I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru; tutukluluğun uzun sürmesi ve tutukluluk incelemesinde yaşanan eksiklikler nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, hukuka aykırı delillere dayalı ve eksik inceleme sonucunda mahkûmiyete hükmedilmesi, tercümandan yararlanma talebinin reddedilmesi, derece mahkemelerinin kararlarının uygun biçimde gerekçelendirilmemesi ve yargılamanın uzun sürede sonuçlandırılması nedenleriyle makul sürede yargılanma hakkı da dâhil olmak üzere adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 10/1/2014 tarihinde İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesi vasıtasıyla yapılmıştır. Başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesi neticesinde başvurunun Komisyona sunulmasına engel teşkil edecek bir eksikliğinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

3. Birinci Bölüm Birinci Komisyonunca 30/11/2015 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Bölüm Başkanı tarafından 9/3/2016 tarihinde, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlığın 21/3/2016 tarihli yazısında Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarına ve bu kapsamda sunulan görüşlerine atfen başvuru hakkında görüş sunulmayacağı bildirilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

A. Başvuruya Konu Olaylar

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. Başvurucu, bir lokantanın bombalaması eylemine katıldığı şüphesiyle diğer üç kişiyle birlikte 7/8/2005 tarihinde gözaltına alınmış ve 9/8/2005 tarihinde tutuklanmıştır.

8. Soruşturma kapsamında, başvurucunun ve diğer şüphelilerin bulundukları adreslerde arama işlemleri gerçekleştirilmiştir.

9. Başvurucu ve diğer iki sanık hakkında 22/8/2005 tarihinde PKK terör örgütü üyeliği ve örgüt adına patlayıcı madde atma suçlarından iddianame düzenlenmiştir. Yaşının küçük olması nedeniyle diğer bir sanık hakkındaki dava, çocuk mahkemesinde açılmıştır.

10. Dava (kapatılan) İstanbul 9. Ağır Ceza Mahkemesinin (CMK 250. maddesi ile görevli) E.2005/197 sayılı dosyasına kaydedilmiştir.

11. Olayda yaralanan iki kişinin hayati tehlike geçirdiğinin anlaşılması üzerine iki dava daha açılmış, bu davalar Mahkemenin yukarıdaki dosyası ile birleştirilmiştir.

12. Mahkeme 25/12/2012 tarihli ve E.2005/197, K.2012/341 sayılı kararı ile sanıkların devletin egemenliği altında bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya yönelik eylemlerde bulunma, tasarlayarak adam öldürmeye teşebbüs (ikişer defa) ve patlayıcı madde bulundurma suçlarından mahkûmiyetlerine karar vermiştir. Başvurucu sonuç olarak müebbet hapis cezası ile toplamda 27 yıl 15 ay hapis ve 1.200 TL adli para cezasıyla cezalandırılmıştır.

13. Yargıtay 9. Ceza Dairesi 14/11/2013 tarihli ve E.2013/10695, K.2013/13614 sayılı ilamıyla mahkûmiyet hükmünü onamıştır. Nihai karar 12/12/2013 tarihinde tefhim edilmiştir.

14. Başvurucu 10/1/2014 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

B. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Başvuru

15. Başvurucu ve aynı soruşturma kapsamında hakkında dava açılan diğer bir sanık 13/4/2010 tarihinde mevcut başvuruya konu ceza yargılamasının uzun sürdüğünü ve bu şikâyetlerine ilişkin gidebilecekleri bir yol bulunmadığını belirterek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (AİHM) başvurmuştur.

16. AİHM 17/3/2015 tarihli ve B. No: 26300/10 sayılı kararıyla 7/8/2005 ile 14/11/2013 tarihleri arasında devam eden yargılama nedeniyle başvurucunun makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ve başvurucuya 3.500 avro ödenmesine karar vermiştir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

