GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, lisans diplomasının denklik işlemi için yapılan başvurunun reddedilmesine bağlı olarak lisansüstü eğitimden mahrum kalınmış olması nedeniyle eğitim hakkının; yargılama sonucunda hukuka aykırı karar verilmesi nedeniyle de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 7/4/2014 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir. Bakanlık görüş bildirmemiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan başvurucu 2000 yılında yapılan Ölçme Seçme Yerleştirme Sınavı sonucunda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde (KKTC) bulunan Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesine (Üniversite) yerleştirilmiş ve 2007 yılında mezun olmuştur.

9. Başvurucu Üniversiteden aldığı diplomasının denklik işlemi için 27/4/2009 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına (YÖK) başvurmuştur.

10. YÖK tarafından yapılan inceleme neticesinde başvurucunun 15/9/2000 tarihinde Üniversiteye kayıt yaptırdığı, 27/6/2005 tarihinde mezun olduğu ancak KKTC'ye giriş çıkış bilgilerinin incelenmesinde giriş çıkışların eksik olduğu anlaşılmıştır. Başvurucunun devamlı öğrenci olup olmadığının tespiti amacıyla Üniversiteden alınan yazıda; başvurucunun 2003-2004 güz dönemi başında bölüme kaydolduğu tespit edilmiştir. Ayrıca başvurucunun Üniversiteye sunduğu 25/9/2000 tarihli dilekçesiyle ailesinin içinde bulunduğu ekonomik güçlükler nedeniyle hem okumak hem de çalışmak zorunda olduğunu belirttiği,gelebileceği kadar derslere devam edebileceğini bildirdiği ve sınavlara girebilmek için izin talep ettiği bilgisine de ulaşılmıştır.

11. Başvurucunun denklik başvurusu, Yakın Doğu Üniversitesi Lisans Eğitim Öğretim Süresiyle Sınav ve Değerlendirme Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin (Yönetmelik) 8. maddesinde "öğrenciler derslere, uygulamalara ve sınavlara katılmak zorundadırlar. Öğrencilerin devam durumları ilgili öğretim elemanları tarafından izlenir" hükmüne rağmen başvurucunun devamlı öğrenci olarak öğrenimine devam etmeden mezun olduğu gerekçesiyle reddedilmiştir.

12. Başvurucu idari işlemin iptali istemiyle Ankara 3. İdare Mahkemesinde dava açmıştır. Mahkemenin 31/12/2010 tarihli kararıyla; başvurucunun belirli aralıklarla KKTC'ye giriş çıkış yaptığı, ancak Üniversitede eğitim gördüğü 2000-2004 yılları arasında ilgili Yönetmelik hükmü uyarınca derslere, uygulamalara ve sınavlara katılmak zorunda olmasına rağmen Türkiye'de ailesine bakmak ve okul giderlerini karşılamak için çalışmak zorunda olduğunu bildirerek derslere devam etmediği belirlenmiştir. Bu nedenle başvurucunun derslere devam koşulunu yerine getirmeyerek kazanılması gereken bilgi, beceri ve yeterlilik yönünden yapılan değerlendirme sonucu tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

13. Temyiz üzerine hüküm Danıştay 8. Dairesinin 15/3/2013 tarihli kararıyla gerekçe eklenmek suretiyle onanmıştır. Danıştay 8. Dairesi kararında; 16/1/2009 tarihinde imzalanan ve 23/2/2011 tarihli ve 6165 sayılı Kanun'la onaylanması uygun bulunan "Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukuna Göre Kurulmuş Olan Üniversitelerin Karşılıklı Tanınmasına Dair Milletlerarası Anlaşma"nın (Anlaşma) 2. maddesine yer verilmiştir. Kararda bu madde ile KKTC hukukuna göre kurulmuş olan üniversitelerin ön lisans ve lisans diplomalarının Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları bakımından denklik işlemine tabi tutulmaksızın Türkiye Cumhuriyetinde geçerli olduğu kuralına yer verildiği ifade edilerek Anlaşma'da bunun ibraz edilen diplomanın sıhhatinin YÖK tarafından araştırılmasına engel olmayacağı kuralının yer aldığı belirtilmiştir. Buna göre başvurucunun Anlaşma hükümlerine dayanarak yeni bir başvuru yapabileceği ve başvurunun YÖK tarafından Anlaşma hükümlerine göre değerlendirilebileceği gerekçesiyle temyiz istemi reddedilmiştir.

14. Karar düzeltme istemi aynı Dairenin 23/1/2014 tarihli kararıyla reddedilmiştir.

15. Karar 20/3/2014 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiştir.

IV. İLGİLİ HUKUK

16. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne (Sözleşme) ek 1 No.lu Protokol’ün 2. maddesinin ilgili kısmı söyledir:

 "Hiç kimse eğitim hakkından yoksun bırakılamaz."

