I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, savunma hazırlanması amacıyla müdafileri tarafından başvurucuya verilmek istenen iki adet klasöre Kocaeli 2 No.lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumu Eğitim Kurulu (Eğitim Kurulu) tarafından el konulması ve buna ilişkin şikâyet ve itiraz başvurularının reddi nedenleriyle Anayasa’nın 36., 40. ve 141. maddelerinin ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 21/10/2013 tarihinde İstanbul 21. Ağır Ceza Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde belirlenen eksiklikler tamamlatılmış ve başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm Birinci Komisyonunca 26/3/2014 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir

4. Bölüm Başkanı tarafından 5/9/2014 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına ve başvuru belgelerinin bir örneğinin görüş için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmesine karar verilmiştir.

5. Başvuru konusu olay ve olgular 8/9/2014 tarihinde Bakanlığa bildirilmiştir. Bakanlığın yazılı görüşü 8/10/2014 tarihinde Anayasa Mahkemesine sunulmuştur.

6. Bakanlık görüş yazısı, başvurucuya 17/10/2014 tarihinde bildirilmiştir.

III. OLAYLAR VE OLGULAR

A. Olaylar

7. Başvuru formu ve ekleri ile Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucu hakkında, değişik illerde avukatlık yapanlarla birlikte İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda terör suçlarından hükümlü müvekkili Abdullah Öcalan ile değişik tarihlerde yaptıkları görüşmelerin müvekkil avukat görüşmesi ve hukuki yardımla ilgisi olmayacak şekilde PKK terör örgütüne yönelik güvenlik güçlerinin yaptığı operasyonlara ilişkin örgütün kaybı, stratejisi, operasyonun amacı ve gelişimi konusunda terör örgütü kurucusu olan müvekkiline ayrıntılı bilgi vererek terör örgütü başı ile PKK terör örgütü arasında kuryelik yapmak suretiyle örgüte bilerek ve isteyerek yardım ettikleri, bu şekilde suç işledikleri gerekçesiyle soruşturma başlatılmıştır.

9. Avukat olan başvurucu, İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesinin 26/11/2011 tarihli ve 2011/107 sayılı kararıyla “silahlı örgüt yöneticiliği ve silahlı terör örgütüne üye olma” suçlarından tutuklanmıştır.

10. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı (CMK 250. madde ile görevli) tarafından düzenlenen 3/4/2012 tarihli ve 2012/225 sayılı iddianame ile “silahlı örgüt yöneticiliği ve silahlı terör örgütüne üye olma” suçundan başvurucunun cezalandırılması talebiyle İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesinde (CMK 250. madde ile görevli) kamu davası açılmıştır.

11. Başvurucu, İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2012/64 sayılı dosyası kapsamında tutuklu olup başvuru tarihi itibarıyla Kandıra 2 No.lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumunda (Ceza İnfaz Kurumu) bulunmaktadır.

12. Başvurucuya verilmek üzere müdafileri tarafından, yargılandığı dava nedeniyle Ceza İnfaz Kurumuna teslim edilen bir dizi evrak 5/10/2012 tarihli ve 2012/56/55 sayılı karar gereğince kendisine teslim edilmemiştir.

13. Kararın ilgili kısımları şöyledir:

“... H.118 no.lu klasörde ilk 7 ... sayfası anıldığı üzere kişinin dava dosyasına ilişkin evraklardır. Ancak, 378. sayfadan başlayıp 760. sayfada son bulan fotokopi halindeki dokümanın içeriği bir kitap alıntısı şeklinde olup; örgüt propagandası... yapıldığı tespit edilmiştir. İlgili kişinin dilekçesinde belirttiği üzere dava dosyasıyla ilgili bir evrak olmadığı kanaatine varılmıştır.

... H.415 no.lu klasörde 3 ..., 7 ..., 5 ... ve 11 ... sayfalık evraklar anıldığı üzere kişinin dava dosyasına il(i)şkin evraklardır. Ancak diğer 377 sayfalık dokümanın içeriğinde ise yasa dışı terör örgütünün sözde lideri Abdullah Öcalan’ın savunmasına ilişkin yazılar ile yasaklı yayınlardan alıntı halinde fotokopi şeklinde doküman olduğu gözlenmiştir. İlgili kişinin dilekçesinde belirttiği üzere dava dosyasıyla ilgili bir evrak olmadığı kanaatine varılmıştır.

