I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, 2011 yılından beri yapılan seçimlerde oy kullanamamış ve hükümlü olduğu sürece gelecek seçimlerde de oy kullanamayacak olan başvurucunun serbest seçim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru, 24/10/2014 tarihinde İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvuruda, Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm Birinci Komisyonunca 23/2/2015 tarihinde, kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına, dosyanın Bölüme gönderilmesine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

5. Başvurucu, başkasına ait banka veya kredi kartının izinsiz kullanılması suretiyle yarar sağlama suçu nedeniyle 49 yıl 5 ay hapis cezasıyla cezalandırılmıştır.

6. Başvurucunun cezasının infazına, başvuru tarihi itibarı ile İzmir 3 No.lu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda devam edilmektedir.

7. Başvurucu, 2014 yılı Ağustos ayında gerçekleştirilmiş olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanamamıştır.

8. Başvurucu, “mahkumlara yönelik oy kullanma yasağı”ndan ötürü, sonraki seçimlerde de oy kullanamayacağını belirterek 24/10/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

B. İlgili Hukuk

9. Anayasa’nın 67. maddesinin beşinci fıkrasının ilgili bölümü şöyledir:

“ … taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar.”

10. 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 7. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

“Aşağıda yazılı olanlar oy kullanamazlar:

...

3. Ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar.”

11. 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

“(1) Kişi, kasten işlemiş olduğu suçtan dolayı hapis cezasına mahkûmiyetin kanuni sonucu olarak;

a) Sürekli, süreli veya geçici bir kamu görevinin üstlenilmesinden; bu kapsamda, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinden veya Devlet, il, belediye, köy veya bunların denetim ve gözetimi altında bulunan kurum ve kuruluşlarca verilen, atamaya veya seçime tâbi bütün memuriyet ve hizmetlerde istihdam edilmekten,

b) Seçme ve seçilme ehliyetinden ve diğer siyasî hakları kullanmaktan,

…

Yoksun bırakılır.

(2) Kişi, işlemiş bulunduğu suç dolayısıyla mahkûm olduğu hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar bu hakları kullanamaz.”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

12. Mahkemenin 8/9/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucunun 24/10/2014 tarihli ve 2014/16988 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları

13. Başvurucu, “mahkûmlara yönelik oy kullanma yasağı”ndan ötürü, 2011 yılından itibaren seçme ve seçilme hakkını kullanamadığını, önümüzdeki seçimlerde de oy kullanamayacağını, temel bir hakkın başka bir ceza nedeniyle kısıtlanmasının insan haklarına aykırı olduğunu, hükümlü olmanın iradi kısıtlılığa sebep olmaması gerektiğini, seçme hakkının bireyin başka bir durumdan kaynaklanan hukuki statüsüne bağlanamayacağını, hükümlülerin oy kullanmalarının demokratik toplum ilkesine aykırı olmadığını belirterek serbest seçim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve tazminat talebinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

1. Adli Yardım Talebi Yönünden

14. Ayrıntıları Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen adli yardım talebinin değerlendirilmesine ilişkin ilkeler temelinde somut olayda, başvurucunun, sosyal güvenlik kapsamında bir geliri, adına kayıtlı aracı veya taşınmaz malı olmadığı, geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu, UYAP üzerinden temin edilen ve başvurucunun sunduğu belgelerden anlaşılmaktadır. Dolayısıyla başvurucunun talepleri bu aşamada açıkça dayanaktan yoksun olmadığından adli yardım talebinin kabulü gerekir.

 2. Kabul Edilebilirlik Yönünden

 15. Başvuru formu ve ekli belgelerden, kasıtlı bir suçtan mahkûm olan başvurucunun, 2014 yılı Ağustos ayında gerçekleştirilmiş olan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy kullanamamış ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından yapılacak seçimlerde de oy kullanamayacak olmasını şikâyet ettiği anlaşılmaktadır.

 16. Mahkûmların oy haklarına ilişkin düzenlemeler, Anayasa’nın 67. maddesinde düzenlenen “seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına” ilişkindir. Anayasa’nın 67. maddesinin birinci fıkrasında; vatandaşların, seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkına sahip olduğu ilke olarak belirlenmiş, beşinci fıkrasında, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin oy kullanamayacağı belirtilerek, “oy kullanma hakkı” bizzat Anayasa tarafından kasıtlı suçlardan mahkûm olanlar yönünden sınırlandırılmıştır (Musa Kaya, B. No: 2014/19397, 25/3/2015, § 18).

17. Anayasa’nın 148. maddesinin üçüncü fıkrasına göre; herkes, Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Dolayısıyla her hak ve özgürlük değil, Anayasa ve Sözleşme’nin ortak koruma kapsamında olan bir hak ve özgürlük bireysel başvuru konusu yapılabilir (Musa Kaya, § 20).

18. Buna göre, 298 sayılı Kanun'un 7. maddesi ve 5237 sayılı Kanun’un 53. maddesinin (1) numaralı fıkrasından kaynaklanan mahkûmlara yönelik oy kullanma yasağının, Anayasa’nın 67. maddesiyle uyumlu olduğu, diğer bir ifadeyle taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin oy kullanma hakkına bizzat Anayasa tarafından sınırlama getirildiği, dolayısıyla başvurucu tarafından Anayasa tarafından korunmayan bir hakka yönelik başvuruda bulunulduğu görülmektedir (Musa Kaya, § 21).

19. Açıklanan nedenlerle, başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucunun adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun “konu bakımından yetkisizlik” nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Yargılama giderlerinin tahsilinin başvurucunun mağduriyetine neden olacağı anlaşılmakla, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten tamamen MUAF TUTULMASINA,

8/9/2015 tarihinde OY BİRLİĞİYLE karar verildi.