I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, birden fazla işleme karşı açılan davada dilekçe ret kararı verilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının; takip eden süreçte askerî okuldan ilişik kesme işleminin iptali istemiyle açılan davanın hukuka aykırı olarak reddedilmesi nedeniyle de adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 9/11/2015 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

6. Başvurucu 2008 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) bünyesinde uzman erbaş olarak görev yapmaya başlamıştır.

7. Uzman erbaş görevine devam etmekte iken astsubaylık sınavını kazanan başvurucu 2011 yılında Balıkesir Astsubay Meslek Yüksek Okulunda eğitim görmeye başlamıştır.

8. Eğitim sürecinde komando muayeneleri kapsamında Balıkesir Asker Hastanesine sevk edilen başvurucu için anılan Hastane tarafından 28/4/2013 tarihli rapor uyarınca kronik nitelik kazanmış uyum bozukluğu tanısıyla askerî öğrenciliğe devam edemez kararı alınmıştır. Başvurucunun itirazı üzerine sevk edildiği Hava Harp Okulu Komutanlığı Hava Sağlık Muayene Merkezi Başkanlığı tarafından düzenlenen 30/4/2013 tarihli raporda da 28/4/2013 tarihli rapor ile aynı tanı ve tespitte bulunulmuştur.

9. Takip eden süreçte birlik komutanlığı tarafından başvurucunun sağlık durumu ile ilgili olarak Balıkesir Asker Hastanesi Baştabipliğinden 30/5/2013 tarihli yazı ile bilgi istenmiştir. Başvurucu, psikometrik testlerin yapılması için Gülhane Askerî Tıp Akademisi (GATA) Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Psikiyatri Kliniğine sevk edilmiştir. GATA tarafından değerlendirilen ve sonuçları Balıkesir Asker Hastanesine gönderilen 25/6/2013 tarihli raporda başvurucu için kronik nitelik kazanmış uyum bozukluğu tanısı ile TSK'da görev yapamaztespiti yapılmıştır.

10. Başvurucunun itirazı üzerine sevk edildiği İzmir Asker Hastanesi tarafından düzenlenen 24/7/2013 tarihli raporda da 25/6/2013 tarihli rapor ile aynı tanı ve tespitte bulunulmuştur.

11. Bu sürecin ardından başvurucu, astsubaylığa nasbedilmemiş ve başvurucunun uzman erbaş sözleşmesi feshedilmiştir.

12. Başvurucu, aleyhine düzenlenen sağlık kurulu raporlarının sözleşme fesih işleminin ve astsubaylığa nasbedilmeme işleminin iptali istemiyle Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) nezdinde iptal davası açmıştır.

13. AYİM Birinci Dairesi 3/12/2013 tarihli hükmüyle dilekçe ret kararı vermiştir. Gerekçede 4/7/1972 tarihli ve 1602 sayılı mülga Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu'nun 38. ve 45. maddeleri uyarınca birden fazla işleme karşı tek bir dilekçe ile dava açılabilmesi için gereken maddi ve hukuki bağ şartının dava konusu işlemler için söz konusu olmadığı ifade edilmiştir.

14.Başvurucu, bu karara karşı karar düzeltme yoluna başvurmamıştır.

15. Başvurucu, dilekçe ret kararının ardından askerî okulla ilişik kesilmesi işlemine karşı iptal davası açmıştır.

16. AYİM İkinci Dairesi (Mahkeme) 4/2/2015 tarihli kararıyla davayı reddetmiştir.

17. Ret gerekçesinde öncelikle konuya ilişkin mevzuat hükümlerine yer verilmiş ve ardından başvurucunun sağlık durumu ile ilgili olarak GATA Profesörler Kurulundan görüş istendiği ifade edilmiştir. Kararda, GATA tarafından verilen 8/12/2014 tarihli raporda başvurucunun kronik nitelik kazanmış uyum bozukluğu nedeniyle askerî öğrenciliğe devam edemeyeceğinin ve uzman erbaş olarak görevine devam edebileceğinin ifade edildiği belirtilerek bu rapor bağlamında başvurucunun askerî okuldan çıkarılma işleminin hukuka uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

