I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ziyaret gününün sağlık personeli olan eşiyle görüşmeyi sağlayacak şekilde hafta sonu olarak belirlenmesi talebinin reddedilmesi nedeniyle aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Mahpus başvurucu, eşinin çalışma durumu nedeniyle hafta içi olarak belirlenen ziyaret gününün hafta sonuna alınması için Düzce T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna (İnfaz Kurumu) başvuruda bulunmuştur. Başvurucunun talebi hafta sonu görüş talebinin fazla olması, personel yetersizliği, kurumun fiziki yapısı ve kalabalık ortamlar oluşabileceğinden koronavirüs (COVID-19) tedbirleri kapsamında risk oluşturabileceği gerekçesiyle reddedilmiştir.

3. Başvurucu; eşinin Tekirdağ'ın Çorlu ilçesinde sağlık personeli olarak filyasyon ekibinde çalıştığını, bu nedenle izin alamadığını, Düzce ile Çorlu arasındaki mesafenin uzak olması nedeniyle eşinin ziyarete geldiğinde konaklaması gerektiğini, iki küçük çocukları olduğunu, çocuklarını da görememesi nedeniyle aile hayatının zarar gördüğünü belirterek Düzce İnfaz Hâkimliğine (İnfaz Hâkimliği) başvuruda bulunmuştur. İnfaz Hâkimliği, başvurunun reddine karar vermiş; kararda COVID-19 tedbirleri kapsamında hafta sonları sokağa çıkma yasağı uygulandığını, bu nedenle hafta sonu görüşün hükümlü ve ziyaretçisi yönünden aleyhe durum oluşturduğunu, İnfaz Kurumu kararının yerinde olduğunu ifade etmiştir.

4. Başvurucu, İnfaz Hâkimliği kararına karşı itirazda bulunmuştur. Düzce 1. Ağır Ceza Mahkemesi İnfaz Hâkimliği kararının usule ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle itirazın reddine karar vermiştir.

5. Başvurucu, nihai kararı 9/1/2021 tarihinde öğrendikten sonra 28/1/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

8. Başvurucu; eşinin sağlık personeli olarak çalışması nedeniyle hafta içi ziyarete gelmesinin mümkün olmadığını, pandemi sürecinde eşinin ve küçük yaştaki çocuklarının dokuz ayda sadece bir defa ziyaretine gelebildiğini, eşi ve çocuklarını görememesi nedeniyle aile bütünlüğünün zarar gördüğünü belirterek aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Ailesine yakın ceza infaz kurumuna nakil talebinin de reddedildiğini, eşinin pandemi döneminde ifa ettiği görevi nedeniyle hafta içi gelemediğini, eşi sağlık çalışanı olup da gelemeyen kendisiyle aynı durumda güvenliği zafiyete uğratacak kalabalık bir grubun olmasının mümkün olmadığını, sokağa çıkma yasağının bahane edildiğini, en azından yasak olmadığı günler ziyaret hakkının verilebileceğini, özel durumuna uygun aile bütünlüğünü sağlayacak çözümler üretilmediğini vurgulamıştır. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, hükümlü ve tutukluların sağlıklarının korunması amacıyla salgın hastalık döneminde mevzuat çerçevesinde tedbir alındığı belirtilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır.

9. Başvuru, aile hayatına saygı hakkı kapsamında incelenmiştir.

10. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

11. Hükümlü ve tutukluların haftalık telefon görüşme gün ve saatlerinin öğrenim gören çocuklarıyla görüşme sağlayacak şekilde tespit edilmesi gerektiğine ilişkin genel ilkeler Anayasa Mahkemesinin Yeliz Erten (B. No: 2020/99, 11/3/2021, §§ 34-38) kararında açıklanmıştır. Bu bağlamda Anayasa’nın 20. ve 41. maddeleri ebeveynin çocuklarıyla bütünleşmesinin sağlanması amacıyla tedbirler alınmasını isteme hakkını ve kamusal makamların bu tür tedbirleri alma yükümlülüğünü içermektedir. Mahkemeler, idari makamlar ve yasama organı tarafından yapılan ve çocukları ilgilendiren bütün faaliyetlerde çocuğun üstün yararının gözetilmesi ve aile ilişkilerinin sürdürülmesini sağlayacak şekilde hareket edilmesi devletin pozitif yükümlülüklerinin gereğidir. Hükümlü ve tutukluların bazı haklarının sınırlandırılması, tutulmanın kaçınılmaz sonucu olsa da ceza infaz kurumu idaresi hükümlü ve tutukluların ailesiyle temasını sağlayacak tedbirler almak zorundadır. Bu tedbirler alınırken çocuğun yüksek yararı gözetilerek kamu düzeni ve suç işlenmesinin önlenmesi ile aile hayatına saygı hakkı arasında adil bir denge sağlanmalı ve bu konuda ikna edici gerekçeler ortaya konmalıdır. Telefonla görüşme hakkı konusunda tespit edilen bu ilkeler, açık ve kapalı görüşlerin çocuk ve ebeveynin aile bağlarını sürdürecek şekilde temas etmesini sağlaması bakımından da geçerlidir. Ayrıca Anayasa Mahkemesi COVID-19 salgını nedeniyle ziyaret hakkının kısıtlanmasının kanuni dayanağının olmadığına karar vermiştir. (Yunus Bulut, B. No: 2020/38826, 20/7/2023).

12. Başvurucunun ziyaret hakkının hafta içi kullandırılması nedeniyle eşi ve çocuklarıyla görüşemediği konusunda bir tereddüt yoktur.

13. Başvurucunun talebi İnfaz Kurumu tarafından personel yetersizliği, kurumun fiziki durumu ve salgın hastalık gibi nedenlerle reddedilmiş ise de hafta sonu görev yapan personelin sayısı ve görevlerine dair somut bilgilere kararda yer verilmemiş; yaşanacağı belirtilen sorunlar hakkında genel ifadeler dışında ikna edici ve objektif bir gerekçe ya da sağlık riskine ilişkin somut bir olay ortaya konulamamıştır. Başvurucunun eşinin sağlık çalışanı olduğu ve salgın dönemine özel koşullarda çalışmak zorunda kaldığı, bu nedenle hafta içi çocuklarıyla birlikte ziyarete gelemediği ancak ilgili kararlarda bu durum gözetilerek başvurucunun özel koşullarına ilişkin aile bütünlüğünü sağlamaya yönelik bir değerlendirme yapılmadığı görülmüştür. Başvurucunun talebinin neden karşılanamadığı hususunda ilgili kararlarda somut ve yeterli bir gerekçe sunulmadığı anlaşıldığından aile hayatına saygı hakkı bakımından devletten beklenen pozitif yükümlülüklerin yerine getirilmediği sonucuna ulaşılmıştır (benzer değerlendirmeler için birçok karar arasından bkz. Sedat Polat, B. No: 2019/7348, 6/10/2022; Enes Akelma ve diğerleri, B. No: 2020/37466; 8/2/2024).

14. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

15. Başvurucu, ihlalin tespiti ve 50.000 TL tazminat talebinde bulunmuştur.

16. Başvurucunun, başvuru tarihinden sonra tahliye olduğu anlaşıldığından yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmamaktadır.

17. Eski hâle getirme kuralı çerçevesinde ihlalin sonuçlarının bütünüyle ortadan kaldırılabilmesi için başvurucuya manevi zararları karşılığında net 30.000 TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmesi gerekir.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

C. Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

D. Başvurucuya net 30.000 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

E. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

F. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE, 18/12/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.