I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, sosyal medyada yapılan yorumdan dolayı adli para cezasına hükmedilmesi nedeniyle ifade özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

A. Bireysel Başvuru Süreci

2. 3/6/2020 tarihinde genç bir kadının evinde intihar ederek hayatına son verdiğine dair bazı haberler ulusal basında yer almıştır. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca olayla ilgili başlatılan inceleme sonucunda müteveffanın erkek arkadaşı olduğu iddia edilen Ü.U. (müşteki) isimli şahıs hakkında intihar olayının şüphelisi olduğu iddiasıyla soruşturma açıldığı bu hususta yapılan haberlerden anlaşılmıştır.

3. Facebook isimli sosyal medya platformunda 11/9/2020 tarihinde RENA kullanıcı isimli bir kişi tarafından müştekiye yönelik bir paylaşımda bulunulmuştur. Paylaşımda; "Kızı pavyonda çalıştırmış, kızın bedeniyle kazandığı parayı yemiş... Kızın kırılmadık kemiği, morartmadığı yeri kalmamış, yaptıkları yetmemiş gibi asarak öldürmüş...Hiçbir şey olmamış gibi 'gerekirse anne babasından özür dilerim' diyor. 'Kızımı yıkamak için morga girdim, gözlerinden yaş akıyordu, ölüler ağlar mı benim kızım ağlıyordu' diyor [A.]'nın annesi. Sen insanların evlatlarını öldürmüşsün şahsiyetsiz özürle mi telafi edilecek? Bu şerefsizler gerekli cezayı almayıp salıverildiği sürece bu ölümler bitmeyecek!" ifadelerine yer verilmiştir. Başvurucu da bu paylaşıma "Bu adamın hakkından CORONA gelir. Bir CORONA cifligi kursak. Bu adamları CIFLIGE KAPATSAK. Yem diye kullansak. ADAMLARI YIYEN VİRÜSLER YAŞAYAMAZ ÖLÜR. IKI TARAFLI TEMİZLİK OLUR" şeklinde yorumda bulunmuştur.

4. Başvurucunun yazdığı yorumla kendisine hakaret ettiğini ileri süren Ü.U.; Ankara Batı Cumhuriyet Başsavcılığına (Başsavcılık) hitaben yazdığı 13/7/2021 havale tarihli dilekçeyle şikâyetçi olmuştur. Başsavcılık, hazırladığı 8/12/2022 tarihli iddianameyle başvurucunun hakaret suçundan cezalandırılmasını talep etmiştir. Bu kapsamında Ankara 23. Asliye Ceza Mahkemesinde (Mahkeme) yapılan yargılamada başvurucunun yazdığı yorumun müştekinin onur ve saygınlığını rencide edici nitelikte olduğu ve hakaret suçunu oluşturduğu gerekçesiyle 1.740 TL adli para cezası ile mahkûmiyetine kesin olarak karar verilmiştir.Gerekçeli kararın ilgili kısmı şöyledir:

"...suça konu yazının kişinin şeref, onur ve saygınlığını rencide edecek nitelikte olduğu, sanığın böylece atılı katılana yönelik hakaret suçunu işlediği mahkememizcesabit görülmüş, suça konu yazının herkesin ulaşımına açık bir sosyal paylaşım sitesinde yayımlanmış olması nedeniyle hakaretin alenen işlendiği kabul edilerek sanığın cezalandırılmasına karar veril[miştir.]"

5. Mahkûmiyet kararının 23/6/2023 tarihinde öğrenilmesi üzerine 11/7/2023 tarihinde bireysel başvuruda bulunulmuştur.

6. Komisyonca, başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmiştir.

B. Bireysel Başvuru Sonrası Süreç

7. Başvurucu, Mahkeme kararına karşı ayrıca 1/8/2023 tarihinde Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğüne (Bakanlık) yaptığı başvuruyla kanun yararına bozma talebinde bulunmuştur. Bakanlık tarafından kararın kanun yararına bozulmasının istenilmesi üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 18/7/2024 tarihli tebliğnamesi ile dava dosyası Yargıtay 4. Ceza Dairesine (Daire) gönderilmiştir. Daire 15/10/2024 tarihli kararıyla talebin kabulüne, Mahkemenin başvurucu hakkında hakaret suçundan mahkûmiyetine ilişkin kararının 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 309. maddesi uyarınca kanun yararına bozulmasına ve başvurucunun hakaret suçundan beraatine hükmetmiştir. Daire kararında "... anılan sözlerin kullanış şekli ve cümle kurgusu dikkate alındığında kaba söz ve eleştiri kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, kullanılan sözlerin niteliği ve sanığın amacının katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı ..." değerlendirmesine yer verilmiştir.

8. Anılan karar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 16/12/2024 tarihli yazısıyla Bakanlığa bildirilmiş ve 14/1/2025 tarihinde Mahkeme dosyasına kaydedilmiştir. Daire kararı uyarınca Mahkemece ilgili kurumlarla yazışmalar yapılmışsa da başvurucuya yazılan bir müzekkereye veya tebligata rastlanılmadığından, başvurucunun karardan haberdar olduğunu söylemek mümkün görünmemektedir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Başvurucu; müştekinin eyleminin kamuoyunda yoğun eleştirilere maruz kaldığı dönemde içinde ironi ve hiciv barındıran bir paylaşımda bulunduğunu, kamusal tartışmalarda belirli dozda tahrik ve abartıya kaçılmasının mümkün olduğunu belirtmiştir. Mahkemenin ifade özgürlüğü ile şeref ve itibarın korunması hakkı arasında orantılı bir sonuca varamadığını, adli para cezası verilmesinin zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşıladığına ilişkin ilgili ve yeterli bir gerekçe ortaya konamadığını iddia ederek ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

10. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) “Düşme kararı” başlıklı 80. maddesi şöyledir:

"(1) Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

...

c) İhlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması.

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

(2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir."

11. İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi gereği Anayasa Mahkemesi, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması hâlinde başvurunun düşmesine karar verebilir (S.Ö. [2. B.], B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 23; Mehmet Emin Bülbül [2. B.], B. No: 2014/4463, 16/6/2016, §§ 46-48).

12. Somut olayda başvurucu hakkında verilen mahkûmiyet kararı, Bakanlığın kanun yararına bozma talebi neticesinde ilgili Yargıtay dairesince kaldırılmıştır (bkz. § 7). Dolayısıyla ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırıldığı açıktır. Somut olaydaki müdahalenin niteliği gözetildiğinde İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen Anayasa'nın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygı yönünden başvurunun incelenmesini gerekli kılan bir neden bulunmadığı değerlendirilmiştir.

13. Açıklanan gerekçelerle ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkması ile başvurunun incelenmesini gerekli kılan başkaca bir nedenin bulunmaması nedeniyle başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkması nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 11/6/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.