgüte nitelikli eleman yani 15 Temmuz darbe
girişiminde Türkiye Cumhuriyeti Devleti aleyhine yine kamu görevi ifa etmekte
olan emniyet personelini kullanmak adına eleman yetiştirme faaliyetinde
bulunduğu ..."
16. Başvurucu, istinaf ve temyiz dilekçelerinde
-diğerlerinin yanı sıra- beyanları mahkûmiyet hükmüne esas alınan Ö.F.A.nın
istinabe yolu ile dinlenmesi nedeniyle tanıkla yüzleşme, tanığı sorgulayarak
beyanlarının doğruluğunu test etme imkânı bulamadığını ileri sürmüştür.
17. Hüküm, Yargıtay 16. Ceza Dairesince 22/10/2020
tarihinde onanmıştır.
IV. İLGİLİ
HUKUK
A. Ulusal Hukuk
18. Tanık sorgulama hakkı yönünden ilgili ulusal mevzuat
için bkz. Uğur Özcan, B. No: 2021/12137, 26/7/2022, §§ 17-22.
B. Uluslararası
Hukuk
19. Tanık sorgulama hakkı yönünden ilgili uluslararası
hukuk için bkz. Nurcan Gülabi, B. No: 2015/15355, 23/5/2018, §§ 24-27.
V. İNCELEME VE
GEREKÇE
20. Anayasa Mahkemesinin 13/2/2024 tarihinde yapmış
olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Başvurucunun
İddiaları ve Bakanlık Görüşü
21. Başvurucu; Ö.F.A. isimli kişinin beyanlarının
duruşmada alınmaması ya da en azından SEGBİS ile dinlenilmemesi nedeniyle
tanığa soru soramadığını, tanık ile yüzleşemediğini ve beyanlarının
güvenilirliğini test edemediğini ileri sürmüştür. Gerçeğe aykırı beyanda
bulunan tanığın sınanamayan beyanlarına itibar edilerek mahkûmiyet hükmüne
belirleyici delil olarak esas alındığını ve bu suretle adil yargılanma hakkının
ihlal edildiğini iddia etmiştir.
22. Bakanlık görüşünde; başvurucuya ağır ceza mahkemesi
tarafından duruşmalarda hakkında beyanda bulunan tanığın talimatla alınan
ifadelerinin okunduğu ve bu beyanlara karşı varsa itiraz ve savunmalarını sunmasının
istenildiği, başvurucu ve müdafinin de söz konusu tanık ifadesine yönelik
savunmalarını mahkemeye sundukları belirtilmiştir. Ayrıca ağır ceza mahkemesi
huzurunda da başkaca tanıkların dinlenildiği, başvurucu ve müdafii tarafından
tanık beyanlarına yönelik açıklamalarda bulunulduğu vurgulanmış, Mahkemece
mahkûmiyet hükmünün söz konusu tanık beyanları dışında gerekçeli kararda yer
verilen delil ve değerlendirmelerle kurulduğu ifade edilmiştir.
23. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanında başvuru
dilekçesindeki iddialarını yinelemiştir.
B. Değerlendirme
24. Anayasa’nın "Hak arama hürriyeti"
kenar başlıklı 36. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
"Herkes, meşru vasıta ve yollardan
faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve
savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir."
25. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından
yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki
tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013,
§ 16). Başvurucunun iddiaları adil yargılanma hakkı kapsamındaki tanık
sorgulama hakkı yönünden incelenmiştir.