…”

14. Başvurucunun anılan karara yönelik itirazını inceleyen Kocaeli İnfaz Hâkimliğinin 7/12/2012 tarihli ve E.2012/2134, K.2012/2336 sayılı kararı ile itirazın reddine karar verilmiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:

“... Eğitim Kurulu kararın yönelik karar ve ekleri bir bütün halinde incelenip değerlendirildiğinde, kararın usul ve yasalara uygun olduğu kanaat ve sonucuna varıldığından talebinin reddine karar verilmesi gerekmiştir.

 ...”

15. Başvurucunun, İnfaz Hâkimliğinin kararına karşı itiraz yoluna başvurması üzerine Kocaeli 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 11/9/2013 tarihli ve 2013/1191 Değişik İş sayılı kararı ile İnfaz Hâkimliği kararındaki gerekçe yerinde görüldüğünden itirazın reddine karar verilmiştir.

16. İtirazın reddine dair karar, başvurucuya 16/9/2013 tarihinde tebliğ edilmiştir.

17. Başvurucu 21/10/2013 tarihinde yasal süresinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

18. Başvurucu hakkındaki dava 21/2/2014 tarihli ve 6526 sayılı Kanun'un 1. maddesi uyarınca İstanbul 19. Ağır Ceza Mahkemesine devredilmiş ve Mahkemenin E.2014/235 sırasına kaydı yapılmıştır. Dava hâlen devam etmektedir.

B. İlgili Hukuk

19. 16/5/2001 tarihli ve 4675 sayılı İnfaz Hâkimliği Kanunu’nun “İnfaz hâkimliklerinin görevleri” kenar başlıklı 4. maddesi şöyledir:

“İnfaz hakimliklerinin görevleri şunlardır:

1. Hükümlü ve tutukluların ceza infaz kurumları ve tutukevlerine kabul edilmeleri, yerleştirilmeleri, barındırılmaları, ısıtılmaları ve giydirilmeleri, beslenmeleri, temizliklerinin sağlanması, bedensel ve ruhsal sağlıklarının korunması amacıyla muayene ve tedavilerinin yaptırılması, dışarıyla ilişkileri, çalıştırılmaları gibi işlem veya faaliyetlere ilişkin şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.

2. Hükümlülerin cezalarının infazı, müşahadeye tabi tutulmaları, açık cezaevlerine ayrılmaları, izin, sevk, nakil ve tahliyeleri; tutukluların sevk ve tahliyeleri gibi işlem veya faaliyetlere ilişkin şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.

3. Hükümlü ve tutuklular hakkında alınan disiplin tedbirleri ve verilen disiplin cezalarının kanun, tüzük veya yönetmelik hükümleri ile genelgelere aykırı olduğu iddiasıyla yapılan şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.

4. Ceza infaz kurumları ve tutukevleri izleme kurullarının kendi yetki alanlarına giren ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki tespitleri ile ilgili olarak düzenleyip intikal ettirdikleri raporları inceleyerek, varsa şikâyet niteliğindeki konular hakkında karar vermek.

5. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

Kanunlarda başka bir yargı merciine bırakılan konulara ilişkin hükümler saklıdır.”

20. 4675 sayılı Kanun’un “İnfaz hâkimliğince şikâyet üzerine verilen kararlar” kenar başlıklı 6. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

“Şikâyet başvurusu üzerine infaz hâkimi, duruşma yapmaksızın dosya üzerinden bir hafta içinde karar verir; ancak, gerek gördüğünde karar vermeden önce şikayet konusu işlem veya faaliyet hakkında resen araştırma yapabilir ve ilgililerden bilgi ve belge isteyebilir; ayrıca ceza infaz kurumu ve tutukevi ile ilgili Cumhuriyet savcısının da yazılı görüşünü alır. (Ek cümle: 22/7/2010-6008 S.K./5.md.) Disiplin cezasına karşı yapılan şikâyet üzerine infaz hâkimi, hükümlü veya tutuklunun savunmasını aldıktan ve talep edilen diğer delilleri toplayıp değerlendirdikten sonra kararını verir. (Ek cümle: 22/7/2010-6008 S.K./5.md.) Hükümlü veya tutuklu, savunmasını, hazır bulunmak ve vekaletnamesini ibraz etmek koşuluyla avukatıyla birlikte veya avukatı aracılığıyla yapabilir. (Ek cümle: 22/7/2010-6008 S.K./5.md.) İnfaz hâkimi gerekli görmesi durumunda hükümlü veya tutuklunun savunmasını ceza infaz kurumunda da alabilir.”

