I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, formül gerekçelerle tutukluluğun devamına karar verilmesi nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının; yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 30/12/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüş bildirmemiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

8.Başvurucular 11/10/2008 tarihinde yasa dışı gösteriye katıldıkları iddiasıyla gözaltına alınmışlardır. Başvurucu Rehber Akdoğan 14/10/2008 tarihinde tahliye edilmiştir.

9. Başvurucular Mütha Faydalı ve Şahnaz Akdoğan (CMK mülga 250. madde ile görevli) İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesinin 14/10/2008 tarihli ve 2008/106 Sorgu sayılı kararı ile tutuklanmışlardır.

10. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığının 10/11/2008 tarihli iddianamesiyle başvurucular hakkında silahlı terör örgütüne üye olma, toplantı ve gösteri yürüyüşüne silahlı katılma, tehlikeli maddeleri izinsiz olarak bulundurma suçlarından; başvurucular Mütha Faydalı ve Şehnaz Akdoğan'ın ayrıca terör örgütünün propagandasını yapma suçundan cezalandırılmaları istemiyle kamu davası açılmıştır.

11. Tutuklu başvurucular Mütha Faydalı ve Şehnaz Akdoğan'ın 23/2/2010 tarihindeki celsede mahkemece tahliyelerine karar verilmiştir.

12. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesinin 29/9/2011 tarihli kararı ile tüm başvurucuların tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması suçundan beraatlerine, silahlı terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme suçundan 6 yıl 3 ay hapis, toplantı ve gösteri yürüyüşüne silahlı katılma suçundan 5 ay hapis cezası ile cezalandırılmalarına; başvurucular Mütha Faydalı ve Şehnaz Akdoğan'ın ise ayrıca terör örgütünün propagandasını yapma suçundan ayrı ayrı olmak üzere 10 ay hapis cezası ile cezalandırılmalarına karar verilmiştir.

13. Mahkûmiyet hükümlerinin temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 9. Ceza Dairesinin 18/3/2014 tarihli ilamı ile ilk derece mahkemesinin kararı bozulmuştur.

14. Bozmadan sonra dosya İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2014/114 sayılı esasına kaydedilmiştir.

15. İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesinin 15/9/2015 tarihli kararı ilebaşvurucuların silahlı terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme suçundan 3 yıl 1 ay hapis cezası ile cezalandırılmalarına, başvurucular Mütha Faydalı ve Şehnaz Akdoğan hakkında terör örgütünün propagandasını yapma suçundan verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına, 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet suçları yönünden kovuşturmanın ertelenmesine karar verilmiştir.

16. Temyiz üzerine Yargıtay 16. Ceza Dairesi 3/10/2016 tarihli ve E.2015/8046, K.2016/4898 sayılı kararıyla ilk derece mahkemesinin temyize tabi olan hükmünün onanmasına karar vermiştir.

17.Başvurucular 30/12/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuşlardır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

18. Mahkemenin 21/9/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucuların İddiaları

19. Başvurucular, formül gerekçelerle tutukluluklarının devamına karar verildiğini, uzun süre tutuklu kalmalarının masumiyet karinesine aykırı olduğunu belirterek Anayasa'nın 38. ve 141. maddelerinin ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

2. Değerlendirme

20. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucuların, bu başlık altındaki iddialarının tamamının Anayasa'nın 19. maddesi kapsamında incelenmesi gerekir.

21.30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un geçici 1. maddesinin (8) numaralı fıkrası şöyledir:

“Mahkeme, 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceler.”

22. Bu hüküm gereğince Anayasa Mahkemesi, 23/9/2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceler. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisi ancak bu tarihten sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılan bireysel başvurularla sınırlıdır. Kamu düzenine ilişkin bu düzenleme karşısında anılan tarihten önce kesinleşmiş nihai işlem ve kararları da içerecek şekilde yetki kapsamının genişletilmesi mümkün değildir (G.S, B. No: 2012/832, 12/2/2013, § 14).

23. Devam eden tutukluluğun hukuka aykırı olduğu iddiasıyla yapılan bireysel başvurularda şikâyetlerin temel amacı, tutukluluğun hukuka aykırı olduğunun ya da devamını haklı kılan sebep veya sebeplerin bulunmadığının tespitidir. Bu tespit yapıldığı takdirde buna bağlı olarak ilgilinin tutukluluk hâlinin devamına gerekçe olarak gösterilen hukuki sebeplerin varlığı sona erecek ve böylece kişinin serbest kalmasının yolu açılabilecektir. Bu amaçla yapılan bir başvuruda, itiraz kanun yolunda çekişmeli yargılama ve/veya silahların eşitliği gibi ilkelere uygun olarak bir inceleme yapılıp yapılmadığı da dikkate alınacaktır. Dolayısıyla belirtilen nedenlerle ve serbest bırakılmayı temin edebilecek bir karar alma amacıyla yapılacak bireysel başvuruların, olağan kanun yolları tüketilmek şartıyla, tutukluluk hâli devam ettiği sürece yapılabilmesi mümkündür (Korcan Pulatsü, B. No: 2012/726, 2/7/2013, § 30).

