I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, terör olayı nedeniyle köyü terk etmeye mecbur bırakılmaları sonucu mülkiyet hakkının, 17/7/2004 tarihli ve 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun kapsamında yapılan başvurunun kısmen reddedilmesi ve bu işleme karşı açılan davadan sonuç alınamaması nedenleriyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 4/11/2013 tarihinde Elazığ 2. İdare Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. Birinci Bölüm İkinci Komisyonunca 18/2/2016 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucuların miras bırakanı Y.K., Diyarbakır ili Hani ilçesi Kaledibi köyünde ikamet etmekte iken terör olayları nedeniyle köyünden göç etmek zorunda kaldığını iddia etmiş; 4/10/2004 tarihinde 5233 sayılı Kanun kapsamına giren zararının karşılanması talebiyle Diyarbakır Valiliği Zarar Tespit Komisyonuna (Komisyon) başvurmuştur.

6. Başvurucuların miras bırakanı Y.K.nın 16/1/2006 tarihinde vefat etmesi üzerine başvurucular tarafından Komisyon nezdindeki başvuruya devam edilmiştir.

7. 9/7/2007 tarihli ve 2007/1-1153 sayılı Komisyon kararında, başvurucuların miras bırakanı adına köy tipi taş duvarlı ev için 7.087,50 TL, köy tipi taş duvarlı ahır için 4.117,50 TL, sulu arazi için 3.355 TL, susuz arazi için 1.650 TL, meyve ağaçları için 4.195 TL, köy tipi taş duvarlı değirmen için 3.150 TL olmak üzere 23.555 TL tazminat ödenmesine; sulhname tasarısını imzalamak üzere otuz gün içinde Komisyona gelinmesi veya temsilcinin gönderilmesine, aksi hâlde sulhname tasarısınının kabul edilmemiş sayılacağına, yargı yoluna başvuru hakkının saklı olduğu hususları ile kararın tebliğine karar verilmiştir.

8. Başvurucular, sulhname tasarısını kabul etmemiş ve Komisyona yapılan başvurunun kısmen reddine ilişkin işleme karşı Diyarbakır 1. İdare Mahkemesinde iptal davası açmışlardır.

9. Mahkemenin 22/10/2010 tarihli ve E. 2008/1759, K.2010/1959 sayılı kararıyla, başvurucuların meydana gelen terör olayları nedeniyle göç etmek zorunda kaldıklarını iddia ettikleri Diyarbakır ili Hani ilçesi Kaledibi köyünün boşaltılmadığı, köye koruculuk sisteminin getirilmediği, genel nüfus sayımları ve tespitlerine göre 1990 yılında 913, 1997 yılında 455, 2000 yılında ise 573 kişinin köyde yaşadığı; milletvekili genel seçimlerinde 1995 yılında 59 oy kullanıldığı, 1989, 1994,1999 yılında muhtarlık seçimlerinin yapıldığı; Hani ilçesi Kaledibi köyünün boşalan yerlerden olmaması nedeniyle subjektif güvenlik kaygısıyla da olsa köyden göç edilmesi nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zararın 5233 sayılı Kanun kapsamında karşılanmasına olanak bulunmadığı belirtilerek dava reddedilmiştir.

10. Temyiz üzerine Danıştay Onbeşinci Dairesinin 7/11/2012 tarihli ve E.2011/11718, K.2012/7561 sayılı ilamıyla kararın usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmediği belirtilerek hükmün onanmasına karar verilmiştir.

11. Başvurucuların karar düzeltme istemi aynı Dairenin 20/6/2013 tarihli ilamıyla reddedilmiştir.

12. Karar 4/10/2013 tarihinde başvuruculara tebliğ edilmiştir.

13. Başvurucular 4/11/2013 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuşlardır.

B. İlgili Hukuk

14. 5233 sayılı Kanun’un 1., 2., 4., 6., 7., 8., geçici 1., geçici 3., geçici 4. maddeleri, 24/6/2013 tarihli ve 2013/5034 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Karar’ın 1. maddesi, Danıştay Onuncu Dairesinin 30/12/2008 tarihli ve E.2008/4141, K.2008/9584 sayılı kararı, Danıştay Onuncu Dairesinin 31/12/2008 tarihli ve E.2008/5548, K.2008/9733 sayılı kararı, Danıştay Onuncu Dairesinin 20/2/2009 tarihli ve E.2008/6679, K.2009/1227 sayılı kararı (Celal Demir, B. No: 2013/3309, 6/2/2014, §§ 15-28).

