I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, başvurucuya başka ceza infaz kurumunda bulunan mahpus tarafından gönderilen mektup ekinde yer alan fotoğrafın teslim edilmemesi nedeniyle haberleşme hürriyetinin ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu, anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçundan hüküm özlü olarak Sincan 2 No.lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda (İnfaz Kurumu) bulunmaktadır.

3. Başvurucuya başka bir ceza infaz kurumunda bulunan arkadaşı tarafından mektup gönderilmiştir. İnfaz Kurumu Disiplin Kurulu Başkanlığı (Kurul) 3/1/2022 tarihinde mektup zarfı içinde yer alan bir sayfa mektubun başvurucuya teslimine, bir adet fotoğrafın ise İnfaz Kurumunda muhafazasına karar vermiştir. Kararın gerekçesinde 17/6/2005 tarihli ve 25848 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ceza İnfaz Kurumlarında Bulundurulabilecek Eşya ve Maddeler Hakkında Yönetmelik'in (Yönetmelik) "Bulundurulabilecek Hayvanlar ile Diğer Eşyalar" başlıklı 15. maddesinin (7) numaralı fıkrasındaki "Her hükümlünün kendisine ayrılan yattığı yer veya dolabında, aile fertlerinin fotoğraflarına ait albüm bulundurmasına izin verilir." hükmü gereğince fotoğraftaki kişinin başvurucu ile herhangi bir aile bağının olmadığı vurgulanmıştır.

4. Başvurucu, mektup ekinde yer alan fotoğrafın Kurul tarafından kendisine teslim edilmemesi kararına karşı Ankara Batı 1. İnfaz Hâkimliğine (İnfaz Hâkimliği) 3/1/2022 tarihinde şikâyette bulunmuştur. Başvurucu; dilekçesinde, başka ceza infaz kurumunda bulunan arkadaşı tarafından gönderilen mektup içindeki arkadaşına ait ceza infaz kurumu avlusunda çekilmiş fotoğrafın verilmemesinin keyfî bir uygulama olduğunu belirtmiştir.

5. İnfaz Hâkimliği 11/1/2022 tarihinde başvurucunun şikâyetinin kabulüne ve Kurul kararının kaldırılmasına karar vermiştir. Kararın gerekçesinde; Yönetmelik'teki düzenlemenin hükümlünün kendisine ayrılan yattığı yer veya dolabında aile fertlerinin fotoğraflarına ait albüm bulundurmasına izin verilebileceğine ilişkin olduğunu, mektup ekinde gönderilen fotoğrafın sakıncalı bir durumu yoksa hükümlü/tutukluya teslim edilemeyeceğine dair bir düzenlemenin bulunmadığını ifade etmiştir.

6. Cumhuriyet savcısının anılan karara itirazı, Ankara Batı 1. Ağır Ceza Mahkemesi (Ağır Ceza Mahkemesi) tarafından 25/8/2022 tarihinde kabul edilerek İnfaz Hâkimliği kararının kaldırılmasına ve başvurucunun şikâyetinin reddine kesin olarak karar verilmiştir. Kararın gerekçesinde; ilgili Yönetmelik maddesine atıfla Kurul kararının usul ve kanuna uygun olduğu belirtilmiştir.

7. Başvurucu, nihai hükmü 6/9/2022 tarihinde öğrendikten sonra 26/9/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

8. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

10. Başvurucu; kendisine gönderilen mektubun ekinde yer alan fotoğrafın aile yakınlarına ait olmaması gerekçesiyle teslim edilmediğini, benzer bir olayın incelendiği başvuruda Anayasa Mahkemesinin haberleşme hürriyetinin ihlaline karar verdiğini belirtmiştir. Daha önce mektup ekinde gelen fotoğrafların kendisine verildiğini ve başka ceza infaz kurumlarında bulunan kişilere de mektup eklerinde yer alan fotoğrafların teslim edildiğini vurgulayan başvurucu, haberleşme hürriyetinin ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına yer verildikten sonra başvurucunun şikâyeti konusunda yapılacak incelemede Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri ile somut olayın kendine özgü koşullarının da dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanında bireysel başvuru formundaki iddialarını yinelemiştir.

11. Başvuru, haberleşme hürriyeti kapsamında incelenmiştir.

12. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan haberleşme hürriyetinin ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

13. Mahpusların mektuplarının denetlenmesi ve alıkonulması suretiyle haberleşme hürriyetine yapılan müdahalelerin kanuniliği, meşru amacı, demokratik toplum düzeninin gereklerine uygunluğu ve ölçülülüğünün denetiminde gözetilmesi gereken genel ilkeler Anayasa Mahkemesince birçok kararda ayrıntılı olarak açıklanmıştır (bkz. Ahmet Temiz [2. B.], B. No: 2013/1822, 20/5/2015, §§ 37-68; Muhittin Pirinççioğlu (3) [1. B.], B. No: 2017/34566, 10/3/2020, §§ 44-57; Cihat Ayik ve Hacı Ali Baştürk [1. B.], B. No: 2017/31506, 10/3/2020, §§ 44-57; Eyyup Gül [2. B.], B.No: 2018/10186,25/2/2021, §§ 22-40).