17. Sözleşme’ye ek 1 No.lu Protokol’ün 2. maddesinde ise hiç kimsenin eğitim hakkından yoksun bırakılamayacağı, bir başka anlatımla herkesin eğitim hakkına sahip olduğu hüküm altına alınmıştır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Leyla Şahin/Türkiye ([BD], B. No: 44774/98, 10/11/2005, §§ 152-156) kararında eğitim hakkına ilişkin başvurularda izleyeceği ilkeleri ortaya koymuştur. AİHM'e göre Sözleşme'nin eki 1 No.lu Protokol'ün 2. maddesinin ilk cümlesinde öngörüldüğü şekliyle eğitim hakkı, Sözleşmeci devletlerin yargı yetkisi altında bulunan herkese "mevcut belirli eğitim kurumlarına giriş hakkı" tanımaktadır. Mahkemeye göre “hiç kimse...” ifadesi, eğitim hakkının kullanılmasında tüm vatandaşlara eşit muamele edilmesi ilkesini zımnen içermektedir. AİHM; önemine rağmen bu hakkın mutlak olmadığını, doğası gereği devlet tarafından düzenleme yapılmasını gerektirdiğini ve zımnen kabul edilen bazı kısıtlamalara tabi olabileceğini kaydetmiştir.

V. İNCELEME VE GEREKÇE

18. Mahkemenin 6/12/2017 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Eğitim Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

19. Başvurucu, KKTC'de kendisinden daha az kalan öğrencilere denklik belgesi verilmesine karşın kendisine bu belgenin verilmediğini, YÖK'ün talebini reddetmesi nedeniyle Türkiye'de yüksek lisans ve doktora eğitimi için başvuru yapamadığını, eğitimde fırsat eşitliği tanınmadığını belirterek eğitim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

20. Anayasa’nın "Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi" kenar başlıklı 42. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz.

Öğrenim hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir...

Eğitim ve öğretim hürriyeti, Anayasaya sadakat borcunu ortadan kaldırmaz...”

21. Anayasa’nın “Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi” kenar başlıklı 42. maddesinde kimsenin eğitim ve öğrenim haklarından yoksun bırakılamayacağı, öğretim hakkının kapsamının kanunla tespit edileceği ve düzenleneceği kurala bağlanmıştır.

22. Somut olayda öncelikle kamu otoriteleri tarafından eğitim hakkına müdahale edilip edilmediğinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Başvurucu KKTC'den aldığı diplomasının Türkiye'de geçerli kabul edilmesini sağlamak amacıyla YÖK'e denklik başvurusunda bulunmuş ve başvurunun reddine karar verilmiştir. Bu durumda başvuru konusu mahkeme kararı, doğrudan eğitim hakkıyla ilgili olmayıp asıl olarak yurt dışındaki bir üniversiteden alınan diploma için denklik verilmemesi işleminin hukuka uygun olup olmadığı ile ilgilidir. Başka ülkelerden alınan diplomaların resmen geçerli sayılabilmesi için belli koşulların aranması eğitim hakkına müdahale olarak değerlendirilmemelidir. Dolayısıyla eğitim hakkına yönelik açık bir ihlalin bulunmadığı kanaatine varılmaktadır.

23. Açıklanan nedenlerle başvurucunun eğitim hakkının ihlali iddialarına ilişkin olarak söz konusu hakkına bir müdahale olmadığı anlaşıldığından, başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

24. Başvurucu, denklik başvurusu konusunda YÖK'ün ve mahkemenin devamsızlık araştırması yapamayacağını, üniversite tarafından kendisine izin verildiğini, öğretim üyelerinin Türkiye'deki üniversitelerden geldiğini, mahkemenin devamsızlık mevzusu ile ilgili olarak Türkiye'deki üniversitelerden görüş almadığını belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

25. Anayasa’nın 148. maddesinin dördüncü fıkrasında, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin şikâyetlerin bireysel başvuruda incelenemeyeceği belirtilmiştir. Bu kapsamda ilke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ileuyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun adil olup olmaması bireysel başvurukonusu olamaz. Ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası veya açık keyfîlik içeren tespit ve sonuçlar bu kapsamda değildir (Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, § 42).

26. Bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale iddiası içermeyen yargılama sonucunda verilen kararın hukuka aykırı olduğuna ilişkin somut başvuru, yukarıda belirtilen içtihat kapsamında kanun yolu şikâyeti niteliğindedir.

27. Açıklanan nedenlerle başvurunun bu kısmının, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

B. 1. Eğitim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 6/12/2017 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.