I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, oturulan adreste ikamet edilmediği iddiası nedeniyle seçmen kaydının dondurulması ve bu işleme karşı yapılan itirazların reddedilmesi nedeniyle oy kullanılamamasının seçme hakkını ihlal ettiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 25/2/2014 tarihinde, İstanbul Anadolu 21. Asliye Ticaret Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Dilekçe ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. İkinci Bölüm Birinci Komisyonunca 10/4/2015 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Olaylar

4. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

5. Cumhuriyet Halk Partisi Çekmeköy İlçe Başkanı 1/2/2014 tarihli dilekçesiyle, 30 Mart 2014 tarihindeki Mahallî İdareler Genel Seçimi nedeniyle seçmen hareketlerine ilişkin değişikliklere ait aralarında başvurucuların da bulunduğu 75 kişiyi Çekmeköy İlçe Seçim Kuruluna bildirmiştir.

6. Çekmeköy İlçe Seçim Kurulu 3/2/2014 tarihli ve K.2014/39 sayılı kararı ile başvurucuların Çekmeköy ilçesinde ikamet edip etmediklerine dair emniyet araştırmasında net bir bilgi tespit edilemediği ve muhtarlık yokluk belgesinin olduğu gerekçesiyle başvurucuların seçmen kayıtlarının dondurulmasına hükmetmiştir.

7. Başvuruculardan Fatih Poyraz ve Nesrin Poyraz anılan karara karşı 5/2/2014 tarihinde Çekmeköy İlçe Seçim Kuruluna itirazda bulunmuşlardır. Anılan başvurucular, itiraz dilekçesinde diğer başvurucular Emine Poyraz, Mustafa Poyraz, Hülya Poyraz ve Hasan Poyraz’ın yurt dışında olduğunu belirterek onlar adına da itirazda bulunduklarını belirtmişlerdir.

8. Çekmeköy İlçe Seçim Kurulu 6/2/2014 tarihli ve K.2014/40 sayılı kararıyla, başvuruculardan Emine Poyraz, Mustafa Poyraz, Hülya Poyraz ve Hasan Poyraz adına yapılan itirazları, her seçmenin kendi adına itirazda bulunabileceği; başvurucular Fatih Poyraz ve Nesrin Poyraz’ın itirazlarını ise süresinde yapmadıkları gerekçesiyle reddetmiştir.

9. Başvurucuların, Çekmeköy İlçe Seçim Kurulunun K.2014/39 ve K.2014/40 sayılı kararlarının kaldırılması talebiyle İstanbul İl Seçim Kurulu Başkanlığına yaptıkları itiraz da Başkanlığın 31/1/2014 tarihli kararıyla İlçe Seçim Kurulu Başkanlığına süresinde itirazda bulunulmadığı gerekçesiyle kesin olarak reddedilmiştir.

10. İl Seçim Kurulunun kesin kararına karşı başvurucuların Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) yaptıkları itiraz ise Kurulun 14/2/2014 tarihli ve K.394 sayılı kararıyla reddedilmiştir.

11. Karar başvuruculara 20/2/2014 tarihinde tebliğ edilmiş ve 25/2/2014 tarihinde yapılan bireysel başvuruda süre aşımı olmadığı tespit edilmiştir.

B. İlgili Hukuk

12. 26/4/1961 tarihli ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un 111. maddesi şöyledir:

“Bu kanunda, kurulların kesin olduğu yazılı bulunmayan kararlarına karşı, her kurulun bağlı olduğu üst kurul, itiraz merciidir

Yüksek Seçim Kurulunun re'sen veya itiraz üzerine vereceği kararlar kesindir.”

13. 298 sayılı Kanun’un 132. maddesi şöyledir:

“Yüksek Seçim Kurulu evrak üzerinde, incelemeler yapar. Ayrıca lüzum gördüğü bilcümle tahkik ve her türlü tetkik işlemlerini de yapar. Gerekli mercilerden her türlü bilgi ve belgeleri ister. Bu mercilerin, en kısa bir zamanda ve en geç yedi gün içinde istenilen bilgi ve belgeyi vermeleri mecburidir.

Kurul başkanı, lüzum ve ihtiyaca göre, bu işlerde çalışmak üzere, Yargıtay ve Danıştay memurlarını da vazifelendirebilir.

İtiraz dilekçesinin bir sureti, tutanağına itiraz edilene tebliğ olunur. Tutanağına itiraz olunan kimse, isterse yazı ile savunabileceği gibi, isteği üzerine, Yüksek Seçim Kurulunun tayin edeceği günde bizzat veya bir vekil marifetiyle kendini kurul huzurunda savunabilir. Kurul, yapılan itiraz ve ihbarları kendisine verildiği tarihten itibaren en geç üç ay içinde bir karara bağlar.