17. Mahkemenin 9/6/2016 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

18. Başvurucu; matbu gerekçelerle ve duruşma yapılmaksızın tutukluluğun devamına karar verildiğini, Cumhuriyet savcısının tutukluluğa ilişkin görüşünün tebliğ edilmediğini, uzun süre tutuklu kaldığını, kolluğun bilgi alma tutanağı adı altında ifade aldığını, hukuka aykırı gerçekleştirilen arama sonucu elde edilen delillerin hükme esas alındığını, ev aramasında gereken kişilerin hazır bulundurulmadığını, yasal ve yeterli delil olmadan ve eksik incelemeye dayanılarak mahkûmiyetine karar verildiğini, müşteki ve tanıkların dinlenmediğini, tercümandan yararlanma hakkının kullandırılmaması nedeniyle son söz hakkından faydalanamadığını, tercüman hakkına ilişkin sonradan yapılan yasa değişikliğinin dikkate alınmadığını, İlk Derece Mahkemesi kararının uygun biçimde gerekçelendirilmediğini, tutukluluğa ve ara kararlara karşı yaptıkları itirazların gerekçesiz biçimde reddedildiğini, Yargıtay aşamasında dile getirdikleri hususların dikkate alınmadığını, yargılamanın uzun sürdüğünü belirterek özgürlük ve güvenlik hakkının ve silahların eşitliği ilkesinin, gerekçeli karar ve makul sürede yargılanma haklarını içerecek biçimde adil yargılanma hakkının, eşitlik ilkesinin ve etkili başvuru hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

19. Başvurucu, bu nedenlerle yargılamanın yenilenmesi ile maddi ve manevi tazminata hükmedilmesi talebinde bulunmuştur.

B. Değerlendirme

20. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun iddialarının bir bütün olarak kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı ile makul sürede yargılanma hakkı da dâhil olmak üzere adil yargılanma hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

21. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Başvuru hakkının kötüye kullanılması" kenar başlıklı 51. maddesi şöyledir:

 "(1) Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, ayrıca ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir."

22. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) "Başvuru hakkının kötüye kullanılması" kenar başlıklı 83. maddesi şöyledir:

 "(1) Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilir."

23. İçtüzük'ün "Bireysel başvuru formu ve ekleri" kenar başlıklı 59. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"Başvurucuların, adreslerinde veya başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde bunu Mahkemeye bildirmeleri zorunludur."

24. Genel hukuk teorisinde bir kamu düzeni kuralı olarak ele alınan ve genel olarak bir hakkın açıkça öngörüldüğü amaç dışında ve başkalarını zarara sokacak şekilde kullanılmasının hukuk düzenince himaye edilmeyeceğini ifade eden hakkın kötüye kullanılmasının bireysel başvuru alanında özel olarak ele alındığı görülmektedir. Bu bağlamda bireysel başvuru usulünün amacına açıkça aykırı olan ve Anayasa Mahkemesinin başvuruyu gereği gibi değerlendirmesini engelleyen davranışların, başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilmesi mümkündür (S.Ö., B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 28; Mehmet Güven Ulusoy [GK], B. No: 2013/1013, 2/7/2015, § 31).

25. Bu kapsamda Anayasa Mahkemesini yanıltmak amacıyla gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması, başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında Anayasa Mahkemesinin bilgilendirilmemesi suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasının engellenmesi, medeni ve meşru eleştiri sınırları saklı kalmak kaydıyla bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette hakaret, tehdit veya tahrik edici bir üslup kullanılması ile söz konusu başvuru yolu kapsamında ihlalin tespiti ile ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına ilişkin amaçla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması durumunda başvuru hakkının kötüye kullanıldığı kabul edilebilecektir (S.Ö., § 29; Mehmet Güven Ulusoy, § 32).

26. Somut olayda Anayasa Mahkemesinin incelemesini tamamlamadan önce AİHM, başvurucunun makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ve başvurucuya tazminat ödenmesine karar vermiştir (bkz. § 16). Başvurucu bununla birlikte İçtüzük'ün 59. maddesinin (5) numaralı fıkrasında belirtilen yükümlülüğe açıkça aykırı olarak ihlal kararına dair herhangi bir bildirimde bulunmamıştır.

27. Bu itibarla başvuru sonrasında gerçekleşen ve başvurunun değerlendirilmesini etkileyecek nitelikteki bir konuda bilgi verilmeyerek Anayasa Mahkemesini yanıltıcı, öte yandan mükerrer tazminat ödemesine yol açabilecek bir davranışın ortaya konduğu anlaşılmaktadır (Abdurrehman Uray, B. No: 2013/6140, 5/11/2014, § 38; S.Ö., § 32).

28. Açıklanan nedenlerle başvurunun başvuru hakkının kötüye kullanımı nedeniyle reddine ve6216 sayılı Kanun'un 51. maddesi uyarınca başvurucu aleyhine takdiren 500 TL disiplin para cezasına hükmedilmesi karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle REDDİNE,

B. 6216 sayılı Kanun'un 51. maddesi uyarınca başvurucunun 500 TL disiplin para cezası ile CEZALANDIRILMASINA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA,

D. İlgisi nedeniyle kararın bir örneğinin İstanbul Barosuna GÖNDERİLMESİNE

9/6/2016 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.