I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, üst düzey kamu görevlileriyle ilgili haber ve yorumlar nedeniyle aleyhe tazminata hükmedilmesinin ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 15/1/2015 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Birinci Bölüm tarafından 11/10/2018 tarihinde yapılan toplantıda, niteliği itibarıyla Genel Kurul tarafından karara bağlanması gerekli görüldüğünden başvurunun Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 28. maddesinin (3) numaralı fıkrası uyarınca Genel Kurula sevkine karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. Başvurucunun sahibi olduğu Anadolu'da Vakit isimli ulusal gazetede, üst düzey bazı kamu görevlilerinin adının geçtiği bir haber yapılmıştır.

8. Bu haber üzerine anılan kamu görevlileri kişilik haklarının saldırıya uğradığı iddiasıyla başvurucuya tazminat davası açmıştır.

9. Bir dizi yargılama süreci sonunda Ankara 8. Asliye Hukuk Mahkemesince 12/6/2012 tarihinde davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ve bu karar Yargıtay 4. Hukuk Dairesi tarafından 30/10/2014 tarihinde onanmıştır. Onama kararı başvurucuya 17/12/2014 tarihinde tebliğ edilmiştir.

10. Başvurucu 15/1/2015 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

11. Anayasa Mahkemesi, başvurunun incelenmesi sırasında başvurucunun temsilcisine başvurucunun tasfiye sürecinin sonlanıp sonlanmadığı ve tüzel kişiliğinin sona erip ermediğiyle ilgili bilgileri göndermesi için 12/6/2018 tarihli müzekkereyi göndermiştir. Müzekkerenin gönderildiği adres başvurucunun temsilcisinin başvuru formunda belirttiği adrestir.

12. Anayasa Mahkemesine ulaştırılan 19/6/2018 tarihli tebliğ mazbatasında "muhatabın belirtilen adresten taşındığı aynı adreste bulunan ...'nın sözlü beyanından anlaşıldığından tebliğ evrakı çıkış merciine iade" ibaresi yer almaktadır.

13. Başvurucu adres değişikliği konusunda işbu karar tarihi itibarıyla Anayasa Mahkemesine herhangi bir bildirimde bulunmamıştır.

14. Başvurucu Şirketin tasfiye sürecinin sonlanıp sonlanmadığı ve tüzel kişiliğinin sona erip ermediği hususuyla ilgili olarak İstanbul Ticaret Odası Ticaret Sicil Müdürlüğüne Anayasa Mahkemesince gönderilen müzekkereye verilen 18/10/2018 tarihli cevapta; Şirketin tasfiyesinin sona erdiği hususunun Müdürlüklerince 21/8/2015 tarihinde tescil edildiği, Şirketin kaydının terkin edildiği ve tasfiye sonu kararının 27/8/2015 tarihli Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde yayımlandığı belirtilmiştir.

IV. İLGİLİ HUKUK

A. Mevzuat Hükümleri

15. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un "Bireysel başvuru hakkına sahip olanlar" kenar başlıklı 46. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"(2) ...Özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilir."

16. 6216 sayılı Kanun’un "Esas hakkındaki inceleme" kenar başlıklı 49. maddesinin (7) ve (8) numaralı fıkraları şöyledir:

"(7) Bireysel başvuruların incelenmesinde, bu Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanır.

 (8) Esas hakkında incelemenin usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar İçtüzükle düzenlenir."

17. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Taraf ehliyeti" kenar başlıklı 50. maddesi şöyledir:

"Medenî haklardan yararlanma ehliyetine sahip olan, davada taraf ehliyetine de sahiptir."

18. 6100 sayılı Kanun'un "Dava şartları" kenar başlıklı 114. maddesinin ilgili bölümü şöyledir:

"(1) Dava şartları şunlardır:

 ...

d) Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları..."

19. 6100 sayılı Kanun'un "Dava şartlarının incelenmesi" kenar başlıklı 115. maddesinin ilgili bölümü şöyledir:

"(1) Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır...

 (2) Mahkeme, dava şartı noksanlığını tespit ederse davanın usulden reddine karar verir..."

20. 21/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 48. maddesi şöyledir:

"Tüzel kişiler, cins, yaş, hısımlık gibi yaradılış gereği insana özgü niteliklere bağlı olanlar dışındaki bütün haklara ve borçlara ehildirler."

