I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; koşullu salıvermenin geri alınması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, koşullu salıverilmenin geri alınması ve buna bağlı olarak düzenlenen müddetnamenin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle infaz hâkimliklerine yapılan itirazların görevsizlik ve yetkisizlik kararları verilmesinden dolayı incelenememesi nedeniyle de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu, kasten öldürme suçundan Zonguldak 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 13/11/2001 tarihli kararıyla 28 yıl ağır hapis cezasına mahkûm edilmiştir. Söz konusu karar Yargıtay 1. Ceza Dairesince 4/6/2002 tarihinde onanarak kesinleşmiştir.

3. Başvurucunun bu cezasından dolayı Zonguldak 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 8/7/2002 tarihli kararıyla koşullu salıverilmesine karar verilmiştir.

4. Zonguldak 2. Ağır Ceza Mahkemesince 19/1/2015 tarihinde başvurucunun denetim süresi içinde kasıtlı bir suçtan mahkûm edilmesi nedeniyle koşullu salıverilmenin geri alınmasına, 22/2/2005-22/5/2026 tarihleri arasındaki 7.759 gün hapis cezasının aynen infaz edilmesine karar verilmiştir. Başvurucu, söz konusu karara karşı 13/2/2015 tarihli dilekçesiyle Zonguldak 1. Ağır Ceza Mahkemesine itiraz başvurusunda bulunmuş, Zonguldak 1. Ağır Ceza Mahkemesi 16/2/2015 tarihinde itirazın reddine karar vermiştir. Başvurucu, bu karara karşı 18/2/2015 tarihli ek dilekçeyle ikinci defa itiraz başvurusunda bulunmuş; Zonguldak 1. Ağır Ceza Mahkemesi 5/3/2015 tarihinde itirazın reddine karar vermiştir. Bu karar 24/4/2015 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

5. Öte yandan 10/3/2014 tarihinde başvurucu Karabük T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundan Zonguldak 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 15/5/2014 tarihli içtima kararı ile27 yıl 21 ay hapis cezasına hükümlü olarak Adana F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakil edilmiş, anılan Kurumda barındırılmakta iken 2/6/2015 tarihinde aynen çektirme kararı nedeniyle 27 yıl 21 ay hapis cezasının infazına ara verilerek 7.759 gün hapis cezasının infazına başlanmıştır. Başvurucunun en son Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna nakledildiği, hâlâ anılan Kurumda cezasını infaz ettiği anlaşılmıştır.

6. Başvurucu, 17/10/2016 tarihli dilekçesiyle Adalet Bakanlığına (Bakanlık) koşullu salıvermenin geri alınması kararıyla ilgili kanun yararına bozma yoluna gidilmesi talebinde bulunmuştur. Bakanlık 13/6/2017 tarihinde kanun yararına bozma yoluna gidilmemesine karar vermiş, ilgili karar 7/7/2017 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

7. Bakanlık 1/10/2020 tarihinde de başvurucunun yaptığı benzer taleple ilgili kanun yararına bozma yoluna gidilmemesine karar vermiştir.

8. Başvurucu 1/3/2022 tarihinde koşullu salıverilmenin geri alınmasına ilişkin karara karşı kanun yararına bozma yoluna gidilmesi ve yeniden müddetname düzenlenmesi talebinde bulunmuştur.

9. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, Bakanlığın 13/6/2017 tarihli kararıyla kanun yararına bozma yoluna gidilmemesine karar verildiğinden kanun yararına bozma yoluna gidilmesine yer olmadığı kararını 1/3/2022 tarihli dilekçeye cevaben 7/4/2022 tarihinde başvurucuya bildirmiştir.

10. Diyarbakır İnfaz Hâkimliği 10/5/2022 tarihinde yetkisizlik kararı vererek dosyayı Zonguldak İnfaz Hâkimliğine göndermiştir.

11. Yetkisizlik kararı sonrasında Zonguldak İnfaz Hâkimliği 20/5/2022 tarihli kararla koşullu salıvermenin geri alınmasına yönelik kanun yararına bozma fezlekesi düzenleme yetki ve görevinin infazın yapıldığı yer olan Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı olduğunu, aynı şekilde hükümlünün yeni müddetname düzenleme yetki ve görevinin de Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına ait olduğunu belirterek dosyayı yetkili ve görevli Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığına göndermiştir.

