I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, ifade özgürlüğü kapsamında kalan birtakım eylemlerin terör örgütü üyeliği suçundan mahkûmiyette delil olarak kullanılması nedeniyle başvurucunun ifade özgürlüğünün ihlal edildiği iddiasına ilişkindir. Başvuruda ayrıca uzun sayılacak bir sürede yargılamanın yapılmış olması nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının, yargılama sürecinde uzun süre tutuklu kalınması nedeniyle ise kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği ileri sürülmüştür.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 26/6/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüş bildirmemiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

7. Başvurucu 1981 doğumlu olup olayların meydana geldiği tarihte Karabük Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü öğrencisidir.

8. Başvurucu; terör örgütüne üye olmak ve terör örgütünün propagandasını yapmak suçlarını işlediği gerekçesiyle bir gün gözaltında tutulduktan sonra 24/4/2008 tarihinde tutuklanmıştır. Cumhuriyet savcısı 21/10/2008 tarihli iddianamesi ile başvurucunun terör örgütüne üye olmak ve terör örgütünün propagandasını yapmak suçlarından cezalandırılmasını talep etmiştir.

9. Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi 3/11/2008 tarihinde, iddianamenin kabulüne karar vermiş ve E.2008/372 sayılı dosya üzerinden kovuşturma aşaması başlamıştır. İlk derece mahkemesi 22/4/2010 tarihli duruşmada başvurucunun tahliyesine karar vermiştir.

10. Ankara 11. Ağır Ceza Mahkemesi 15/9/2011 tarihinde, başvurucunun terör örgütüne üye olmak suçundan mahkûmiyetine hükmetmiş ve 6 yıl 3 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına karar vermiştir. Terör örgütünün propagandasını yapmak suçundan ise başvurucunun beraatine hükmetmiştir.

11. Terör örgütü üyeliğinden mahkûmiyete ilişkin kararı başvurucunun temyiz etmesi üzerine karar, Yargıtay 9. Ceza Dairesi tarafından 4/4/2014 tarihinde onanmıştır.

12. Başvurucu, kararın 14/7/2014 tarihinde tebliğ edildiğini belirtmiştir.

13. Başvurucu 26/6/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

14. İlgili ulusal ve uluslararası hukuk için bkz. Metin Birdal ([GK] B. No: 2014/15440, 22/5/2019, §§ 28-39) başvurusu hakkında verilen karar.

V. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Mahkemenin 19/11/2019 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

16. Başvurucu, yargılamanın uzun sürdüğünü belirterek adil yargılanma hakkı bağlamında makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

17. Bireysel başvuru sonrasında, 31/7/2018 tarihli ve 30495 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 25/7/2018 tarihli ve 7145 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 20. maddesiyle 9/1/2013 tarihli ve 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun'a geçici madde eklenmiştir.

18. 6384 sayılı Kanun'a eklenen geçici maddeye göre yargılamaların uzun sürmesi ve yargı kararlarının geç veya eksik icra edilmesi ya da icra edilmemesi şikâyetiyle Anayasa Mahkemesine yapılan ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Anayasa Mahkemesi önünde derdest olan bireysel başvuruların, başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararının tebliğinden itibaren üç ay içinde yapılacak müracaat üzerine Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Tazminat Komisyonu Başkanlığı (Komisyon) tarafından incelenmesi öngörülmüştür.

19. Ferat Yüksel (B. No: 2014/13828, 12/9/2018) kararında Anayasa Mahkemesi yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı ya da yargı kararlarının geç veya eksik icra edildiği ya da hiç icra edilmediği iddiasıyla 31/7/2018 tarihinden önce gerçekleştirilen bireysel başvurulara ilişkin olarak Tazminat Komisyonuna başvuru yolunun ilk bakışta ulaşılabilir ve ihlal iddialarıyla ilgili başarı şansı sunma ve yeterli giderim sağlama kapasitesi olduğunu değerlendirmiştir. Buna göre Tazminat Komisyonuna başvuru yolu tüketilmeden yapılan başvurunun incelenmesinin bireysel başvurunun ikincil niteliği ile bağdaşmayacağı sonucuna vararak başvuru yollarının tüketilmemiş olması nedeniyle kabul edilemezlik kararı vermiştir (Ferat Yüksel, §§ 27-36).

20. Somut başvuru yönünden de söz konusu karardan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır.

21. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının başvuru yollarının tüketilmemiş olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. İfade Özgürlüğünün İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları

22. Başvurucu; gerçekleştirdiği her eylemin ifade özgürlüğünün kapsamı dışında kabul edildiğini ve örgütle bir bağ kurmak için değerlendirmeye alındığını belirtmiştir. Başvurucu ayrıca ilgili yasal mevzuata uygun bir şekilde yayımlanan kitap, dergi ve gazetelerin okunmasının ve bulundurulmasının delil olarak dikkate alındığını ileri sürerek ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini savunmuştur.