21. 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 125. maddesi şöyledir:

"(1) Ticaret şirketleri tüzel kişiliği haizdir.

 (2) Ticaret şirketleri, Türk Medenî Kanununun 48 inci maddesi çerçevesinde bütün haklardan yararlanabilir ve borçları üstlenebilirler. Bu husustaki kanuni istisnalar saklıdır."

22. 6102 sayılı Kanun’un 588. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

"Şirket, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır."

23. İçtüzük'ün "Bireysel başvuru formu ve ekleri" kenar başlıklı 59. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

"(5) Başvurucuların, ... başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde bunu Mahkemeye bildirmeleri zorunludur."

24. İçtüzük'ün “Düşme kararı” kenar başlıklı 80. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

 “(1) Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

…

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

…”

25. İçtüzük'ün "Genel hükümlerin uygulanması" kenar başlıklı 84. maddesi şöyledir:

"Bireysel başvuruların incelenmesinde, kararların infazında Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanır."

B. Yargıtay Kararları

26. Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin 3/5/2017 tarihli ve E.2017/203, K.2017/1874 sayılı kararı şu şekildedir:

"Taraf ehliyeti, 6100 sayılı HMK'nın 50. maddesinde açıkça düzenlenmiş olup, bir davada taraf olabilme yeteneğini ifade eder. Taraf ehliyeti, medeni (maddi) hukuktaki TMK'nın 8. maddesinde düzenlenen medeni haklardan yararlanma (hâk) ehliyetinin usul hukukunda büründüğü şekil olarak anlaşılmalıdır. Davacının gerçek kişi ise sağ olması, tüzel kişi ise tüzel kişiliğinin bulunması taraf ehliyetiyle ilgili olup 6100 sayılı HMK'nın 114/1-d maddesi gereğince dava şartlarındandır. Dava şartlarının varlığının yargılamanın her aşamasında aranması gerekir. HMK'nın 115/2. maddesi gereğince dava şartı noksanlığı halinde davanın usulden reddine karar verilmesi gerekir ise de; aynı maddenin ikinci cümlesinde dava şartı noksanlığının giderilmesi mümkün ise bunun tamamlanması için kesin süre verileceği, bu süre içinde dava şartı noksanlığı giderilmemişse davanın, dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddedilebileceği hükmü getirilmiştir.

Bilindiği üzere ticaret ortaklıklarının tüzel kişiliği, ticaret sicilinden silinmesi (terkini) ile sona erer. Tüzel kişinin, tüzel kişiliğinin sona ermesi durumunda taraf ehliyeti de son bulur..."

27. Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 29/2/2016 tarihli ve E.2016/345, K.2016/3011 sayılı kararı şu şekildedir:

"Dosya içeriğinden aleyhine hüküm kurulan [A.B.T. San. ve Tic. AŞ'nin] ticaret sicil kaydının TTK'nın geçici 7. maddesi uyarınca 31.01.2014 tarihinde re'sen terkin edildiği anlaşılmıştır.

Dava ehliyeti, gerçek ve tüzel kişinin kendisinin veya yetkili kılacağı bir temsilci veya vekil aracılığı ile bir davayı takip etme ve usuli işlemlerini yapabilme ehliyetidir. Dava ehliyeti dava şartlarından olup davaya bakan hakim tarafından kendiliğinden gözönünde tutulması gerekir.

Anonim şirketin tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmesi (terkini) ile sona erer. Fesih ve tasfiye işlemi, bir tüzel kişiliğin son bulmasını ifade eder. Tüzel kişiliğini kaybeden anonim şirketlere davada husumet tevcih edilebilmesi için şirketin yeniden ihyasına gidilerek yargılamanın anonim şirket tüzel kişiliğine karşı devamının sağlanması gerekmektedir. Taraf sıfatının bulunmaması halinde dava, sıfat yokluğundan (husumet yönünden) reddedilecektir..."

V. İNCELEME VE GEREKÇE

28. Mahkemenin 25/10/2018 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

29. 6100 sayılı Kanun’da taraf ehliyeti bir dava şartı olarak düzenlenmiştir. Türk hukukunda taraf ehliyeti 4721 sayılı Kanun’da düzenlenen hak ehliyetinin varlığına bağlanmıştır. Buna göre ancak hak ehliyetine sahip olanlar yargı mercileri önünde taraf statüsü kazanabilir ve ancak hak ehliyetini haiz olanlar lehine veya aleyhine hüküm kurulabilir (Gümüşdere İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş., B. No: 2013/5016, 12/6/2018, § 32).