21. 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un “Süreli veya süresiz yayınlardan yararlanma hakkı” kenar başlıklı 62. maddesi şöyledir:

“(1) Hükümlü, mahkemelerce yasaklanmamış olması koşuluyla süreli ve süresiz yayınlardan bedelini ödeyerek yararlanma hakkına sahiptir.

(2) Resmî kurumlar, üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile mahkemelerce yasaklanmamış olması koşuluyla Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler tarafından çıkartılan gazete, kitap ve basılı yayınlar, hükümlülere ücretsiz olarak ve serbestçe verilir. Eğitim ve öğretimine devam eden hükümlülerin ders kitapları denetime tâbi tutulamaz.

(3) Kurum güvenliğini tehlikeye düşüren veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsayan hiçbir yayın hükümlüye verilmez.”

22. 6/4/2006 tarihli ve 26131 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi İle Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük’ün “Eğitim kurulunun görev ve yetkileri” kenar başlıklı 43. maddesinin (1) numaralı fırkasının (ı) bendi şöyledir:

“(1) Eğitim kurulu aşağıda sayılan işleri yapmakla görevli ve yetkilidir;

…

ı) Kuruma gelen her türlü yayının, kurum güvenliğini tehlikeye düşüren veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsayan nitelikte olup olmadığına karar vermek,

…”

23. 12/7/2005 tarihli Adalet Bakanı oluru ile yürürlüğe giren Ceza İnfaz Kurumları Kütüphane ve Kitaplık Yönergesi’nin “Kuruma kabul edilmeyecek yayınlar” kenar başlıklı 11. maddesi şöyledir:

“a) Mahkemelerce yasaklanmış olan,

b) Mahkemelerce yasaklanmamış olsa bile, kurum güvenliğini tehlikeye düşürdüğü veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsadığı eğitim kurulu kararıyla tespit edilen,

hiçbir yayın kuruma kabul edilmez.”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

24. Mahkemenin 15/12/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvurucunun 21/10/2013 tarihli ve 2013/7943 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

25. Başvurucu; müdafii tarafından getirilen materyallerin kendisine teslim edilmemesinin tutuklu olarak yargılandığı İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2012/64 sayılı dosyası bakımından savunma hakkını kullanmasına engel olduğunu, Kocaeli 2. Ağır Ceza Mahkemesinin itiraz üzerine dokuz ay sonra karar verdiğini, bu durumun itiraz mekanizmasını etkili bir başvuru yolu olmaktan çıkardığını, İnfaz Hâkimliği ve itiraz mercii kararlarının gerekçeden yoksun olduğunu, bu nedenlerle Anayasa'nın 36., 40. ve 141. maddelerinin ihlal edildiğini ileri sürmüş; maddi ve manevi tazminat taleplerinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

26. Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde şikâyetin özünün; aynı zamanda avukat olan başvurucunun, tutuklu yargılandığı davada savunma hakkını etkin bir şekilde kullanmak için avukatı tarafından kendisine verilmek amacıyla cezaevi idaresine teslim edilen evrakın bir kısmının dava dosyası dışında, örgüt propagandası içermesi ve yasak yayın kapsamında olması gerekçesiyle idare tarafından verilmemesinin savunma hakkını kısıtlamasına ilişkin olduğu anlaşılmaktadır. Somut olay bakımından temel sorun, devam eden yargılamada savunma hakkının engellenmesi olduğundan başvurucunun şikâyetinin adil yargılanma hakkı çerçevesinde incelenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

27. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:

“ … Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.”

28. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru hakkı” kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

“İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir.”

29. Anılan Anayasa ve Kanun hükümleri uyarınca Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, “ikincil nitelikte bir kanun yolu” olup bu yola başvurulmadan önce kural olarak olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.