26. Anayasa Mahkemesi, birçok kararında tanık
kavramını sanığa isnat edilen fiil hakkında bilgi veren herhangi bir kişi
şeklinde özerk olarak yorumlamış ve tanık sorgulama hakkı ile ilgili
ilkeleri belirlemiştir (Atila Oğuz Boyalı, B. No: 2013/99, 20/3/2014; Selçuk
Demir, B. No: 2014/9783, 22/1/2015; AZ. M., B. No: 2013/560,
16/4/2015; Baran Karadağ, B. No: 2014/12906, 7/5/2015; Orhan Güleryüz,
B. No: 2019/30221, 28/12/2021). Buna göre bir ceza yargılamasında sanığın
aleyhine olan tanıkları sorguya çekme veya çektirme hakkı vardır. Hakkında
gerçekleştirilen ceza yargılaması sürecinde sanığın tanıklara soru
yöneltebilmesi, onlarla yüzleşebilmesi ve tanıkların beyanlarının doğruluğunu
sınama imkânına sahip olması adil bir yargılamanın yapılabilmesi bakımından
gereklidir (AZ. M., § 55). Diğer yandan bir mahkûmiyet -sadece veya
belirleyici ölçüde- sanığın soruşturma veya yargılama aşamasında sorgulama veya
sorgulatma imkânı bulamadığı bir kimse tarafından verilen ifadelere
dayandırılmış ve dengeleyici güvenceler sağlayan bir usul öngörülmemişse
sanığın hakları Anayasa'nın 36. maddesindeki güvencelerle bağdaşmayacak ölçüde
kısıtlanmış olur (Orhan Güleryüz, § 35).
27. Anayasa Mahkemesi, tanık sorgulama hakkıyla ilgili
olarak verdiği kararlarında somut bir yargılama öncesinde veya haricinde elde
edilen tanık beyanlarının delil olarak kabulünün yargılamanın adilliğine zarar
verip vermediğini değerlendirmek için üç aşamalı bir test uygulanması
gerektiğini ifade etmektedir. Buna göre ilk olarak tanığın mahkemede hazır
edilmemesi geçerli bir nedenin mevcudiyetine dayanmalıdır. İkinci olarak
sanığın sorgulama veya sorgulatma imkânı bulamadığı tanık tarafından verilen
beyanın mahkûmiyetin dayandığı tek veya belirleyici delil olup olmadığının
değerlendirilmesi gerekir. Sorgulama veya sorgulatma imkânı tanınmayan tanığın
beyanının tek veya belirleyici delil olduğunun tespit edilmesi durumunda ise
üçüncü aşama olarak savunma tarafının maruz kaldığı bu olumsuzluğun telafi
edilmesi amacıyla yeterli düzeyde karşı dengeleyici güvenceler sağlayan bir
usulün yürütülüp yürütülmediği ortaya konulmalıdır (bazı değişikliklerle
birlikte bkz. Abdurrahim Balur, B. No: 2013/5467, 7/1/2016, § 80; Onur
Urbay, B. No: 2014/6222, 6/3/2019, §§ 36, 40; Zekeriya Sevim, B. No:
2018/18989, 16/6/2021, §§ 44, 51). Bu kapsamda, hükme ulaşılırken sorgulanmamış
tanık beyanını destekleyen başka doğrulayıcı delillere dayanılması telafi edici
güvencelerden biri olarak kabul edilebilir (Orhan Güleryüz, § 39).
Sorgulanmayan tanığın beyanının güvenilirliğinin ve doğruluğunun saptanması
amacıyla savunma tarafına sağlanabilecek bir diğer telafi edici güvence ise
sanığa olayın kendi versiyonunu anlatma ve delillerini sunma imkânının
tanınmasıdır (Orhan Güleryüz, § 40).
28. Başvuru konusu olayda incelenmesi gereken ilk sorun,
beyanı delil olarak kabul edilen tanığın duruşmada dinlenmemesinin geçerli bir
nedene dayanıp dayanmadığıdır. Tanık Ö.F.A. soruşturma aşamasında müdafi
huzurunda kollukta ve Batman Cumhuriyet Başsavcılığında verdiği ifadelerde
başvurucuyu tanıdığını ve teşhis ettiğini, başvurucunun Murat kod adını
kullandığını, başvurucunun polis memurlarından sorumlu olduğunu, 15 Temmuz
darbe teşebbüsü gecesi WhatsApp görünümlü Eagle hesabından
sanığın "Bizim arkadaşlar emniyet olarak darbeyi destekliyoruz, sonuna
kadar askerin yanında olacağız, bulunduğunuz yerlerde askere emniyet olarak
yardımcı olun" şeklinde bireysel mesaj gönderdiğini beyan etmiştir.