18. Ret hükmüne yönelik karar düzeltme istemi Mahkemenin 9/9/2015 tarihli kararıyla reddedilmiştir.

19. Başvurucu, karar düzeltme isteminin reddine dair kararı 9/10/2015 tarihinde tebellüğ ettikten sonra 9/11/2015 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

20. 1602 sayılı mülga Kanun'un "Aynı dilekçe ile dava açılabilecek haller" kenar başlıklı 38. maddesi şöyledir:

"20 nci maddede yazılı idari eylem ve işlemler aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak aralarında maddi ve hukuki bakımdan bağlılık varsa, aynı şahsı ilgilendiren birden fazla eylem ve işlemler aleyhine bir dilekçe ile de dava açılabilir."

21. 1602 sayılı Kanun'un "İlk inceleme üzerine verilecek karar" kenar başlıklı 45. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"Daireler veya Daireler Kuruluna gelen dilekçelerde 44 üncü maddede yazılı noktalardan kanunsuzluk görülürse:

...

B) (d) bendinde yazılı halde, dava dilekçesinin gerçek hasma tebliğ edilmesine; (e) bendinde yazılı halde bir defaya mahsus olmak üzere otuz gün içinde 36 ve 38 inci maddelere uygun şekilde yeniden düzenlemek veya noksanları tamamlamak yahut (c) bendinde yazılı halde, ehliyetli şahsın avukat olmayan vekili tarafından açılması takdirinde otuz gün içinde bizzat veya bir avukat vasıtasiyle dava açılmak üzere dilekçelerin reddine;

...

karar verilir.

...

Bu kararlara karşı düzeltme yoluna başvurulabilir. Bu halde otuz günlük süre bu konudaki kararın tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar. "

22. 11/4/2002 tarihli ve 4752 sayılı Astsubay Meslek Yüksek Okulları Kanunu 'nun "Disiplin ve okuldan çıkarılma" kenar başlıklı 31. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"Astsubay meslek yüksek okullarında öğrenim gören öğrenciler aşağıdaki hallerde okuldan çıkarılırlar:

...

e) Sağlık kurullarınca verilecek raporlara dayalı olarak, sağlık yetenekleri bakımından astsubay meslek yüksek okulu öğrenimine devam imkânı kalmayanlar."

V. İNCELEME VE GEREKÇE

23. Mahkemenin 9/1/2019 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Mahkemeye Erişim Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

1. Başvurucunun İddiaları

24. Başvurucu; dilekçe ret kararına konu olan üç işlem arasında maddi ve hukuki bağ bulunduğunu, maddi açıdan gücünün yeterli olmaması nedeniyle sadece askerî okuldan çıkarılma işlemine karşı dava açabildiğini, dilekçe ret kararı nedeniyle menfaatini etkileyen tüm işlemler aleyhine dava açamadığını belirterek mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmektedir.

2. Değerlendirme

25.30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir (Yasin Yaman, B. No: 2012/1075, 12/2/2013, §§ 18, 19).

