GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, başvurucunun baro levhasına yazılmasına ilişkin olarak verilen kararın mahkemece iptal edilmesi nedeniyle özel hayata saygı hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

A. Bireysel Başvuru Süreci

2. Başvurucu, Sungurlu hâkimi olarak görev yaparken Fetullahçı Terör Örgütü ve/veya Paralel Devlet Yapılanması (FETÖ/PDY) ile irtibat ya da iltisak içinde olduğu gerekçesiyle 22/7/2016 tarihli ve 667 sayılı Olağanüstü Hal (OHAL) Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'ye (667 sayılı KHK) dayanılarak Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından meslekten çıkarılmıştır.

3. Kamu görevinden çıkarılmasının ardından başvurucu, baro levhasına avukat olarak yazılma talebiyle 16/12/2020 tarihinde Ankara Barosuna (Baro) başvurmuştur. Başvurucunun talebi Baro Yönetim Kurulu'nun 20/1/2021 tarihli kararıyla kabul edilmiştir. Kararda; başvurucunun hâkimlik mesleğinden çıkarıldığı, bu husustaki davanın devam ettiği, başvurucu hakkında ayrıca bir ceza davasının derdest olduğu, başvurucunun avukatlıkla birleşmeyen bir işle uğraşmadığı ve manevi niteliklerinin yerinde olduğu belirtilmiştir. Baro kararı Türkiye Barolar Birliğinin (TBB) incelemesine sunulmuştur. TBB Yönetim Kurulu 28/1/2021 tarihinde baronun kararını uygun bularak onaylanmak üzere gönderilmesine karar vermiştir.

4. Söz konusu karar, Adalet Bakanlığı (Bakanlık) tarafından bir daha görüşülmek üzere TBB'ye geri gönderilmiştir. Geri gönderme kararının gerekçesinde; başvurucu hakkında FETÖ/PDY üyeliği suçundan kovuşturmanın devam ettiği, 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun 5. maddesi uyarınca başvurucunun baro levhasına yazılma talebi hakkında kovuşturma sonuna kadar bekletilmesine karar verilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

5. Bakanlığın geri gönderme yazısı gereğince değerlendirme yapan TBB Yönetim Kurulu 25/2/2021 tarihinde önceki kararında ısrar ederek başvurucunun baro levhasına yazılmasına karar vermiştir. Kararda; başvurucu hakkında FETÖ/PDY silahlı terör örgütüne üye olma suçundan kovuşturmanın devam ettiği, bir tedbir mahiyetinde olan bekletme kararı verilmesini zorlayan bir değerlendirme yapılmasının mümkün olmadığı vurgulanmıştır.

6. Bakanlık tarafından anılan kararın kesinleşmesi üzerine Ankara 10. İdare Mahkemesinde (Mahkeme) iptal davası açılmıştır. Mahkeme 7/5/2021 tarihinde dava konusu işlemin yürütülmesinin durdurulmasına karar vermiş olup Ankara Bölge İdare Mahkemesi 12. İdari Dava Dairesi (Bölge İdare Mahkemesi) tarafından anılan karara karşı itirazın reddine 1/7/2021 tarihinde kesin olarak karar verilmiştir.

7. Mahkeme 27/9/2021 tarihinde dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Kararın gerekçesinde; ilgili mevzuata yer verildikten sonra başvurucu hakkında FETÖ/PDY silahlı terör örgütüne üyelik suçundan kovuşturmanın devam ettiği, isnat edilen fiilin niteliği, baro levhasına yazılması durumunda yürütülecek kamu hizmetinin önemi ve özelliği dikkate alındığında, ceza yargılaması sonucunun beklenilmesinin yerinde olacağı belirtilmiştir. Söz konusu karara karşı başvurucunun yürütmenin durdurulması talebi Bölge İdare Mahkemesi tarafından 22/12/2021 tarihinde kesin olarak reddedilmiştir.

8. Başvurucu, Bölge İdare Mahkemesinin 22/12/2021 tarihli, Mahkemenin esasa ilişkin kararına yönelik yürütmenin durdurulması talebinin reddine dair nihai kararı sonrasında 17/1/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

9. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

B. Bireysel Başvuru Sonrası Süreç

10. Mahkemenin iptal kararına karşı başvurucu tarafından yapılan istinaf talebinin Bölge İdare Mahkemesi tarafından 9/2/2022 tarihinde reddine karar verilmiştir. Kararın gerekçesinde; Mahkemece verilen kararın usule ve hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı belirtilmiş ve karara karşı Danıştaya temyiz yolunun açık olduğu vurgulanmıştır.

11. Başvurucu ve TBB Başkanlığı, Bölge İdare Mahkemesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararına karşı temyiz başvurusunda bulunmuş olup, dosya temyiz incelemesinde hâlen derdest durumdadır.