30. Temel hak ve özgürlüklere saygı, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olup bu ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin düzeltilmesi idari ve yargısal makamların görevidir. Bu nedenle temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddialarının öncelikle idari merciler ve derece mahkemeleri önünde ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi ve bir çözüme kavuşturulması esastır (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013, § 16).

31. Buna göre Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, iddia edilen hak ihlallerinin derece mahkemelerince düzeltilmemesi hâlinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir kanun yoludur. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Bu ilke uyarınca başvurucunun Anayasa Mahkemesi önüne getirdiği şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve kanıtlarını zamanında bu makamlara sunması ve aynı zamanda bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir. Bu şekilde olağan denetim mekanizmaları önünde ileri sürülüp takip edilmeyen temel hak ve özgürlüklerin ihlaline ilişkin iddialar, Anayasa Mahkemesi önünde bireysel başvuru konusu yapılamaz (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, § 17).

32. Başvuru konusu olayda başvurucu, İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesinin 26/11/2011 tarihli ve 2011/107 sayılı kararıyla “silahlı örgüt yöneticiliği ve silahlı terör örgütüne üye olma” suçlarından tutuklanmış; İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından düzenlenen 3/4/2012 tarihli ve 2012/225 sayılı iddianame ile aynı suçtan cezalandırılması istemiyle İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesinde kamu davası açılmıştır.

33. Başvuru tarihi itibarıyla İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2012/64 sayılı dosyasında silahlı örgüt yöneticiliği ve silahlı terör örgütüne üye olma suçlarından tutuklu olarak yargılanmakta olan başvurucu, Kandıra 2 No.lu F Tipi Yüksek Güvenlikli Ceza İnfaz Kurumunda bulunmaktadır. Başvurucuya, tutuklu yargılandığı davada savunma hakkını kullanması amacıyla müdafileri tarafından cezaevi idaresine teslim edilen materyallerin bir kısmı, idare tarafından yukarıda zikredilen Kanun, Tüzük ve Yönetmelik çerçevesinde sakıncalı yayın olarak görülmesi nedeniyle verilmemiş; başvurucunun itirazı üzerine Kocaeli İnfaz Hâkimliği, yapılan itiraz çerçevesinde bir değerlendirme yaparak karar vermiş; Kocaeli 2. Ağır Ceza Mahkemesi ise söz konusu kararı uygun bularak nihai kararını vermiştir.

34. Kocaeli İnfaz Hâkimliği ile Kocaeli 2. Ağır Ceza Mahkemesinin söz konusu olayda inceleme görev ve yetkisi, sadece başvurucuya müdafileri tarafından verilmek için cezaevi idaresine teslim edilen belgelerden bazılarının sakıncalı veya yasak yayın kapsamında olup olmadığının incelenmesiyle sınırlıdır. Bu inceleme anılan belgelerin başvurucunun tutuklu olarak yargılandığı davada savunması yönünden gerekli olup olmadığıyla ilgili değildir. Şüphesiz bu konuyu değerlendirecek merci ise başvurucunun yargılandığı davayı yürüten İstanbul 16. Ağır Ceza Mahkemesidir. Başvurucu, bu konuyla ilgili talebini yargılandığı davaya bakan Mahkemeye ilettiğine ilişkin bir beyanda bulunmadığı gibi buna ilişkin bir bilgiye başvuru dosyasından da ulaşılamamaktadır.

35. Ayrıca başvurucu hakkındaki yargılama, hâlihazırda İstanbul 19. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2014/235 sayılı dosyasında devam etmektedir. Başvurucunun, savunma hakkı bakımından önemli olduğunu belirttiği belgelerin, müdafileri tarafından da söz konusu yargılama makamına sunulabileceği de açıktır.

36. Bu çerçevede başvurucunun İnfaz Hâkimliği ile ilgili diğer şikâyetlerinin ayrıca incelenmesine gerek görülmemiştir.

37. Belirtilen nedenlerle ihlal iddiasına konu olan işlem için öngörülmüş olan başvuru yolu tüketilmeden temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddiasının bireysel başvuru konusu yapıldığı anlaşıldığından başvurunun, diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemiş olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan nedenlerle;

A. Başvurunun, başvuru yollarının tüketilmemiş olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde bırakılmasına

15/12/2015 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.