Kurulun kararı kesindir. Aleyhine hiçbir mercie ve kanun yoluna başvurulamaz.

Seçimin özelliğine göre seçim sonuçları hakkında kesin karar vermeye yetkili mercie yapılacak itirazlarda da yukarıki 1 inci ve 3 üncü fıkralar hükümleri uygulanır.

Ancak, bu kurul itirazları onbeş gün içinde kesin karara bağlar.

Yukarıki fıkralarda yazılı kararlar aleyhine hiçbir mercie ve kanun yoluna başvurulamaz.

Tutanakların iptali halinde özel kanunlarındaki hükümler uygulanır.”

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

14. Mahkemenin 19/11/2015 tarihinde yapmış olduğu toplantıda, başvurucuların 21/4/2015 tarihli ve 2014/2606 numaralı bireysel başvurusu incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

15. Başvurucular, bildirdikleri adreste ikamet etmedikleri hakkında yapılan itiraz nedeniyle seçmen kayıtlarının dondurulduğunu, bu konuda Emniyetin yaptığı araştırma sonucunda net bir bilgi tespit edilmemiş olmasına rağmen karar verildiğini, kararın kaldırılması için yaptıkları itirazın; süresinde yapılmadığı ve başvuruculardan yurt dışında olan Emine, Mustafa, Hülya ve Hasan Poyraz hakkında ise bizzat başvuru yapmadıkları gerekçesiyle reddedildiğini, fiilen başvuru yapamayacaklarının ispatlanmasına rağmen bu yöndeki itirazlar dikkate alınmadan kurul başkanı tarafından tek başına karar verildiğini, İlçe ve İl Seçim Kurulu kararlarının kaldırılması talebiyle YSK’ya yaptıkları itirazın da reddedildiğini belirterek Anayasa'nın 67. maddesinde düzenlenen seçme haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.

B. Değerlendirme

16. Başvurucular, 30 Mart 2014 tarihindeki Mahallî İdareler Genel Seçiminde seçim bölgesinde ikamet etmedikleri gerekçesiyle seçmen kayıtlarının dondurulup oy kullanma haklarının ellerinden alınması nedeniyle şikâyetçi olmuşlardır.

17. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü fıkrası şöyledir:

"Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır."

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Bireysel başvuru hakkı” kenar başlıklı 45. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

“Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir.”

19. Anılan Anayasa ve Kanun hükümlerine göre Anayasa Mahkemesine yapılan bir bireysel başvurunun esasının incelenebilmesi için kamu gücü tarafından müdahale edildiği iddia edilen hakkın Anayasa'da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Sözleşme) ve Türkiye'nin taraf olduğu ek protokollerin kapsamına da girmesi gerekir. Bir başka ifadeyle Anayasa ve Sözleşme'nin ortak koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi mümkün değildir (Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18; Adnan Oktar, B. No: 2012/917, 16/4/2013, § 16).

20. Sözleşme’ye Ek 1 No.lu Protokolü’nün 3. maddesi şöyledir:

"Yüksek Sözleşmeci Taraflar, yasama organının seçilmesinde halkın kanaatlerinin özgürce açıklanmasını sağlayacak şartlar içinde, makul aralıklarla, gizli oyla serbest seçimler yapmayı taahhüt ederler."

21. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarına göre anılan maddede geçen "yasama" ifadesi mutlak anlamda ulusal parlamento anlamına gelmemekte, söz konusu ifadenin devletlerin anayasal yapısı ışığında yorumlanması gerekmekte, federal devletlerde federe devletlerin parlamentoları da bu madde anlamında “yasama” organı olarak kabul edilmektedir (Mansur Yavaş ve Cumhuriyet Halk Partisi, B. No: 2014/5425, 23/7/2014, § 33).

22. Bunun yanı sıra AİHM, kapsam ve güç bakımından yeterli yasama yetkisine sahip olmayan yerel yönetim seçimlerini “yasama organı” seçimi kapsamında görmemektedir (Mansur Yavaş ve Cumhuriyet Halk Partisi, § 34).

23. Görüldüğü üzere Sözleşme kapsamında korunan hak, yasama organının seçimi ile ilgili olup Anayasa'nın 127. maddesi kapsamında mahallî idarelerin oluşturulmasına dair seçimlerle ilgili haklar, bir hak olarak Sözleşme kapsamında olmadığından, bu seçimlerle ilgili ihlal iddialarının bireysel başvuru kapsamında incelenmesi mümkün değildir.

24. Açıklanan nedenlerle başvurucuların başvuru dilekçesinde ifade ettiği şekliyle ihlal edildiğini ileri sürdüğü haklar, Anayasa ve Sözleşme ile buna ek Türkiye'nin taraf olduğu protokollerin ortak koruma alanına girmediğinden başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde bırakılmasına

19/11/2015 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.