I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, 18/12/2002 tarihinde Kırıkkale 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan tazminat davasının makul sürede sonuçlanmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlali iddiası ile ilgilidir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 6/8/2013 tarihinde Kırıkkale 2. Asliye Hukuk Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm İkinci Komisyonunca 31/3/2014 tarihinde, kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına ve dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

4. Bölüm Başkanı tarafından 16/4/2015 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

5. Adalet Bakanlığına (Bakanlık) başvuru konusu olay ve olgular bildirilmiş, başvuru belgelerinin bir örneği görüş için gönderilmiştir. Bakanlığın 15/5/2015 tarihli yazısında, Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen, başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve UYAP aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

7. Başvurucular ve diğer dört davalı aleyhine 18/12/2002 tarihinde Kırıkkale 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde trafik kazasına dayalı maddi ve manevi tazminat davası açılmıştır.

8. Kırıkkale 1. Asliye Hukuk Mahkemesi, 27/7/2010 tarihli ve E.2002/758, K.2010/163 sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne hükmetmiştir.

9. Temyiz incelemesi sonucu Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 9/10/2012 tarihli ve E.2012/6127, K.2012/15543 sayılı ilamı ile İlk Derece Mahkemesinin kararını onamış, karar düzeltme istemini de 31/5/2013 tarihli ve E.2013/2964, K.2013/11320 sayılı ilamı ile reddetmiştir.

10. Karar düzeltme isteminin reddine ilişkin ilam başvuruculara 17/7/2013 tarihinde tebliğ edilmiştir.

11. Başvurucular, 6/8/2013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuşlardır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Mahkemenin 17/3/2016 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucuların 6/8/2013 tarihli ve 2013/6150 numaralı bireysel başvuruları incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

13. Başvurucular, aleyhlerine 18/12/2002 tarihinde Kırıkkale 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan maddi ve manevi tazminat davasının makul sürede sonuçlanmadığını, bu nedenle yargılama sonunda yüksek oranda faiz ödemek zorunda kaldıklarını da belirterek, adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşler, başvurucu Yaman Turizm Servis Nakliye San. Tic. Ltd. Şti., yargılama sonunda ödemek zorunda kaldığı faiz bedelinden 500.000,00 TL’lik kısmının avans faizi ile birlikte tazminat olarak kendisine ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.

B. Değerlendirme

1. Kabul Edilebilirlik Yönünden

14. Başvuru formu ve eklerinin incelenmesi sonucunda açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Esas Yönünden

15. Başvurucular, aleyhlerine 18/12/2002 tarihinde Kırıkkale 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan tazminat davasının makul sürede sonuçlanmadığını, bu nedenle yargılama sonunda yüksek oranda faiz ödemek zorunda kaldıklarını da belirterek, adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

16. Medeni hak ve yükümlülüklere ilişkin yargılamaların makul sürede sonuçlanmadığı yönündeki iddialar daha önce bireysel başvuru konusu yapılmış ve Anayasa Mahkemesince makul sürede yargılanma hakkının adil yargılanma hakkının kapsamına dâhil olduğu kabul edilerek, bir davadaki yargılama süresinin makul olup olmadığının tespitinde davanın karmaşıklığı, yargılamanın kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun davanın hızla sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususların dikkate alınacağı belirtilmiş (Güher Ergun ve diğerleri, B. No: 2012/13, 2/7/2013, §§ 34–59) ve bu kapsamda yapılan incelemeler sonucu makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine yönelik kararlar verilmiştir (bkz. Gülseren Gürdal ve diğerleri, B.No:2013/1115, 5/12/2013; Semira Babayiğit ve diğerleri, B.No:2013/3283, 19/12/2013; Haydar İzgi, B.No:2012/673, 19/12/2013).

17. Başvuru konusu olayda, Asliye Hukuk Mahkemesi nezdinde açılan tazminat davasına ilişkindir. 1086 sayılı mülga Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yer alan usul hükümlerine göre yürütülen ve medeni hak ve yükümlülükleri konu alan somut yargılama faaliyetinin makul süre değerlendirmesi için başlangıcı, uyuşmazlığı karara bağlayacak yargılama sürecinin işletilmeye başlandığı tarih olup (Güher Ergun ve diğerleri, § 50) bu tarih somut başvuru açısından, 18/12/2002 tarihidir.