12. Başvurucu, bu karara karşı itiraz etmiş; Zonguldak 1. Ağır Ceza Mahkemesi 24/5/2022 tarihinde itirazın reddine karar vermiştir. Söz konusu karar 31/5/2022 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

13. Başvurucu 6/6/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

14. Komisyonca başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne, yargılama giderlerini ödemekten geçici olarak muaf tutulmasına, ayrıca başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

15. Başvurucu, koşullu salıverme kararının geri alınmasından dolayı 22/2/2005-22/5/2026 tarihleri arasındaki 7.759 gün hapis cezasının aynen infazına karar verildiğini belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

16. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Bakanlığa gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü bildirmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmuştur.

17. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bireysel başvuru yapılması gerekir.

18. Somut olayda başvurucu hakkında verilen koşullu salıverilmenin geri alınmasına ilişkin karar, itiraz kanun yolu da tüketildikten sonra 5/3/2015 tarihinde kesinleşmiş, nihai karar 24/4/2015 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir. Başvurucunun daha sonra infaz hakimliklerine başvurmasının ve kanun yararına bozma yoluna gidilmesi talebinde bulunmasının etkisiz yolu canlandırma niteliğinde bir girişim olduğu değerlendirilmiş ve bunun bir sonucu olarak 2015 yılında kesinleşen karardan sonra süresinde başvuru yapılmadığı kanaatine ulaşılmıştır.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

20. Başvurucu; koşullu salıverilmenin geri alınması ve buna bağlı olarak düzenlenen müddetnamenin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle infaz hâkimliklerine yaptığı itirazlarının görevsizlik ve yetkisizlik kararları verilmesi nedeniyle incelenemediğini, hâkimliklerin görev ve yetkileri kapsamındaki davalara bakmaktan kaçındıklarını, sözlü yargılama yapılmadan, yargılamalara katılımı sağlanmadan taleplerinin reddedildiğini belirterek adil yargılanma hakkı da dâhil olmak üzere anayasal haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

21. Başvurucunun iddiaları adil yargılanma hakkıyla ilgili görülmüştür.

22. 6216 sayılı Kanun'un 45. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre bireysel başvurunun incelenebilmesi için kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddia edilen hakkın Anayasa’da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) ve Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme'ye ek protokoller kapsamına da girmesi gerekir. Anayasa ve Sözleşme’nin ortak koruma alanı dışında kalan hak ihlali iddiasını içeren başvurular bireysel başvurunun kapsamında değildir (Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18).

23. Sözleşme’nin 6. maddesinde, adil yargılanmaya ilişkin hak ve ilkelerin medeni hak ve yükümlülükler ile ilgili uyuşmazlıkların ve bir suç isnadının esasının karara bağlanması esnasında geçerli olduğu belirtilerek hakkın kapsamı bu konularla sınırlandırılmıştır. Bahsedilen hâller dışında kalan adil yargılanma hakkının ihlali iddiasına dayanan başvurular, Anayasa ve Sözleşme kapsamı dışında kalacağından bireysel başvuruya konu olamaz. Dolayısıyla bir ceza davasında haklarında suç isnadı bulunmayan mağdur, suçtan zarar gören, şikâyetçi veya katılan sıfatını haiz kişiler Sözleşme’nin 6. maddesinin koruma alanı dışında kalmaktadır (Onurhan Solmaz, §§ 23, 24).

24. Somut olayda başvurucunun müddetname düzenlenmesi ve koşullu salıverilmesinin geri alınmasına karşı kanun yararına bozma yoluna gidilmesi, cezasının aynen infazının durdurulması taleplerinin suç isnadının esasının çözümlenmesinden diğer bir deyişle mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesinden sonraki bir aşamaya ilişkin olduğu görülmektedir. Başvurucunun iddialarının başvurucunun suç isnadı altında olduğu bir aşamaya ilişkin olmadığı, dolayısıyla başvurunun bu kısmının adil yargılanma hakkı kapsamına girmediği anlaşılmaktadır (infazın ertelenmesi talebi bağlamında benzer yönde değerlendirmeler içinbkz. Topo Kaya, B. No: 2014/5363, 5/12/2017, §§ 20-28).

25. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyete neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 18/12/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.