15. 5233 sayılı Kanun’un 25/4/2013 tarihli ve 6462 sayılı Kanun’un 1. maddesiyle değişik 9. maddesinin birinci ve üçüncü fıkraları şöyledir:

 “Yaralanma, engelli hâle gelme ve ölüm hâllerinde (7000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucunda bulunan miktarın;

 a) Yaralananlara altı katı tutarını geçmemek üzere yaralanma derecesine göre,

 b) Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık kuruluşları tarafından üçüncü derece olarak tespit edilenlere dört katından yirmidört katı tutarına kadar,

 c) Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık kuruluşları tarafından ikinci derece olarak tespit edilenlere yirmibeş katından kırksekiz katı tutarına kadar,

 d) Çalışma gücü kaybı, yetkili sağlık kuruluşları tarafından birinci derece olarak tespit edilenlere kırkdokuz katından yetmişiki katı tutarına kadar,

 e) Ölenlerin mirasçılarına elli katı tutarında,

 Nakdî ödeme yapılır.

 …

 Birinci fıkranın (e) bendine göre belirlenen nakdî ödemenin mirasçılara intikalinde4721 sayılı Türk Medenî Kanununun mirasa ilişkin hükümleri uygulanır.”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

16. Mahkemenin 31/3/2016 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

17. Başvurucular, terör olayları nedeniyle köylerini terk etmek zorunda kaldıklarını, uğradıkları zararların karşılanması amacıyla miras bırakanları tarafından yapılan başvuru üzerine hesaplanan tazminat miktarının uğradıkları zararı karşılamaması nedeniyle sulhname tasarısını kabul etmediklerini, açtıkları davanın köyün subjektif nedenlerle terk edildiğinden bahisle reddedilmesinin hukuka aykırı olduğunu, köylerinde ve bu köye bağlı altı mezrada ikamet eden başvurucuların tamamına tazminat ödendiğini, Mahkeme kararının hakkaniyete aykırı olduğunu, Mahkemece yerindelik denetimi yapıldığını belirterek eşitlik ilkesinin, adil yargılanma ve mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşler; tazminat talebinde bulunmuşlardır.

B. Değerlendirme

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir."

19. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün "Başvuru süresi ve mazeret" başlıklı 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir."

20. Bireysel başvurunun ön şartlarından biri de başvuru süresidir. Süre, başvurunun her aşamasında dikkate alınması gereken bir usul hükmüdür (Metin Ragıp Arıkan, B. No: 2014/4506, 17/11/2014, §47).

21. Bireysel başvuruların, 6216 sayılı Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile İçtüzük'ün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içindeyapılması gerekmektedir (Yasin Yaman, B. No: 2012/1075, 12/2/2013, §§ 18-19).

22. Somut olayda başvurucular; Komisyona yaptıkları başvurunun kısmen reddedilmesi üzerine açtıkları iptal davasında verilen karar nedeniyle eşitlik ilkesinin, adil yargılanma ve mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

23. Başvurucuların Diyarbakır 1. İdare Mahkemesinde açtıkları davada 22/10/2010 tarihinde iptal isteminin reddine karar verilmiş, temyiz üzerine Danıştay Onbeşinci Dairesinin 7/11/2012 tarihli ilamıyla karar onanmış, karar düzeltme istemi ise aynı Dairenin 20/6/2013 tarihli ilamıyla reddedilmiştir. Anılan karar başvuruculara 4/10/2013 tarihinde tebliğ edilmiştir. Başvurucuların, karar düzeltme isteminin reddine dair Danıştay Onbeşinci Dairesi kararının tebliğ edildiği 4/10/2013 tarihinden itibaren otuz gün içinde bireysel başvuruda bulunması gerekirken 4/11/2013 tarihinde başvuruda bulundukları anlaşılmıştır. Dolayısıyla başvuruda süre aşımı olduğu sonucuna varılmaktadır.

24. Açıklanan nedenlerle ihlale neden olduğu iddia edilen karara ilişkin olarak otuz gün geçtikten sonra yapılan başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA

31/3/2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.