18. Sürenin bitiş tarihi ise, çoğu zaman icra aşamasını da kapsayacak şekilde yargılamanın sona erme tarihi olup (Güher Ergun ve diğerleri, § 52), somut başvuru açısından söz konusu tarih ise İlk Derece Mahkemesi kararının Yargıtay 11. Hukuk Dairesince onanarak kesinleştiği 31/5/2013 tarihidir.

19. Başvuruya konu yargılama sürecinin incelenmesinde, yargılamanın konusunun, trafik kazasına dayalı maddi ve manevi tazminat istemine ilişkin olduğu, 18/12/2002 tarihinde açılan davada esasa ilişkin kararın 27/7/2010 tarihinde verildiği, bu kararın temyiz edilmesi ile Yargıtay 11. Hukuk Dairesince 9/10/2012 tarihinde onandığı, karar düzeltme isteminin ise 31/5/2013 tarihli ilam ile reddedildiği ve böylece yargılama sürecinin sonuçlandığı anlaşılmıştır.

20. Başvuruya konu birleştirilen alacak ve tazminat davalarına ilişkin yargılama sürecinin incelenmesinde; yargılamanın mahiyeti nedeniyle icrası gereken usul işlemlerinin niteliği başvuruya konu yargılamanın karmaşık olduğunu ortaya koymakla birlikte, davaya bütün olarak bakıldığında, somut başvuru açısından farklı bir karar verilmesini gerektirecek bir yön bulunmadığı, başvurucunun tutum ve davranışlarıyla ve usuli haklarını kullanırken özensiz davranmasıyla yargılamanın uzamasına önemli ölçüde sebep olduğunun da söylenemeyeceği ve söz konusu on yılı aşkın yargılama sürecinde makul olmayan bir gecikmenin olduğu sonucuna varılmıştır.

21. Açıklanan nedenlerle, başvurucunun Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

3. 6216 Sayılı Kanun’un 50. Maddesi Yönünden

22. Başvurucular, adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşler, başvuruculardan Yaman Turizm Servis Nakliye San. Tic. Ltd. Şti., yargılama sonunda ödemek zorunda kaldığı faiz bedelinin 500.000,00 TL’sinin avans faizi ile birlikte kendisine tazminat olarak ödenmesini talep etmiştir.

23. 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrasında, esas inceleme sonunda ihlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedileceği belirtilmiş, ancak yerindelik denetimi yapılamayacağı, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemeyeceği hüküm altına alınmış; (2) numaralı fıkrasında ise Anayasa Mahkemesince bir ihlalin tespit edilmesi halinde yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmayan hallerde başvurucu lehine tazminata hükmedilebileceği belirtilmiştir.

24. Başvuru konusu olayda, başvurucuların makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır. Bununla birlikte, başvuruya konu olan yargılama sürecinin kesinleşerek sona erdiği dikkate alındığında, başvurucuların da manevi tazminat talebi bulunmaması nedeniyle ihlalin tespiti dışında sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gereken bir husus bulunmadığı anlaşılmaktadır.

25. Başvurucu Yaman Turizm Servis Nakliye San. Tic. Ltd. Şti. tarafından, yargılama sonunda ödenmek zorunda kalınan faiz bedelinden 500.000,00 TL’lik kısmının avans faizi ile birlikte tazminat olarak kendisine ödenmesi şeklinde, ileri sürülen tazminat talebi maddi zararlarının karşılanmasına dönük olup, tespit edilen ihlal ile iddia edilen maddi zarar arasında illiyet bağı bulunmadığı anlaşıldığından, başvurucunun maddi tazminat talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

26. Başvurucular tarafından yapılan ve dosyadaki belgeler uyarınca tespit edilen 198,35 TL harç ve 1.800,00 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 1.998,35 TL yargılama giderinin başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucuların,

1. Makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiği yönündeki iddialarının KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

2. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma haklarının İHLAL EDİLDİĞİNE,

B. Başvurucu Yaman Turizm Servis Nakliye San. Tic. Ltd. Şti.’nin tazminata ilişkin taleplerinin REDDİNE,

C. Başvurucular tarafından yapılan 198,35 TL harç ve 1.800,00 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 1.998,35 TL yargılama giderinin BAŞVURUCULARA MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

D. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına; ödemede gecikme olması halinde, bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal faiz uygulanmasına,

17/3/2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.