I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, yargılamanın yenilenmesi talebinin mahkeme başkanı tarafından reddedilmesi nedeniyle karar elde etme hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 14/6/2016 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

5. Bölüm Başkanı tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvurucu, bireysel başvuru harç ve masraflarını karşılama imkânının bulunmadığını belirterek adli yardım isteminde bulunmuştur.

7. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık, görüş bildirmemiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

9. Başvurucu, Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesinde (Mahkeme) yapılan yargılama neticesinde anılan Mahkemenin 5/12/2012 tarihli kararıyla kasten öldürme suçundan 15 yıl hapis cezasına mahkûm edilmiş; söz konusu hüküm Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 9/12/2013 tarihli onama ilamı ile kesinleşmiştir.

10. Başvurucu 25/11/2015 tarihinde Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığına hitaben yazdığı dilekçesinde; atılı suçtan mahkûmiyetini gerektirecek somut delil bulunmadığını, tanık olarak dinlenen kişilerin maktulün yakını olması nedeniyle verdikleri ifadelerin hükme esas alınamayacağını, indirim sebeplerinin uygulanmama gerekçesinin gerekçeli kararda açıklanmadığını, bu sebeplerle Anayasa’da güvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini belirterek yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunmuştur.

11. Söz konusu talep Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığının 16/12/2015 tarihli yazısı ile talebin içeriğinin mahkeme kararını eleştirir nitelikte olduğu, anılan hükmün Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleştiği, başvurucunun istemesi hâlinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabileceği belirtilmek suretiyle reddedilmiştir.

12. Ret kararı üzerine başvurucu 13/1/2016 tarihinde Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunmuştur (B. No: 2016/1120). Başvurucu bu başvuruda; kasten öldürme suçundan 15 yıl hapis cezasına ilişkin mahkûmiyet kararı verilmesini gerektirecek somut, kesin ve inandırıcı bir delil bulunmadığını, çelişkili ifadeler içeren tanık beyanlarının hükme esas alındığını, eksik inceleme ile hatalı değerlendirmeye dayalı olarak verilen kararın yeterli gerekçe içermediğini ve hakkaniyete aykırı olduğunu belirterek adil yargılama hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

13. Anayasa Mahkemesi İkinci Bölüm Birinci Komisyonu 2/3/2016 tarihinde bu başvuruyu, Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesinin başvuruya konu 5/6/2012 tarihli kararının Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 9/12/2013 tarihli onama ilamıyla kesinleştiğini, böylece olağan başvuru yollarının tüketilmiş olduğunu, nihai kararın başvurucuya tebliğ edildiği tarihin tespit edilememekle birlikte itiraz yoluna gidilmesi istemiyle başvurucunun Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına başvurduğu en geç 4/3/2014 tarihinde nihai kararı öğrendiğinin kabul edilmesi gerektiğini belirtilerek süre aşımı nedeniyle kabul edilemez bulmuştur.

14. Başvurucu, Anayasa Mahkemesinin kararına itiraz etmiştir. İtirazında Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığının yönlendirmesi nedeniyle bireysel başvuruya başvurduğunu, Anayasa Mahkemesinin ise süre aşımı nedeniyle kabul edilemezlik kararı verdiğini, böylece mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Anayasa Mahkemesi Komisyonlar Başraportörlüğü 7/6/2016 tarihinde, Komisyonca verilen kararların kesin nitelikte olması nedeniyle itiraz hakkında işlem yapılmasına gerek olmadığına karar vermiştir.

