I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; ihalenin feshi davası sonucunda ihale bedelinin %10'u oranında para cezasına hükmedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının, esasa etkili iddiaların karşılanmaması nedeniyle gerekçeli karar hakkının, ihalenin hatalı gösterilen KDV oranı üzerinden yapılması nedeniyle de mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucu aleyhine İstanbul 10. İcra Müdürlüğünün 2019/2810 sayılı dosyası kapsamında ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile başlatılan icra takibi sonucunda başvurucuya ait taşınmaz ihale yoluyla satılmıştır.

3. Başvurucu, KDV oranının %8 olarak gösterilmesi gerekirken %18 olarak gösterildiği, bu durumun ihaleye katılacaklar için büyük bir külfet oluşturduğu, bu nedenle ihaleye katılım talebinin azaldığı, ihalenin feshi gerektiği iddiasıyla dava açmıştır.

4. Mahkeme davanın reddine karar vermiş; kararda, satış ilanında KDV oranının belirtildiğini, başvurucuya bu hususun tebliğ edildiğini, başvurucunun yasal süre içinde bu hususu şikâyet davasına konu etmediğini, kanunun öngördüğü olanağı kullanmayan kişilerin aynı şikâyet nedenleriyle ihalenin feshini talep edemeyeceğini belirtmiştir.

5. Başvurucu, karara karşı istinaf kanun yoluna başvurmuştur. İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 22. Hukuk Dairesi istinaf talebinin reddine karar vermiş; kararda satışa hazırlık işlemlerinden kaynaklanan nedenlerle ihalenin feshi isteminde bulunulabilmesi için 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 16.maddesinde öngörülen yasal süre içinde eksikliğin şikâyet konusu yapılmış olması gerektiğini, başvurucunun fesih sebebi olarak ileri sürdüğü hazırlık aşamasındaki bir durumu şikâyet konusu yapmaması hâlinde daha sonra aynı nedene dayanarak ihalenin feshi isteminde bulunamayacağını vurgulamıştır.

6. Başvurucunun temyiz ettiği karar Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin 2/11/2021 tarihli kararıyla onanmıştır. Başvurucu, nihai hükmü 22/11/2021 tarihinde öğrendikten sonra 16/12/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Mahkemeye Erişim Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

7. Başvurucu, kötü niyetli olarak ihalenin feshi davası açmadığı hâlde Mahkeme tarafından ihale bedelinin %10'u oranında para cezasına mahkûm edilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

8. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

9. Anayasa Mahkemesi, Yıldız Eker ([GK], B. No: 2015/18872, 22/11/2018) kararında mahkemeye erişim hakkı yönünden inceleme yapmış ve uygulanacak ilkeleri belirlemiş; anılan kararda, mahkemelerin somut durumun özelliklerini gözönünde tutmasına izin vermeyen ve hâkime herhangi bir takdir yetkisi de tanımayan kanun hükmüne dayalı olarak uygulanan para cezasının miktarının başvurucuya şahsi olarak aşırı bir külfet yüklediği ve bu durumun başvurucunun mahkemeye erişim hakkına yapılan müdahaleyi ölçüsüz kıldığı sonucuna varmıştır. Somut başvuruda, anılan kararda açıklanan ilkelerden ve ulaşılan sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Bu doğrultuda Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

B. Diğer İhlal İddiaları

10. Başvurucu, mahkemeye erişim hakkının yanı sıra Anayasa'da güvence altına alınan diğer hak ve özgürlüklerinin de ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

11. Başvurucunun iddiaları, Anayasa Mahkemesinin bireysel başvuru inceleme yetkisine girdiği ölçüde ve sunulan belgeler çerçevesinde değerlendirildiğinde, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiğine yönelik iddiaların açıkça dayanaktan yoksun olduğu, 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'da düzenlenen diğer kabul edilebilirlik kriterlerini de karşılamadığı anlaşılmıştır.

12. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının kabul edilebilirlik kriterlerini karşılamaması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekmektedir.

III. GİDERİM

13. Başvurucu, ihlalin tespiti ve yeniden yargılanma ile harç tahsil müzekkeresinin iptal edilmesi talebinde bulunmuştur. İhlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmamaktadır. Bununla birlikte eski hâle getirme kuralı çerçevesinde ihlalin sonuçlarının bütünüyle ortadan kaldırılabilmesi için başvurucunun maddi zararlarının giderilmesi gerekir. Olayda başvurucu aleyhine verilen ve ihale bedelinin %10'u olan 71.000 TL para cezasının hükmün kesinleşmesinden sonra tahsili amacıyla ilgili vergi dairesine gönderilmek üzere harç tahsil müzekkeresi düzenlenmiştir. Dosyada para cezasının tahsil edildiğine ilişkin bir bilgi ve belge olmadığı gibi başvurucunun da bu hususta bir bildirimi yoktur. Bu itibarla Mahkemece düzenlenen 17/11/2021 tarihli harç tahsil müzekkeresinin ilgili vergi dairesince gereğinin yerine getirilmesini önleyecek şekilde iptalinin ve ilgili mahkemesine iadesinin yeterli giderim sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

2. Diğer ihlal iddialarının KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Kararın bir örneğinin mahkemeye erişim hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması amacıyla harç tahsil müzekkeresinin iptali ve ilgili kurumdan geri çekilmesi için Büyükçekmece 1. İcra Hukuk Mahkemesine (E.2019/500, K.2020/614) GÖNDERİLMESİNE,

D. 487,60 TL harç ve 30.000 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 30.487,60 TL yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,

E. Ödemelerin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 26/2/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.