I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, emre aykırı afiş asıldığı gerekçesiyle idari para cezası verilmesi nedeniyle sendika hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Batman Valiliği 26/4/2021 tarihinde koronavirüs hastalığının yayılmasının engellenmesi ile kamu düzeni ve güvenliğine yönelik bazı gerekçelerle il genelinde on beş gün boyunca geçerli olacak şekilde sınırlayıcı idari bir karar vermiştir. Karara göre il genelinde yapılacak eylem ve etkinlikler, mülki idare amirinin iznine bağlanmıştır. Anılan kararda 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu'nun 11. maddesine dayanılmıştır.

3. Başvurucunun eş genel başkanı olduğu Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) internet sitesinde yer alan bilgilere göre 1996 yılında tüm sağlık çalışanlarının sosyal ve ekonomik haklarını savunmak için kurulmuştur. Başvurucunun da aralarında olduğu SES ve diğer bazı sendika üyeleri 1/5/2021 tarihinde Batman'daki SES binasına"Umut yan yana yaşasın, 1 Mayıs Biji Yek Gulan!" ibareli afiş asmıştır.

4. Batman İl Emniyet Müdürlüğü 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 32. maddesi uyarınca emre aykırı davranış nedeniyle başvurucu hakkında 427,00 TL idari para cezası uygulamıştır.

5. Başvurucu, 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü'nde afiş asma şeklinde gerçekleştirdiği eylemin sendikal faaliyet kapsamında gerçekleşen bir eylem olduğunu, ayrıca afişin kamusal bir alana değil sendika binasına asıldığını dolayısıyla anılan eylemin sendika hakkı kapsamında değerlendirilmesi gerektiğini belirterek hakkında uygulanan idari para cezasına itiraz etmiştir.

6. Batman 1. Sulh Ceza Hâkimliği, başvurucunun itirazını 25/3/2022 tarihinde kesin olarak reddetmiştir. Kararın gerekçesinde; Batman Valiliğinin 26/4/2021 tarihli yazısı ile 26/4/2021-10/5/2021 tarihleri arasında bazı etkinliklerin izne bağlandığı, bunlardan birinin ise afiş asma olduğu, başvurucunun idarenin kararına aykırı olarak izin almadan afiş astığı gerekçesiyle uygulanan yaptırımın usul ve kanuna uygun olduğu belirtilmiştir.

7. Karar, başvurucuya 29/3/2022 tarihinde tebliğ edilmiş ve başvurucu 31/3/2022 tarihinde süresinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

8. Başvurucu, 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü'nde barışçıl içerikteki afişin sendika binasına asılması nedeniyle anılan etkinliğin mülki idari amirden izin alınmadan yapıldığı gerekçesiyle hakkında idari para cezası uygulanmasının ifade özgürlüğü, sendika hakkı ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını ihlal ettiğinden yakınmıştır. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, başvuruya konu idari para cezasının anayasal ve kişisel önemden yoksun olması nedeniyle kabul edilemezlik kararı verilmesi gerektiği bildirilmiş; esas hakkında yapılacak değerlendirmede de yaptırımın koronavirüs salgın hastalığının ortaya çıktığı dönemde uygulandığının gözetilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanda bulunmamıştır. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

9. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder. Başvurucu yöneticisi olduğu sendikanın binasına 1 Mayıs içerikli bir afiş asmış ve bunun sonucunda idari para cezası ile cezalandırılmıştır. Dolayısıyla başvurucunun şikâyetlerinin bütün olarak sendika hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir (detaylı değerlendirmeler için bkz. Abdulvahap Can ve diğerleri, B. No: 2014/3793, 8/11/2017,§ 36-39).

10. Anayasa Mahkemesi, olay ve olguları somut başvuru ile benzer nitelikte olan bir başvuruyu Abdulaziz Boğa ve diğerleri (B. No: 2021/24647, 5/6/2024) kararında değerlendirmiştir. Kararda, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendine göre ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması ve İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasına göre başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun söz konusu olmaması nedeniyle başvurunun düşmesine karar vermiştir (benzer yönde kararlar için bkz. Adnan Serdaroğlu ve Diğerleri, B. No: 2020/31057, 14/12/2023; Orhan Okşak, B. No: 2020/32457, 14/12/2023; Şenol Eskin ve diğerleri, B. No: 2021/26114, 5/6/2024).

11. Anılan kararda, sonradan yürürlüğe giren yasal düzenlemelerle koronavirüs salgın hastalığının ülkemizde yayılmasını önlemek için 5326 sayılı Kanun uyarınca uygulanan -ödenmiş ya da ödenmemiş olsun- idari para cezalarına konu tutarın iade edilmesinin mümkün hâle geldiği açıklanmıştır. Dolayısıyla idari para cezasının sonuçlarını giderici gerekli mevzuat değişikliklerinin yapıldığı değerlendirilmiştir (ayrıntılı açıklamalar için bkz. Abdulaziz Boğa ve diğerleri, §§ 16-19; olayla ilgili mevzuat bilgisi için bkz. aynı karar §§ 12-15). Ayrıca aynı kararda Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunun mahallin en büyük mülki amirinin ve/veya umumi hıfzıssıhha meclisinin -somut olayın şartlarında- il genelinde yapılacak tüm toplantı ve gösterileri yasaklama ve/veya erteleme şeklindeki müdahalesinin Anayasa'nın 13. maddesi kapsamında emredilen kanunilik ölçütünü karşılamaması nedeniyle müdahalelerin toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını ihlal ettiğine yönelik kararları olduğu açıklanmıştır (ilgili kararlar için bkz. Selma Atabey [GK], B. No: 2021/38893, 27/9/2023; Çağla Yolaşan Kurul [GK], B. No: 2021/29184, 27/9/2023). Bu nedenle anılan kararda, başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır (Abdulaziz Boğa ve diğerleri, § 20).

12. Somut olayda idarenin, koronavirüs salgın hastalığının engellenmesi ile kamu düzenine yönelik aldığı karara aykırı olarak izin alınmadan afiş asıldığı gerekçesiyle başvurucu hakkında 5326 sayılı Kanun'un 32. maddesi uyarınca emre aykırı davranışta bulunmaktan idari para cezası uygulandığı anlaşılmıştır. Dolayısıyla somut olayda ödenen idari para cezasına ilişkin tutarın iadesinin mümkün olduğu anlaşıldığından Abdulaziz Boğa ve diğerleri kararındaki değerlendirme ve kabulden ayrılmayı gerektiren bir durum olmadığı değerlendirilmiştir.

13. Açıklanan gerekçelerle başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 18/12/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.