14. Bu bağlamda mahpusların yazışmalarının ceza infaz kurumu tarafından denetlenmesi nedeniyle haberleşme hürriyetine yapılan müdahalenin 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 68. maddesi bağlamında kanuni dayanağının ve meşru amacının bulunduğunu Anayasa Mahkemesi kabul etmiştir (ayrıntılı açıklama için bkz. Ahmet Temiz, §§ 46, 55; Muhittin Pirinççioğlu (3), §§ 45, 47). Somut olayda da bu sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir durum olmadığı görülmüştür.

15. Bununla birlikte yazışmalara yapılan müdahalenin demokratik toplum gereklerine uygun ve ölçülü olduğunun kabul edilebilmesi için ise mektubu gönderen, mektubun muhatabı ve mektup içeriği gözetilerek mektuba özgü olgu ve bilgilerle gerekçelendirilmesi ve haberleşme hakkının kötüye kullanıldığının objektif bir şekilde ortaya konulması gerektiği söylenebilir. Bu bağlamda öncelikle mektubun içeriğindeki hangi sözlerin neden sakıncalı olduğu ilgili mevzuat kapsamında yeterli bir gerekçe ile gösterilmek zorundadır. Ayrıca yazışmanın sakıncalı görülen kısımların çizilmesi suretiyle yazışmanın muhatabına ulaştırılma imkânının olup olmadığı hususunun da ilgili kararlarda tartışılması gerekir (Gökhan Gündüz [2. B.], B. No: 2017/36100, 13/10/2020, § 43; Davut Şen [2. B.] , B. No: 2018/14937, 11/2/2021, § 44; İnan Gök (2) [2. B.], B. No: 2018/36333, 24/11/2021, § 44). Anılan ilkenin mektup ekinde gönderilen fotoğraf ve benzeri görsellerin değerlendirilmesi açısından da geçerli olduğu söylenebilir.

16. Somut başvuruda, anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs etme suçundan ceza infaz kurumunda hükümözlü bulunan başvurucuya başka bir ceza infaz kurumunda bulunan arkadaşı tarafından mektup gönderilmiştir. Mektup zarfı içerisinde bulunan bir adet fotoğraf başvurucunun aile ferlerinden biri olmadığı gerekçesiyle teslim edilmemiştir. Bununla birlikte Kurul ve mahkeme kararlarında mektup içeriğinde bulunan fotoğrafın aile fotoğrafı olmadığı tespit edilmekle birlikte 5275 sayılı Kanun'un 68. maddesi de gözetilerek neden sakıncalı olduğuna dair bir değerlendirme yapılmadığı görüldüğünden fotoğrafın alıkonulmasına dair mektupla ilişkili, somut bilgilere dayalı ve yeterli gerekçenin bulunmadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda mektup ekindeki fotoğrafın neden sakıncalı olduğu hususunda içerikleriyle ilişkilendirilen ek bir gerekçe ortaya konulmadığı anlaşılmakla haberleşme hürriyetine yapılan müdahalenin demokratik bir toplumda gerekli olmadığı kanaatine varılmıştır (benzer yöndeki değerlendirmeler için bkz. Mustafa Kökten (2) [2. B.], B. No: 2018/29677, 29/12/2021).

17. Açıklanan gerekçelerle Anayasa'nın 22. maddesinde güvence altına alınan haberleşme hürriyetinin ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

18. Başvurucu, ihlalin tespitine ve yeniden yargılama yapılmasına karar verilmesi talebinde bulunmuştur.

19. Başvuruda tespit edilen anayasal hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar ve zorunluluk bulunmaktadır. Anayasa'nın 148. ve 153. maddeleri ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. ve 66. maddeleri uyarınca ihlal kararının gönderildiği yargı mercilerince yapılması gereken iş, yeniden yargılama işlemlerini başlatıp Anayasa Mahkemesinin ihlal kararında belirtilen ilkelere ve gerekçelere uygun biçimde yürütülecek yargılama sonunda hak ihlalinin nedenlerini gidererek yeni bir karar vermektir (yeniden yargılama konusunda bkz. Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve diğerleri (2) [1. B.], B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).

20. Başvurucu tazminat talebinde bulunmadığından ihlalin tespiti ve yeniden yargılama kararı ile yetinilmesi gerekir.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Haberleşme hürriyetinin ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

C. Anayasa’nın 22. maddesinde güvence altına alınan haberleşme hürriyetinin İHLAL EDİLDİĞİNE,

D. Kararın bir örneğinin haberleşme hürriyetinin ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Ankara Batı 1. İnfaz Hâkimliğine (E.2022/123, K. 2022/297) GÖNDERİLMESİNE,

E. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 26/3/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.