I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kapalı ceza infaz kurumunda bulunma nedeniyle lisansüstü eğitime devam edememenin eğitim hakkını ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 30/9/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü bildirmiştir.

7. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

9. Maltepe Açık Ceza İnfaz Kurumunda hükümlü olarak bulunduğu dönemde Beykent Üniversitesinde lisansüstü eğitimini sürdürmekte olan başvurucunun aldığı bir disiplin cezası nedeniyle kapalı ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilmiştir.

10. Başvurucunun bu karara karşı şikâyeti, İstanbul Anadolu 1. İnfaz Hâkimliğinin 22/9/2014 tarihli kararıyla reddedilmiştir. Başvurucunun bu karara yönelik itirazı da İstanbul 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 13/10/2014 tarihli kararıyla reddedilmiştir. Ret kararı 23/10/2014 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

11. Başvurucu 29/9/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

12. AİHM, “hükümlüler”in bir mahkeme tarafından verilen mahkumiyetin infazı için tutuldukları süreye karşılık gelen süre boyunca (Epistatu/Romanya, B. No: 29343/10, 24/9/2013, § 62), “tutuklular”ın ise devam etmekte olan bir yargılama esnasındaki yasal tutukluluk süresi zarfında (Boltan/Türkiye [k.k.], B. No: 32777/09, 27/3/2012) tam zamanlı eğitime erişimlerinin engellenmesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne ek 1 No.lu Protokol’ün 2. maddesinin birinci cümlesi kapsamında eğitimden yoksun bırakma olarak değerlendirilemeyeceği görüşündedir. Bu kapsamda AİHM, hükümlü veya tutukluların, cezaevinde bulundukları süre zarfında fiilen eğitimlerine devam edememelerinin eğitim hakkını ihlal ettiğine ilişkin başvuruları açıkça dayanaktan yoksun bulmaktadır (Durmaz, Işık, Unutmaz ve Sezal/Türkiye [k.k.], B. No: 46506/99, 46569/99, 46570/99, 4/9/2001).

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

13. Mahkemenin 19/4/2018 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

14. Başvurucu; kapalı infaz kurumuna gönderilmesine neden olan disiplin cezası nedeniyle eğitime erişim imkânının elinden alındığını, verilen cezanın kanuni dayanaktan yoksun olduğunu belirtmiş ve bu nedenlerle suç ve cezaların kanuniliği ilkesi ile eğitim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Başvurucu ayrıca kapalı ceza infaz kurumuna gönderilmesine ilişkin Kurum kararında başvuru mercii ve süresinin gösterilmemiş olması nedeniyle de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasındadır.

15. Bakanlık görüşünde; derece mahkemelerinin konuya ilişkin kararlarından hareketle kapalı ceza infaz kurumuna iade kararının infaz hâkimliği ve itiraz sonucu ağır ceza mahkemesi incelemesinden geçerek kesinleştiğine işaret edilmiştir. Bakanlık, başvurucunun eğitim hakkına dair şikâyetleri hususunda bir görüş sunmamıştır.

16. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanında Bakanlığın eğitim hakkına dair şikâyetler hususunda bir görüş sunmamış olmasının başvurusunun haklılığını gösterdiğini ifade etmiştir.

B. Değerlendirme

17. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun iddialarının eğitim hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

18. Anayasa'nın 42. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

"Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz."

19. Anayasa Mahkemesi önceki kararlarında eğitim hakkının; yükseköğrenim seviyesini de kapsadığına (Hikmet Balabanoğlu, B. No: 2012/1334, 17/9/2013, § 28; İhsan Asutay, B. No: 2012/606, 20/2/2014, § 36), belli bir zamanda mevcut olan eğitim kurumlarına etkili bir biçimde erişimin sağlanmasını güvence altına aldığına (Mehmet Reşit Arslan ve diğerleri, B. No: 2013/583, 10/12/2014, § 68) ve kamu otoritelerine bireyin eğitim ve öğrenim almasını engellememe şeklinde bir negatif ödev yüklediğine (Adem Öğüt ve diğerleri, B. No: 2014/20527, 22/11/2017,§ 44; Yüksel Baran, B. No: 2012/782, 26/6/2014, § 36) karar vermiştir.

20. Bununla birlikte, Anayasa’nın 42. maddesi devlete ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklu ve hükümlülere eğitim öğrenim imkânı sağlanması yönünde pozitif bir yükümlülük yüklememiştir (Mehmet Reşit Arslan ve diğerleri, § 71).

21. Anayasa'da anılan şekilde bir pozitif yükümlülük bulunmamasına karşın, ilgili mevzuatta yer verilen düzenlemeler çerçevesinde devlet, tutuklu ve hükümlülerin ceza infaz kurumunun olanakları çerçevesinde birtakım eğitim faaliyetlerine devam edebilmesine imkân tanımışsa, bu eğitime katılımın sınırlandırılması hususunda Anayasa’nın 13. maddesindeki ölçütlere uygunluk değerlendirmesi yapılmalıdır (Mehmet Reşit Arslan ve diğerleri, § 73).

22. Başvuru konusu olayda açık ceza infaz kurumunda hükümlü olarak bulunan başvurucu aldığı disiplin cezası nedeniyle kapalı ceza infaz kurumuna gönderilmiş ve kapalı ceza infaz kurumunda bulunması dolayısıyla tam zamanlı lisansüstü eğitim faaliyetlerine devam edememiştir. Bu kapsamda, başvurucunun tam zamanlı lisansüstü eğitime katılamamasının nedeni bir mahkumiyet kararına bağlı olarak kapalı ceza infaz kurumunda hükümlü statüsünde bulunmasıdır.

23. Kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin tam zamanlı eğitime erişimlerinin engellenmesi başka bir ifadeyle kapalı ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulundukları süre zarfında tam zamanlı eğitim faaliyetlerine devam edememeleri Anayasa'nın 42. maddesinin birinci fıkrası kapsamında eğitim hakkından yoksun bırakılma olarak değerlendirilemez.

24. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun eğitim hakkının ihlali iddialarına ilişkin olarak bir ihlalin olmadığı açık olduğundan başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 19/4/2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.