Mahkemece SEGBİS yoluyla dinlenilmesine karar verilmesine karşın -talebi
üzerine- tanık Ö.F.A daha sonra istinabe yoluyla dinlemiştir. Bu noktada
Mahkeme tanık Ö.F.A.nın SEGBİS ile dinlenilmesine karar vermesine rağmen
tanığın neden istinabe suretiyle dinlendiğine ilişkin bir açıklamaya yer
vermemiştir. Diğer bir ifadeyle tanığın savunmanın da hazır bulunduğu bir
celsede dinlenmemesine ilişkin olarak herhangi bir geçerli neden ileri
sürülmemiştir. Ancak buna ilişkin bir neden ileri sürülmemesi, tanık sorgulama
hakkının ihlal edildiğinin kabul edilmesi için yeterli değildir.
29. İkinci olarak hükmün tek veya belirleyici ölçüde
başvurucunun sorgulama imkânına sahip olmadığı bir tanık tarafından verilen
ifadeye dayalı olup olmadığı ortaya çıkarılmalıdır. Somut olayda Mahkeme; tanık
Ö.F.A. beyanı dışında tanık C.K.nın SEGBİS vasıtasıyla vermiş olduğu
başvurucuyu tanıdığına, başvurucunun emniyet mensuplarından sorumlu cemaat
abisi olduğuna, başvurucunun Yılmaz kod adını kullandığına, diğer
emniyet mensuplarının da bulunduğu toplantıda FETÖ/PDY liderine ait video
izlettiğine dair beyanlarını mahkûmiyete esas almıştır. Mahkeme ayrıca
başvurucunun Batman'daki emniyet mahrem yapılanması içinde farklı emniyet amiri
gruplarında iki farklı kod isim kullandığı tespitinde bulunmuştur. Bunun yanı
sıra başvurucunun yoğun olarak haklarında aynı suçlardan soruşturma veya kamu
davası bulunan şahıslarla irtibatlı olduğu, örgütle irtibatlı ve iltisaklı
kurumlarla iletişiminin bulunduğu, 2013 sonrası yoğunluklu olarak uluslararası
görüşmeler gerçekleştirdiği, ele geçirilen dijital veri içeriğinde başvurucunun
vasfının B (müdür yardımcısı, zümre başkanı), kod adının Murat, biriminin lise
görevi ve konumunun öğretmen olduğu, Bank Asyanın Tasarruf Mevduatı Sigorta
Fonuna devrinin önüne geçmek için işlem hacmini artırmak adına altın alımları
yaptığı hususları birlikte değerlendirilmek suretiyle isnat edilen suçun
oluştuğu sonucuna ulaşılmıştır.
30. Gerekçeli karar içeriğinden Mahkemenin -tanık Ö.F.A.
beyanı dışında- başvurucu hakkında beyanda bulunan Mahkeme huzurunda alınan
C.K.nın ifadesi başta olmak üzere pek çok farklı delile dayandığı
anlaşılmıştır. Bu kapsamda duruşmada sorgulanamayan tanığın beyanının
mahkûmiyet kararına götüren tek veya belirleyici nitelikte delil
olduğunun kabulü mümkün görünmemektedir. Başvurucunun sorgulama veya sorgulatma
imkânı bulmadığı tanığın beyanının tek veya belirleyici delil olarak
mahkûmiyette kullanılmadığının tespit edilmesi nedeniyle tanık sorgulama
hakkıyla ilgili uygulanan testin üçüncü aşamasıyla ilgili bir inceleme
yapılmamıştır.
31. Açıklanan gerekçelerle başvurunun açıkça
dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi
gerekir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması
nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde
BIRAKILMASINA 13/2/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.