II. DEĞERLENDİRME

12. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

13. Başvurucu; yalnızca yargılanıyor olması sebebiyle avukatlık yapamadığını, mesleki faaliyetini yürütme imkânına sahip olmadığını, bu nedenle sivil ölüme, toplumsal tecrite, kendisi ve ailesinin hayatını idame ettirememesine maruz bırakıldığını ileri sürerek özel hayata saygı hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir. Mahkemenin yerindelik denetimi yapacak şekilde karar veremeyeceğini, kendisi hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet hükmü bulunmadan karar verildiğinden dolayı masumiyet karinesinin ve kanunilik ilkesinin ihlal edildiğini belirtmiştir. Başvurucu ayrıca müdahillik talebi hakkında geç karar verildiğinden dolayı mahkemeye erişim hakkının, mahkemeye beyanlarını sunma imkânı verilmediği için hukuki dinlenilme hakkının ihlal edildiğini ifade etmiştir. Başvurucu yürütmenin durdurulması kararının gerekçesiz ve haksız olarak verildiğini, anılan karar nedeniyle silahların eşitliği ilkesinin ihlal edildiğini vurgulamıştır. Başvurucu son olarak baro levhasına yazılma kararı sonrasında çok sayıda masraf yaptığını, Adalet Bakanlığı tarafından dava açılarak bu harcama ve faaliyetlerinin boşa gittiğini, mesleğinin yapmasının engellendiğini, hukuki güvenlik ilkesinin, mülkiyet hakkının ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

14. Bakanlık görüşünde; başvurucunun baro levhasına kaydedilme amacıyla Baroya başvurduğu tarih itibarıyla hakkında kovuşturmanın derdest bulunduğu vurgulanarak başvurucunun özel hayata saygı hakkının ihlal edilip edilmediği konusunda görüşte yer verilen Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri, Anayasa Mahkemesi içtihadı ve somut olayın kendine özgü koşulları dikkate alınarak bir inceleme yapılması gerektiği belirtilmiştir. Başvurucu Bakanlık görüşüne karşı cevabında; hakkındaki ceza davasının hâlen devam ettiğini, hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararının bulunmadığını, avukatlık ruhsatının kendisine verilmesi nedeniyle birçok masraf yaptığını ifade etmiştir.

15. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 45. maddesinin (2) numaralı fıkrasında; bireysel başvuruda bulunulmadan önce ihlal iddiasının dayanağı olan işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş olan idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının tüketilmiş olması gerektiği belirtilmiştir. Temel hak ve özgürlüklere saygı, devletin tüm organlarının uyması gereken bir ilke olup bu ilkeye uygun davranılmadığı takdirde, ortaya çıkan ihlale karşı öncelikle yetkili idari mercilere ve derece mahkemelerine başvurulmalıdır (Bayram Gök, B. No: 2012/946, 26/3/2013, §§ 16, 17).

16. Somut olayda başvurucu, Mahkeme tarafından verilen iptal kararının yürütmesinin durdurulması amacıyla Bölge İdare Mahkemesine başvurusu üzerine verilen 21/12/2021 tarihli karar sonrasında bireysel başvuruda bulunmuştur. Öte yandan Mahkeme 7/5/2021 tarihinde dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiş olup Bölge İdare Mahkemesi tarafından anılan karara karşı itirazın reddine 1/7/2021 tarihinde kesin olarak karar verilmiştir. Bununla birlikte başvurucu hakkında tesis edilen baro levhasına yazılma talebinin kabulüne ilişkin işlemin iptali amacıyla açılan davanın Danıştayda temyiz incelemesinde derdest olduğu anlaşılmaktadır (bkz. §§ 6-10).

17. Başvuru formu ve eklerinin incelenmesinden başvurucunun, idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına ilişkin Bölge İdare Mahkemesinin 1/7/2021 tarihli nihai kararının, idari işlemin iptaline yönelik 27/9/2021 tarihli mahkeme kararının ve son olarak anılan iptal kararının yürütmesinin durdurulmasına ilişkin Bölge Adliye Mahkemesinin 21/12/2021 tarihli nihai kararının hukuka aykırı olduğunu ve bu nedenlerle anayasal haklarının ihlal edildiğini ileri sürdüğü anlaşılmaktadır.

18. Bu bilgiler çerçevesinde söz konusu davada esas hakkında verilen kararın henüz kesinleşmediği, geçici tedbir mahiyetinde olan yürütmenin durdurulması hakkında verilen karar ile Mahkeme tarafından verilen iptal kararı üzerine doğrudan bireysel başvuru yoluna gelindiği, dolayısıyla idari ve yargısal başvuru yolları usulüne uygun olarak tüketilmeden bireysel başvuru yolunun kullanıldığı anlaşılmaktadır. Öte yandan yürütmenin durdurulması kararına yönelik somut olayın özellikleri açısından idari ve yargısal başvuru yollarının tüketilmesi beklenmeden bireysel başvurunun incelenmesini gerektirecek herhangi bir durumun da bulunmadığı anlaşıldığından, başvuru yolları tüketilmeksizin yapılan başvurunun kabul edilmesi mümkün değildir.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

C. Başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 10/1/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.