I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, ulusal ölçekte yayın yapan bir gazetenin internet sitesinde yer alan bir habere erişimin engellenmesi kararı verilmesinin ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 31/7/2015 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüşünü bildirmiştir.

7. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

9. Başvurucu, olayların meydana geldiği tarihte ulusal ölçekte yayın yapan Sözcü gazetesinin sorumlu yazı işleri müdürüdür.

10. Bahse konu gazetenin internet sitesinde 21/5/2015 tarihinde "Yandaş İçin Mazot İstasyonu" başlıklı bir haber yayımlanmıştır. Haberin içeriği şöyledir:

"Üçüncü havalimanına ‘kaçak’ mazot istasyonu kuran yandaş şirket, hafriyat kamyonlarına 1.15 TL’den mazot alıyor.

 [C.M.L.K.K.] ortak girişim grubunun ihalesini aldığı üçüncü havaalanı inşaatında çalışan hafriyat kamyonlarına Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) alınmadan akaryakıt temin edildiği iddia edilmişti. İddianın doğruluğu ise kanıtlandı. Ticari deniz taşıtları için sağlanan ÖTV’siz mazotu tankerlerle üçüncü havaalanı inşaatına taşıyan yandaşlar, iş makinelerine ucuz mazot sağlıyor. Çiftçiye 4 liraya satılan mazotu yandaş ihaleciler ÖTV’siz olarak 1 lira 15 kuruştan alıyor.

TAŞERONA 2 LİRADAN SATIYOR

Üçüncü havalimanı inşaatı için bölgeye geçici akaryakıt depolama tesisi yapıldı. İstanbul Yeni Havalimanı Projesi sahası içerisinde çalışan tesiste iş makinelerinin ve araçların yakıt ihtiyacı karşılanıyor.

Hafriyat için hergün yüzlerce kamyonun akaryakıt istasyonuna girdiğini söyleyen şoförler kurulan istasyondan yakıtı 2 liraya aldıklarını söyledi. Yani yandaşlar 1 lira 15 kuruşa aldıkları mazotu hafriyat işi yapan taşeronlara 75 kuruş kârla satıyor.

İktidarın yandaşa yaptığı son kıyaklardan birini araştırmak için yollara düşen SÖZCÜ’nun muhabiri [B. E.], inşaat alanına yaklaştığında özel güvenlikçiler tarafından durduruldu.

Özel şirketin denetim aracına çağrılan muhabirimiz, gazeteci kimliğini gizli tutarak, Karaburun’a doğru giderken yolunu şaşırdığını söyledi. Hedef şaşırtmakta başarılı olan arkadaşımız görevliden yol tarifi aldı.

İNŞAAT BİTİNCE KALKACAK

'[C.M.L.K.K.] Havaalanları İnşaatı Adi Ortaklığı Ticari İşletmesi' tarafından yapılan Geçici Akaryakıt Depolama Tesisi’nde 7.5 metre, yüksekliği 8 metre ve kapasitesi 350 metreküplük 3 adet akaryakıt tankı kuruldu. Toplam 1050 metreküp kapasiteli akaryakıt depolama tesisi, İstanbul yeni havalimanının inşaat çalışmaları süresince kullanılacak. Tesislerin altyapı çalışmalarından sonra kaldırılması planlanıyor.

Arkadaşlarımızın kaçak mazot tankerlerini görüntüleme amacına ulaşması fazla sürmedi. Çiftçiye 4 liraya satılan mazotun havalimanı hafriyatında çalışan kamyonlara ÖTV’siz 1.15 TL’den verildiği objektiflere böyle yakalandı.

Devlet kasasından 3 milyar gitti

ÖTV’siz yakıt uygulaması; 2003 yılında yasalaştı. 1 Ocak 2004 tarihi itibarıyla; yük ve yolcu taşıyan gemiler, ticari yatlar, hizmet ve balıkçı gemileri ÖTV’siz yakıt uygulaması kapsamına alındı. Yasadan sonra 2012 yılına kadar ÖTV’siz akaryakıttan vatandaş değil özel sermaye faydalandı. Vergisiz yakıt kullanımında, kamu gemilerinin payı yüzde 29, özel sektörün payı yüzde 71 oldu. ÖTV’siz yakıt uygulamasının başladığı 1 Ocak 2004 tarihinden 31.12.2012 tarihine kadar, toplam 2 milyon 735 bin 806 ton ÖTV’siz akaryakıt teslimatı yapıldı. Bu yolla, 3 milyar 97 milyon 30 bin 762 TL’lik ÖTV tahsil edilmedi. Toplam 61 bin 563 adet Yakıt Alım Defteri (YAD) düzenlendi. Yani 70 bine yakın taşıt için ÖTV muafiyeti uygulandı."

11. Haberde bahsi geçen Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) tarafından yapılan ihaleyi kazanarak İstanbul'a yapılacak yeni hava limanının yatırımını gerçekleştirme ve yirmi beş yıl boyunca işletmesini yapma işini üstlenen ticari işletme (müşteki), bu haber nedeniyle itibarının zedelendiğini ileri sürerek internet içeriğine erişimin engellenmesi talebinde bulunmuştur.

