I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvurucu, 10/8/2014 tarihinde Cumhurbaşkanı seçilen Recep Tayyip Erdoğan’ın, seçim sonuçları 15/8/2014 tarihinde kesinleşmesine rağmen Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanlığı görevinden ayrılmadığını, bu durumda 27/8/2014 tarihinde bu partinin 1. Olağanüstü Kongresinin yapılmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek anayasal haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 21/8/2014 tarihinde Anayasa Mahkemesine doğrudan yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde Komisyona sunulmasına engel bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. Birinci Bölüm Üçüncü Komisyonunca, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına, dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

5. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, 10/8/2014 tarihinde 12. Cumhurbaşkanı seçilmiş, buna ilişkin mazbata Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından 15/8/2014 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına verilmiştir. Cumhurbaşkanı seçimi sonuçları yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderilmiş, ancak sonuçlar başvuru tarihi itibarıyla Resmi Gazete’de yayımlanmamıştır.

6. Başvurucu, 18/8/2014 tarihinde Çankaya 4. İlçe Seçim Kuruluna başvuruda bulunarak, Recep Tayyip Erdoğan’ın 10/8/2014 tarihinde 12. Cumhurbaşkanı olarak seçilmekle parti genel başkanlığının boşaldığını ve ilgili mevzuat uyarınca Adalet ve Kalkınma Partisi Olağanüstü Kongresinin 27/8/2014 tarihinde yapılmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek kongre işlemlerinin durdurulmasına karar verilmesini istemiştir.

7. Çankaya 4. İlçe Seçim Kurulu, 19/8/2014 tarih ve 2014/185 sayılı kararıyla başvuruyu reddetmiştir. Kararın gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:

“…Adalet ve Kalkınma Partisi 1. Olağanüstü Büyük Kongresinin 27 Ağustos 2014 tarihinde toplayacağını belirten Ak Parti Genel Başkan Yardımcısı Teşkilat Başkanı Süleyman Soylu tarafından imzalı, 11/08/2014 havale ve kayıt tarihli başvuru yazısının 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu'nun 21. maddesinde öngörülen süreye uygun olduğu anlaşılmıştır.

Diğer taraftan, anılan Kanun'un 21. maddesi, gözetimle görevlendirdiği İlçe Seçim Kurulu Başkanı Hakimin görev ve yetkisini de açıkça belirlemiş bulunmaktadır.

Sözü edilen 21. madde hükmüne göre hakimin yapacağı iş siyası parti tarafından verilen delege listesini inceleyip, onaylamaktan, yine siyasi partinin düzenlediği gündem çerçevesinde seçim işlerini yapmaktan ve gerek listelere gerekse seçim işlem ve tutanaklarına vaki itirazları kesin karara bağlamaktan ibarettir. Sayılanlar dışında hakime verilmiş bir görev ve tanınmış bir yetki mevcut olmadığı cihetle kongrenin hakim tarafından iptali tasarrufunun da yasal dayanağı yoktur.

Yukarıda açıklanan nedenlerle, talebin REDDİNE….”

B. İlgili Hukuk

8. Anayasa’nın 101. maddesinin dördüncü fıkrası ile 102. maddesinin dördüncü ve beşinci fıkraları şöyledir:

 “Madde 101

 …

 Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

 Madde 102

 …

 Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

 Cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin usûl ve esaslar kanunla düzenlenir.”

9. 19/1/2012 tarih ve 6721 sayılı Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nun 4. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile 20. maddesi şöyledir:

 “Madde 4

 …

 (5) Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet

Meclisi üyeliği sona erer.

 Madde 20

 (1) Cumhurbaşkanı seçiminin kesin sonuçları, Yüksek Seçim Kurulu tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Makamına bildirilir, kamuoyuna ilân edilir ve Resmî Gazetede yayımlanır.

 (2) Seçilen Cumhurbaşkanı adına, Yüksek Seçim Kurulu tarafından Cumhurbaşkanı seçildiğine dair bir tutanak düzenlenir. ”

10. 22/4/1983 tarih ve 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 14. ve 21. maddeleri.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

11. Mahkemenin 8/9/2014 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucunun 21/8/2014 tarih ve 2014/13675 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

12. Başvurucu, Recep Tayyip Erdoğan’ın 10/8/2014 tarihinde Cumhurbaşkanı seçildiğini ve buna ilişkin mazbatanın YSK tarafından 15/8/2014 tarihinde TBMM Başkanlığına verildiğini, 15/8/2014 tarihi itibariyle Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanlığı görevinin hukuken sona erdiğini, bu nedenle de ilgili mevzuat uyarınca Adalet ve Kalkınma Partisi 1. Olağanüstü Kongresinin 27/8/2014 tarihinde yapılmasının hukuka aykırı olduğunu, buna ilişkin başvurduğu ilçe seçim kurulundan bir sonuç alamadığını belirterek Anayasa’da güvence altına alınan siyasi faaliyette bulunma hakkı ile insan haklarına saygılı, demokratik bir hukuk devletinde yaşama hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve kongre işlemlerinin durdurulmasına karar verilmesini istemiştir.

B. Değerlendirme

13. Başvuru formu ve ekleri incelendiğinde, başvurunun, siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiği iddiasına dayandığı görülmektedir. Başvurucu, her ne kadar insan haklarına saygılı, demokratik bir hukuk devletinde yaşama hakkının da ihlal edildiğini ileri sürmüş ise de başvuruya konu iddiaların özü, üyesi olduğu partinin olağanüstü kongresinin hukuka aykırı şekilde yapıldığı iddiası ile ilgilidir. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki tavsifi ile bağlı değildir. Bu sebeple başvurucunun bütün iddiaları siyasi faaliyette bulunma hakkı çerçevesinde değerlendirilmiştir.

14. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. ...”

15. 30/3/2011 tarih ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru hakkı” kenar başlıklı 45. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.”

16. Belirtilen hükümlere göre, Anayasa Mahkemesine yapılan bir bireysel başvurunun esasının incelenebilmesi için, kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddia edilen hakkın Anayasa’da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Türkiye’nin taraf olduğu ek protokollerinin kapsamına da girmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, Anayasa ve AİHS’in ortak koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi mümkün değildir (B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18).

17. AİHS'in Türkiye'nin taraf olduğu Ek 1 Nolu Protokolünün 3. maddesi şöyledir:

"Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama organının seçilmesinde halkın kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şartlar içinde, makul aralıklarla, gizli oyla serbest seçimler yapmayı taahhüt ederler."

18. Görüldüğü üzere AİHS kapsamında korunan siyasi hak, doğrudan yasama organının seçimi ile ilgilidir. Bu bağlamda başvurucunun üyesi olduğunu belirttiği bir siyasi partinin kongresinin hukuka aykırı şekilde yapıldığı yönündeki iddiası yasama organının seçimi ile ilgili olmadığından Anayasa ve AİHS’in ortak koruma alanında yer almamaktadır. Bu nedenle ileri sürülen ihlal iddiasının bireysel başvuru kapsamında incelenmesi mümkün değildir.

19. Açıklanan nedenlerle, başvurucunun başvuru dilekçesinde ifade ettiği şekliyle ihlal edildiğini ileri sürdüğü hususlar, Anayasa ve AİHS ile buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokollerin ortak koruma alanına girmediğinden, başvurunun “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

 Açıklanan gerekçelerle, başvurunun “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA, yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde bırakılmasına, 8/9/2014 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.