24. Başvurunun kabul edilebilmesi için ihlal iddiasına dayanak teşkil eden nihai işlem veya kararların 23/9/2012 tarihinden evvel kesinleşmemiş olmaları da gerekmektedir. Nihai işlem veya kararların anılan tarihten önce kesinleştikleri tespit edildiği takdirde ilgili şikâyetler bakımından başvurunun kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir. Mahkemenin yargı yetkisine ilişkin bu tespitin bireysel başvuru incelemesinin her aşamasında yapılabilmesi mümkündür (Korcan Pulatsü, § 32).

25. Somut olayda başvurucular 11/10/2008 tarihinde gözaltına alınmışlardır. Başvurucu Rehber Akdoğan 14/10/2008 tarihinde, diğer başvurucular ise23/2/2010 tarihinde tahliye edilmişlerdir.

26.Açıklanan nedenlerle başvurucuların özgürlüklerinden yoksun kaldıkları sürecin Anayasa Mahkemesinin zaman bakımından yetkisinin başladığı tarihten önce sona erdiği anlaşıldığından, başvurunun bu kısmının zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucuların İddiaları

27. Başvurucular, makul sürede yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

2. Değerlendirme

a. Kabul Edilebilirlik Yönünden

28. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

b. Esas Yönünden

29. Ceza yargılamasının süresi tespit edilirken sürenin başlangıç tarihi olarak bir kişiye suç işlediği iddiasının yetkili makamlar tarafından bildirildiği veya isnattan ilk olarak etkilendiği arama ve gözaltı gibi birtakım tedbirlerin uygulandığıtarih; sürenin sona erdiği tarih olarak suç isnadına ilişkin nihai kararın verildiği, yargılaması devam eden davalar yönünden ise Anayasa Mahkemesinin makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetle ilgili kararını verdiği tarih esas alınır (B.E., B. No: 2012/625, 9/1/2014, § 34).

30. Ceza yargılamasının süresinin makul olup olmadığı değerlendirilirken yargılamanın karmaşıklığı ve kaç dereceli olduğu, tarafların ve ilgili makamların yargılama sürecindeki tutumu ve başvurucunun yargılamanın süratle sonuçlandırılmasındaki menfaatinin niteliği gibi hususlar dikkate alınır (B.E., § 29).

31. Anılan ilkeler ve Anayasa Mahkemesinin benzer başvurularda verdiği kararlar dikkate alındığında somut olayda 7 yıl 11 ay 22 günlük yargılama süresinin makul olmadığı sonucuna varmak gerekir.

32. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

C. 6216 Sayılı Kanun'un 50. Maddesi Yönünden

33.6216 sayılıKanun’un 50. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Esas inceleme sonunda, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verilir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir.”

34. Başvurucuların her biri 60.000 TL manevi tazminat talebinde bulunmuştur.

35. Somut olayda makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği sonucuna varılmıştır.

36. İhlal tespitiyle giderilemeyecek olan manevi zararları karşılığında başvurucular Rehber Akdoğan ve Şehnaz Akdoğan'a aralarında ekonomik birlik bulunması dikkate alınarak net 8.400 TL manevi tazminatın müştereken ödenmesine, Mütha Faydalı'yanet 8.400 TL manevi tazminatın ödenmesine karar verilmesi gerekir.

37. Dosyadaki belgelerden tespit edilen 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin başvuruculara müştereken ödenmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1.Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın zaman bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

B. Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan makul sürede yargılanma hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,

C. Başvurucular Rehber Akdoğan ve Şehnaz Akdoğan'a MÜŞTEREKEN net 8.400 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, başvurucu Mütha Faydalı'ya net 8.400 TL manevi tazminat ÖDENMESİNE, tazminata ilişkin diğer taleplerin REDDİNE,

D. 206,10 TL harç ve 1.800 TL vekâlet ücretinden oluşan toplam 2.006,10 TL yargılama giderinin BAŞVURUCULARA MÜŞTEREKEN ÖDENMESİNE,

E. Kararın bir örneğinin İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesine (E.2014/114, K.2015/225) GÖNDERİLMESİNE,

F. Ödemelerin, kararın tebliğini takiben başvurucunun Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

G. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 21/9/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.