I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasının tedavisinde gerekli ilacın ithali için ilaç bedelinin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan tedbir talebinin reddedilmesi nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 26/1/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. 29/3/2021 tarihinde başvurucunun tedbir talebinin incelenmesine gerek olmadığına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. 66 yaşında olan başvurucuya bronş ve akciğer maling neoplazmı (akciğer kanseri) tanısı konulmuştur. Başvurucunun tedavisini izleyen hekim, atezolizumab etkin maddeli Tecentriq isimli ilacın kullanımı için Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna başvurmuştur. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, başvurucunun ilacı kullanımının 6 ay süreyle uygun olduğunu bildirmiştir.

8. Başvurucu, SGK'dan ilaç bedelini karşılamasını talep etmiştir. SGK'nın talebi reddetmesi üzerine başvurucu adı geçen ilaç bedelinin SGK tarafından karşılanması için ihtiyati tedbir talebiyle 13/8/2020 tarihinde Ankara 13. İş Mahkemesine (İş Mahkemesi) dava açmıştır.

9. İş Mahkemesi 13/8/2020 tarihinde tedbir istemini kabul etmiştir. Başvurucu, SGK tarafından kesinti uygulanarak ödeme yapıldığını belirterek İş Mahkemesinden ek karar talep etmiştir. İş Mahkemesi bu talebi reddetmiştir.

10. SGK vekilinin, ihtiyati tedbir talebinin kabulü kararına itiraz etmesi üzerine İş Mahkemesi istinaf yasa yolu açık olmak üzere itirazın reddine karar vermiştir. SGK vekilinin istinaf talebi ise Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi tarafından 24/12/2020 tarihinde kabul edilerek tedbir kararı kaldırılmıştır.

11. Başvurucu 26/1/2021 tarihinde Anayasa Mahkemesinden ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 29/3/2021 tarihinde başvuruya konu ilaç bedellerinin SGK tarafından ödendiğinin tespit edilmesi doğrultusunda tedbir incelemesi yapılmasını gerektirir bir durum bulunmadığına karar vermiştir.

12. UYAP üzerinden yapılan incelemede; İş Mahkemesi 20/10/2021 tarihinde başvurucunun 1/4/2021 tarihinde hayatını kaybetmesi sonrasında mirasçıları tarafından süresi içerisinde davanın yenilenmemesi üzerine davanın açılmamış sayılmasına karar vermiş, bu karar tarafların istinaf başvurusunda bulunmaması üzerine kesinleşmiştir.

13. Başvurucu vekili 9/7/2021 tarihinde başvurucunun öldüğünü öğrendiğini belirterek başvurucunun mirasçılarına başvuruya devam etmek isteyip istemediklerinin sorulmasını Anayasa Mahkemesinden talep etmiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

14. Anayasa Mahkemesinin 22/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

15. Başvurucu, hastalığının tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle ilaç bedelini kendi imkânlarıyla ödemeye devam etmesinin mümkün olmadığını, kendisi açısından hayati önemi olan tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak maddi manevi varlığının tehlikeye gireceğini belirtmiş, maddi manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

16. Bakanlık görüşünde, İş Mahkemesindeki yargılamanın derdest olduğunun başvurunun kabul edilebilirliği yönünden yapılacak incelemede dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık görüşünde ayrıca ilacın ruhsat sahibi olan firmanın bazı kanser türlerinde geri ödeme listelerine dahil olma başvurusunun bulunduğu ve ilgili komisyonlarca değerlendirme yapıldığı, başvurucunun gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde bir şikâyetinin bulunmadığı kaydedilmiştir.

B. Değerlendirme

17. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"(1) Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

...

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

..."

18. Asli görevi Anayasa'yı yorumlamak, böylece Anayasa'da yer alan temel hak ve özgürlüklerin kapsam ve sınırlarını belirlemek olan Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru yolunda başvurucuların başvuru tarihinden sonra vefat etmeleri hâlinde mirası reddetmeyen mirasçıların başvuruya devam etmelerini sağlama yükümlülüğünü üstlenmesi, Anayasa Mahkemesinin asli görevini yerine getirmesinin önünde engel teşkil edeceği gibi temel işlevinden uzaklaştırabileceğinden bireysel başvurunun niteliğine uygun düşmez (İskender Kaya ve diğerleri, B. No: 2014/7674, 23/3/2017, § 19). Bu bağlamda, başvurucu vekilinin 9/7/2021 tarihli talebi hakkında bir işlem yapılmasına gerek görülmemiştir.

19. Anayasa Mahkemesi Asya Oktay ve diğerleri (B. No: 2014/3549, 22/3/2017, §§ 18-21) kararında, başvurucunun bireysel başvurunun yapıldığı tarihten sonra ölmesi durumunda başvurunun incelenmesine devam edilip edilemeyeceğine ilişkin ilkeleri belirlemiştir. Asya Oktay ve diğerleri içtihadından sonraki dönemde Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru devam ederken başvurucunun ölmesi durumunda ölüm tarihinden sonra makul bir süre içinde kendiliğinden Anayasa Mahkemesine başvurarak başvuruya devam etmek istediğini bildiren mirasçıların -menfaatlerinin bulunup bulunmadığını da gözeterek- başvurularını incelemiştir (diğerleri arasından bkz. Ayten Yeğenoğlu, B. No: 2015/1685, 23/5/2018 [ölümden yaklaşık üç ay sonra]; Fatma Ülker Akkaya, B. No: 2014/18979, 22/2/2018 [ölümden iki ay sonra]). Mirasçıların başvuruyu devam ettirme yönündeki iradelerini Anayasa Mahkemesine bildirmediği hâllerde ise düşme kararı verilmektedir (Ali Sedat Yücelik ve diğerleri, B. No: 2015/2574, 9/5/2018, §§ 22-25; Abbas Çelik ve diğerleri, B. No: 2014/749, 7/3/2018, §§ 26-29; Haşim Özpolat, B. No: 2014/3140, 21/9/2017, § 19; Şükran Çopuraslan, B. No: 2014/4695, 14/9/2017, § 22).

20. Anayasa Mahkemesi T.G. (B. No: 2017/21163, 9/1/2019, §§ 17-20) kararında, bireysel başvuru yapıldıktan sonra ölen başvurucuların mirasçılarının başvuruyu devam ettirme yönündeki taleplerini Anayasa Mahkemesine iletebilecekleri makul süreyi -haklı mazeretler saklı kalmak kaydıyla- ölüm tarihinden itibaren dört ay olarak tespit etmiştir.

21. Başvurucunun, bireysel başvuru tarihinden sonra 1/4/2021 tarihinde yaşamını yitirdiği anlaşılmıştır. Ancak başvurucunun mirasçıları ölüm tarihinden itibaren dört ay içinde başvuruya devam etmek istediklerine ilişkin taleplerini Anayasa Mahkemesine iletmemiştir. Öte yandan başvurunun incelenmesine devam etmeyi gerekli kılan ve İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen nedenlerden birinin de bulunmadığı değerlendirilmiştir.

22. Açıklanan gerekçelerle, başvurunun kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin düşmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 22/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.