12. İstanbul 3. Sulh Ceza Hâkimliği 29/5/2015 tarihinde söz konusu habere erişimin engellenmesine karar vermiştir. Hâkimliğin gerekçeli kararında başvurucu, karşı taraf olarak gösterilmiştir.

13. Başvurucu; Sözcü gazetesinin sorumlu yazı işleri müdürü olduğunu, gazetenin internet sitesinden sorumlu müdürün ise M.O. olduğunu belirtmiştir. Başvurucu, Hâkimliğin erişimin engellenmesine ilişkin verdiği kararda karşı taraf olarak kendisinin gösterilmesinin usul kurallarına aykırı olduğunu ileri sürerek karara itiraz etmiştir.

14. Başvurucunun itirazı İstanbul 4. Sulh Ceza Hâkimliğinin 16/6/2015 tarihli kararı ile reddedilmiştir.

15. Ret kararı başvurucuya 1/7/2015 tarihinde tebliğ edilmiştir.

16. Başvurucu 31/7/2015 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

I V. İNCELEME VE GEREKÇE

17. Mahkemenin 11/9/2019 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

18. Başvurucu; gazetenin sorumlu yazı işleri müdürü olduğunu, internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle içerik sağlayıcısının sorumlu olduğunu, içerik sağlayıcının da internet sitesinin künyesinde belirtilen sorumlu müdür olduğunu, bu itibarla Sulh Ceza Hâkimliğinin gerekçeli kararında karşı taraf olarak kendisinin gösterilmesinin usul kurallarına aykırı olduğunu belirtmiştir. Başvurucu; ayrıca erişimi engellenen haberin olayların meydana geldiği tarihte Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Tokat Milletvekili Adayı A.B. tarafından ortaya atılan bir iddiaya dayanılarak yapıldığını, nitekim aynı iddiaların başka basın yayın organlarında da yer aldığını iddia etmiştir. Başvurucu; habere erişimin engellenmesini gerektirecek yasal koşulların oluşmadığını, haberin görünür gerçekliğe uygun olduğunu, yayımlanmasında kamu yararı bulunan gerçek ve güncel bir haberin özle biçim arasında denge kurularak verildiğini ileri sürmüştür. Başvurucu; haber içeriğine erişimin engellenmesi kararının yeterli inceleme ve araştırma yapılmadan verildiğini, bu karara yaptığı itirazın da gerekçesiz olarak reddedildiğini belirterek Anayasa'nın 26., 28. ve 141. maddelerinde tanımlanan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

19. Bakanlık görüşünde, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM) ifade özgürlüğü ile bireyin şeref ve itibarının korunmasını isteme hakkının dengelendiği bir dizi kararı zikredilmiş; başvurucunun ifade özgürlüğü ile müştekinin şeref ve itibarının korunmasını isteme hakkı arasında demokratik bir toplumun gerekleri dikkate alınarak adil bir dengenin kurulması gerektiği ifade edilmiştir.

20. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı beyanında diğer iddialarının yanında erişimin engellenmesi kararının muhatabı olmadığı yönündeki iddiasını yinelemiştir.

B. Değerlendirme

21. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar" kenar başlıklı 46. maddesinde kimlerin bireysel başvuru yapabileceği sayılmıştır. Anılan maddenin (1) numaralı fıkrasına göre bir kişinin Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmesi için üç temel ön koşulun birlikte bulunması gerekmektedir. Bu ön koşullar başvurucunun kamu gücünün eylem veya işleminden ya da ihmalinden dolayı güncel bir hakkının ihlal edildiği iddiasında bulunması, iddia edilen ihlalden kişinin kişisel olarak ve doğrudan etkilenmiş olması ve bunların sonucunda başvurucunun mağdur olduğunu iddia etmesidir (Fetih Ahmet Özer, B. No: 2013/6179, 20/3/2014, § 24).

22. Somut olayda çözümlenmesi gereken mesele Sulh Ceza Hâkimliğince verilen erişimin engellenmesine ilişkin kararda karşı taraf olarak gösterilmiş olması nedeniyle başvurucunun iddia edilen ihlalden kişisel olarak ve doğrudan etkilenmiş olup olmadığının belirlenmesidir.

23. 4/5/2007 tarihli ve 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun ile sulh ceza hâkimliklerince karara bağlanması öngörülen erişimin engellenmesi yolu çekişmesiz bir yargı yolu olup davanın niteliği gereği başvurucuya husumet yöneltilmiş olması başvurucu hakkında hukuken bir sonuç doğurmamaktadır. Başvurucunun internet sitesinde yayımlanan haber nedeniyle hakkında hukuki bir süreç başlatıldığına ya da cezai bir işlem yürütüldüğüne ilişkin bir şikâyeti de bulunmamaktadır. Üstelik başvurucu gerek itiraz merciine sunduğu dilekçede gerek Anayasa Mahkemesine yaptığı başvuruda, haberin internet sitesinde yayımlanmasından ötürü herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığını belirtmiştir. Bu hususlar ışığında başvurucunun ihlale neden olduğunu ileri sürdüğü kamusal işlem veya eylemden kişisel olarak etkilenmediği anlaşılmaktadır.

24. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekmektedir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 11/9/2019 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.