30. Özel hukuk tüzel kişilerinin hak ehliyetini haiz oldukları hususunda kuşku bulunmamaktadır. Dolayısıyla bunların yargı mercileri önünde taraf olma sıfatı vardır. Nitekim 6216 sayılı Kanun’un 46. maddesinin (2) numaralı fıkrasının ikinci cümlesinde özel hukuk tüzel kişilerinin bireysel başvuruda bulunabilecekleri kabul edilmiştir. Ancak özel hukuk tüzel kişilerinin yargı mercileri önünde taraf statüsünde bulunabilmeleri için hukuken var olmaları, diğer ifadeyle tüzel kişiliği haiz olmaları zorunludur (Gümüşdere İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş., § 33).

31. 6102 sayılı Kanun’un 588. maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre şirket, ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır. Dolayısıyla henüz ticaret siciline tescil edilmemiş bir şirketin tüzel kişilik kazanması mümkün olmadığı gibi ticaret sicil kaydı silinen bir şirketin tüzel kişilik vasfı da sona erer. Başka bir deyişle ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik niteliğini edinen ticari şirketin sicil kaydının silinmesiyle de hukuki varlığı sona erer (Gümüşdere İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş., § 34).

32. Bu itibarla sicil kaydı terkin edilen bir ticari şirketin yargı mercileri önünde taraf statüsünde bulunması mümkün değildir. Tabiatıyla bu durum bireysel başvurular yönünden de geçerlidir. Buna göre tüzel kişiliğini yitirmiş bir şirketin bireysel başvuruda bulunması mümkün olmadığı gibi bireysel başvuruda bulunan bir şirketin tüzel kişilik niteliğini bireysel başvuru sürecinin sonuna kadar koruması gerekmektedir. Dolayısıyla hiç tüzel kişilik kazanmamış veya tüzel kişiliği ortadan kalkmış şirket adına yapılan bireysel başvuru ile bireysel başvuru devam ederken tüzel kişiliğini yitiren şirkete ilişkin bireysel başvurunun esasının incelenmesi mümkün değildir (Gümüşdere İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş., § 35).

33. Özetle şirketin bireysel başvuru anında tüzel kişiliği haiz olması ve bunu bireysel başvuru sürecinin sonuna kadar koruması şirketler tarafından yapılan başvurunun esasının incelenebilmesi için zorunlu bir koşuldur. Bu bakımdan bireysel başvuru yapıldığı anda şirketin tüzel kişiliğinin bulunup bulunmadığına dair bilginin ve özellikle başvuru süreci devam ederken şirketin tüzel kişiliğini yitirmesi durumunda bunun Anayasa Mahkemesine bildirilmesi büyük önem taşımaktadır (Gümüşdere İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş., § 36). Nitekim İçtüzük'ün 59. maddesinin (5) numaralı fıkrasına göre de başvurucuların başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde bunu Anayasa Mahkemesine bildirmeleri zorunludur.

34. Buna karşın somut olayda; başvuru tarihinden işbu karar tarihine kadar geçen süre zarfında başvurucu Şirketin tasfiyesinin sona erip ermediği hususunda Anayasa Mahkemesine herhangi bir bildirimde bulunulmamıştır. Ancak İstanbul Ticaret Odası Ticaret Sicil Müdürlüğünce Anayasa Mahkemesinin müzekkeresine karşılık gönderilen 18/10/2018 tarihli cevapta Şirketin tasfiyesinin sona erdiği hususunun Müdürlüklerince 21/8/2015 tarihinde tescil edildiği ve Şirketin kaydının terkin edildiği belirtilmiştir (bkz. § 14).

35. Şirketin ticaret sicil kaydının silinmesi ve tüzel kişiliğini yitirmesi olgusu bireysel başvurunun esasının incelenmesine engel teşkil eder. Anayasa Mahkemesi, başvurunun incelemesi devam ederken başvuru ehliyetinin yitirilmesi durumunda başvurunun düşmesine karar vermektedir (Gümüşdere İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş., §§ 38, 39).

36. Bu koşullar çerçevesinde başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmadığından düşmesine karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmadığından DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 25/10/2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.