2. Değerlendirme

23. İlk derece mahkemesinin kararı incelendiğinde başvurucunun terör örgütüne üye olmak suçunu işlediği hususunda bir tanığın beyanına ve başvurucunun da aralarında olduğu sanıkların telefon görüşmelerinin içeriğine dayanıldığı görülmektedir. İlk derece mahkemesi, tanık beyanında ise başvurucunun örgütsel faaliyetlere katıldığının ve bir piknik etkinliğini organize ettiğinin ifade edildiğini belirtmiştir.

24. Başvurucu, bazı yayınları bulundurmasının ya da okumasının terör örgütüne üye olma suçundan delil olarak kullanılmasının ifade özgürlüğünün ihlali anlamına geldiğini ileri sürmüştür. Ancak mahkûmiyet gerekçesi incelendiğinde bir tanığın beyanına ve başvurucunun da aralarında olduğu sanıkların telefon görüşmelerine dayanıldığı görülmektedir. Başvurucunun bazı yayınları bulundurmasının ilk derece mahkemesince delil olarak kullanıldığı tespit edilmemiştir.

25. Başvurucu, bazı eylemlerinin Cumhuriyet Savcılığınca iddianamede delil olarak sunulmasından şikâyetçi olmuş ise de söz konusu eylemlerinin ilk derece mahkemesince mahkûmiyet hükmünün dayanağı yapılıp yapılmadığına ilişkin hiçbir değerlendirme yapmamıştır. Öte yandan başvurucu, mahkûmiyet kararında delil olarak değerlendirmeye alınan bazı eylemlerinin ifade özgürlüğü kapsamında kaldığını ileri sürmüş ancak bu iddiasını somutlaştırmamış; değerlendirmeye alınan hangi delillerin ifade özgürlüğü kapsamında kaldığı hususunda herhangi bir açıklamada bulunmamıştır.

26. Anayasa Mahkemesine yapılan bireysel başvurularda, başvuru konusu olaylarla ilgili delilleri sunmak suretiyle olaylar hakkındaki iddialarını kanıtlamak ve dayanılan Anayasa hükmünün kendilerine göre ihlal edildiğine dair açıklamalarda bulunarak hukuki iddialarını ortaya koymak başvurucuya düşer. Başvurucunun kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edildiğini ileri sürdüğü hak ve özgürlük ile dayanılan Anayasa hükümlerini, ihlal gerekçelerini, dayanılan deliller ile ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem veya kararların neler olduğunu başvuru dilekçesinde belirtmesi şarttır. Başvuru dilekçesinde kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti yapılmalı, bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklerden hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçelerle deliller açıklanmalıdır (Sabah Yıldızı Radyo ve Televizyon Yayın İletişim Reklam Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi [GK], B. No: 2014/12727, 25/5/2017, § 19).

27. Sonuç olarak başvurucu, bu başlık altındaki iddialarını soyut bir şekilde ileri sürmüş; başvuru konusu olaylarla ilgili delilleri sunarak olaylar hakkındaki iddialarını kanıtlama ve dayanılan Anayasa hükmünün kendisine göre ihlal edildiğine dair hukuki iddialarını ortaya koyma yükümlülüğünü yerine getirmemiştir.

28. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun iddialarını temellendirmemiş olduğu anlaşıldığından başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

C. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

29. Başvurucu; hakkında yürütülen yargılamada uzun süre tutuklu kaldığını, verilen tutukluluğun devamı kararlarının matbu gerekçeler içerdiğini, adli kontrol tedbirinin neden yetersiz kalacağının kararlarda açıklanmadığını ve uzun süre tutuklu kalması nedeniyle eğitimini devam ettiremediğini belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği ile eğitim haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

30. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucular tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013 § 16). Somut olayda ihlal iddialarının özü itibarıyla tutukluluğun uzun sürmesine yönelik olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle başvurucunun bu başlık altındaki iddiaları Anayasa'nın 19. maddesinin yedinci fıkrası kapsamında değerlendirilmiştir.

31. Anayasa Mahkemesi, benzer iddiaların ileri sürüldüğü başvurulara ilişkin olarak birçok kararında zaman bakımından yetkisiyle ilgili ilkeleri belirlemiştir. Bu kararlarda Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruları inceleme yetkisinin başladığı 23/9/2012 tarihinden önce verilen bir nihai kararla sona eren tutukluluk hâllerine ilişkin başvuruların zaman bakımından yetki dışında kaldığını kabul etmiştir (Osman Büyüksu, B. No: 2013/5512, 3/4/2014, §§ 20-24; Ali Öksüz, B. No: 2013/6065, 3/4/2014, §§ 20-23; Cevdet Genç, B. No: 2012/142, 9/1 /2014, §§ 24-29).

32. Somut olayda başvurucunun tutukluluk durumu bireysel başvuruların incelenmeye başlandığı tarih olarak belirlenen 23/9/2012 tarihinden önce sona ermiştir (bkz. § 9). Bu nedenle mevcut başvuruda bahsi geçen kararlardan ayrılmayı gerektirecek bir durum bulunmamaktadır.

33. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. İfade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

3. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 19/11/2019 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.