26.Başvurucunun mahkemeye erişim hakkını ihlal ettiğini ileri sürdüğü karar; aynı dilekçe ile hem sözleşmenin feshi hem de askerî okuldan ilişik kesme işleminin dava edilemeyeceğini belirten AYİM Birinci Dairesinin 3/12/2013 tarihli dilekçe ret kararıdır. Her ne kadar AYİM nezdinde bireysel başvuru için tüketilmesi gereken bir yol olmasa da (İsmail Buğra İşlek, B. No: 2013/1177, 26/3/2013, § 18) 1602 sayılı mülga Kanun uyarınca dilekçe ret kararlarına karşı itirazların ileri sürülebileceği karar düzeltme kanun yoluna başvurulması mümkündür. Başvurucu, dilekçe ret kararına karşı karar düzeltme yoluna başvurmamıştır. Diğer taraftan askerî okuldan ilişik kesme işleminin hukuki değerlendirmesinin yapıldığı ve bu bireysel başvuruya temel olan yargı süreci sonunda verilen AYİM İkinci Dairesinin 4/2/2015 tarihli dava ret kararı mahkemeye erişim hakkının ihlali iddiasıyla ilintili değildir. Zira dilekçe ret kararı üzerine yeniden dava açılmasıyla başlayan yargı süreci veya bu yargı süreci sonunda verilen hükme yönelik gerçekleşecek karar düzeltme kanun yolu 1602 sayılı mülga Kanun uyarınca dilekçe ret kararına yönelik itirazların değerlendirilebileceği süreçler değildir. Bu bağlamda aleyhine karar düzeltme yoluna da başvurulmamış olan 3/12/2013 tarihli dilekçe ret kararı verildiği tarihte hüküm ve sonuçlarını doğurmuştur. Bu hâle göre mahkemeye erişim hakkının ihlali iddiası dilekçe ret kararından kaynaklandığından bu iddiaya ilişkin bireysel başvuru süresi de dilekçe ret kararının tebliği ile başlamıştır.

27. Somut olayda başvurucunun mahkemeye erişim hakkını ihlal ettiğini ileri sürdüğü 3/12/2013 tarihli dilekçe ret kararını hangi tarihte tebellüğ ettiği dosya içeriğinden anlaşılamamaktadır. Bununla birlikte başvurucunun dilekçesini yenileyerek askerî okuldan ilişik kesme işleminin iptali istemiyle dava açtığı 27/1/2014 tarihinden önce 3/12/2013 tarihli dilekçe ret kararını tebellüğ ettiği açıktır.

28. Bu durumda dilekçe ret kararından en geç 27/1/2014 tarihi itibarıyla haberdar olduğu açık olan başvurucunun bu tarihin üzerinden otuz günlük süre geçtikten sonra 9/11/2015 tarihinde gerçekleştirdiği bireysel başvurunun mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiası yönündenincelenmesi mümkün değildir.

29. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Diğer İhlal İddiaları

1. Başvurucunun İddiaları

30. Başvurucu; ilişik kesilmesine esas olan raporların maddi hata içerdiğini, işleminhukuka açıkça aykırı olduğunu, mahkemenin hatalı değerlendirme ile karar verdiğini belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmektedir.

2. Değerlendirme

31. Anayasa’nın 148. maddesinin dördüncü fıkrasında, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlara ilişkin şikâyetlerin bireysel başvuruda incelenemeyeceği belirtilmiştir. Bu kapsamda ilke olarak mahkemeler önünde dava konusu yapılmış maddi olay ve olguların kanıtlanması, delillerin değerlendirilmesi, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanması ile uyuşmazlıkla ilgili varılan sonucun adil olup olmaması bireysel başvurukonusu olamaz. Ancak bireysel başvuru kapsamındaki hak ve özgürlüklere müdahale teşkil eden, bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik içeren tespit ve sonuçlar bu kapsamda değildir (Ahmet Sağlam, B. No: 2013/3351, 18/9/2013, § 42).

32. Somut olayda iddia savunma ve tüm dosya kapsamı incelenerek yukarıda belirtilen (bkz. § 17) gerekçe ile 4/2/2015 tarihinde hüküm kurulmuştur.

33. Başvurucu tarafından ileri sürülen iddialar, delillerin değerlendirilmesi ve hukuk kurallarının yorumlanmasına ilişkin olup kararda bariz takdir hatası veya açık bir keyfîlik oluşturan bir durumun da bulunmadığı dikkate alındığında ihlal iddialarının kanun yolu şikâyeti niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır.

34. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir..

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Diğer ihlal iddialarının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 9/1/2019 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.