15. Bu karar 9/6/2016 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiş, başvurucu 14/6/2016 tarihinde bireysel başvuruda bulunulmuştur.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

16. Mahkemenin 24/10/2019 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Adli Yardım Talebi Yönünden

17. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan ve bireysel başvuru tarihinde ceza infaz kurumunda tutuklu bulunan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

B. Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiği İddiası

1. Başvurucunun İddiaları

18. Başvurucu, Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesine yazdığı 25/11/2015 tarihli dilekçesinin 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 311. maddesi hükmü uyarınca yeniden yargılanma talebine ilişkin olduğunu, bu talebin Mahkeme Heyeti tarafından değerlendirilerek karar verilmesi gerekirken sadece Ağır Ceza Başkanı'nın imzalı bir yazısı ile bireysel başvuru yoluna gidilebileceği belirtilmek suretiyle anılan kanun yoluna başvurmasını ve dolayısıyla mahkemeye erişim hakkını engellediğini ileri sürmüş; tazminat ve yeniden yargılanma hakkının verilmesini talep etmiştir.

2. Değerlendirme

19. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucunun iddialarının adil yargılanma hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

20. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası gereği bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.

21. Başvurucu, Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesinde yapılan yargılama neticesinde anılan Mahkemenin 5/6/2012 tarihli ve E.2012/43, K.2012/208 sayılı kararıyla kasten öldürme suçundan 15 yıl hapis cezasına mahkûm edilmiş, söz konusu hüküm Yargıtay 1. Ceza Dairesinin 9/12/2013 tarihli onama ilamı ile kesinleşmiştir (bkz. § 9).

22. Başvurucu 25/11/2015 tarihinde Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığına hitaben yazdığı dilekçesinde, atılı suçtan mahkûmiyetini gerektirecek somut delil bulunmadığını, tanık olarak dinlenen kişilerin maktulün yakını olması nedeniyle verdikleri ifadelerin hükme esas alınamayacağını, indirim sebeplerinin uygulanmama gerekçesinin kararda açıklanmadığını, bu sebeplerle Anayasa’da güvence altına alınan haklarının ihlal edildiğini belirterek yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunmuştur (bkz. § 10). Söz konusu dilekçe Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığının 16/12/2015 tarihli yazısı ile dilekçe içeriğinin mahkeme kararını eleştirir nitelikte olduğu, anılan hükmün Yargıtay incelemesinden geçerek kesinleştiği, başvurucunun istemesi hâlinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabileceği belirtilmek suretiyle reddedilmiştir (bkz. § 11). Başvurucu, söz konusu cevap yazısına istinaden 14/1/2016 tarihinde, Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 5/6/2012 tarihli mahkûmiyet kararına konu yargılamanın sonucu itibarıyla adil olmadığı iddiasıyla bireysel başvuruda bulunmuş, Anayasa Mahkemesi 2/3/2016 tarihinde asıl dava yönünden yapılan şikâyetin süresinde yapılmaması nedeniyle süre aşımı yönünden başvuru hakkında kabul edilemezlik kararı vermiştir (bkz. §§ 12, 13). Ne var ki başvurucu, bu başvuruda yargılamanın yenilenmesi talebinin reddedilmesini başvuruya konu etmemiştir.

23. Somut başvuruda ise başvurucu, Anayasa Mahkemesinin 2/3/2016 tarihli süre aşımı nedeniyle verilen kabul edilemezlik kararına itiraz etmiş; itirazında ise Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığının yönlendirmesi nedeniyle bireysel başvuruya başvurduğunu, Anayasa Mahkemesinin süre aşımı nedeniyle kabul edilemezlik kararı verdiğini, böylece mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Komisyonlar Başraportörlüğü 7/6/2016 tarihinde, Komisyonca verilen kararların kesin nitelikte olması nedeniyle itiraz hakkında işlem yapılmasına gerek olmadığına karar vermiş; bu karar 9/6/2016 tarihinde başvurucuya tebliğ edilmiş, başvurucu 14/6/2016 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

24. Bu durumda başvurucunun Hatay 1. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığının 16/12/2015 tarihli yazısını en geç ilk bireysel başvuruda bulunduğu 13/1/2016 tarihinde öğrendiğinin kabulü gerekli olup bu tarihten itibaren otuz günlük başvuru süresi geçtikten sonra 14/6/2016 tarihinde bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmıştır.

25. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA 24/10/2019 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.