I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, bir sosyal güvenlik ödemesinin değer kaybına uğratılarak ödenmesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 23/8/2016 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:

6. Başvurucu 1964-1978 yılları arasında Türk Silahlı Kuvvetlerinde (TSK) T.C. Emekli Sandığına tabi memur (astsubay) olarak görev yapmıştır. Başvurucu bu tarihten sonra özel sektörde Sosyal Sigortalar Kurumuna (SSK) tabi olarak çalışmış ve SSK 1/12/1992 tarihi itibarıyla başvurucuya emekli aylığı bağlamıştır.

7. Başvurucu 6/10/2009 tarihli dilekçesiyle Sosyal Güvenlik Kurumundan (SGK), Emekli Sandığına tabi olarak çalıştığı dönemler için emekli ikramiyesi ödenmesi talebinde bulunmuştur. SGK 10/11/2009 tarihli yazıyla talebi reddetmiştir.

A. Ankara 13. İdare Mahkemesindeki Yargı Süreci

8. Başvurucu, SGK'nın işleminin iptal edilmesi talebiyle dava açmıştır.

9. Yargılama sırasında Anayasa Mahkemesi 5/2/2009 tarihli ve E.2005/40, K.2009/17 sayılı kararı ile 24/5/1983 tarihli ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun'un 12. maddesinde yer alan "son defa T.C. Emekli Sandığına tabi görevlerden emekliye ayrılan ve" ibaresini, Anayasa'nın 2. ve 10. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etmiştir. Bu karar 5/6/2009 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanmış olup 5/6/2010 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir.

10. Ankara 13. İdare Mahkemesi 30/6/2010 tarihli kararıyla, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı uyarınca başvurucunun Emekli Sandığına tabi olan hizmetlerinden dolayı başvurucuya emekli ikramiyesi ödenmesi gerektiği kanaatiyle davanın kabulüne karar vermiştir.

11. Hüküm, davalı SGK vekili tarafından temyiz edilmiştir. Danıştay Onbirinci Dairesi, miktarı itibarıyla uyuşmazlığın tek hâkim tarafından çözümlenmesi gerektiğinden hükmü bozmuştur.

12. Mahkeme tek hâkimli olarak yapmış olduğu yargılama neticesinde 28/12/2012 tarihinde davanın reddine karar vermiştir. Anılan kararın gerekçesinde, Emekli Sandığına tabi görevinden kendi isteği ile ayrılarak 8/9/1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanların 25/5/1971 tarihli ve 1475 sayılı mülga İş Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca emekli ikramiyesi alamayacaklarına yer verilmiştir.

13. Başvurucu bu karara Bölge İdare Mahkemesinde itiraz etmiştir. Ankara Bölge İdare Mahkemesi 1. Kurul (Kurul) 26/12/2012 tarihli kararla ilk derece mahkemesi kararını ortadan kaldırarak davanın kabulüne karar vermiştir. Kurul, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen kanun hükümlerinin devam eden yargılamalarda uygulanamayacağı saptamasında bulunarak farklı sosyal güvenlik kurumlarına tabi hizmet süreleri birleştirilmek suretiyle aylık bağlanan ancak Emekli Sandığına tabi hizmetleri için ikramiye ödenmeyen kişilere emekli aylığının bağlandığı tarihteki katsayılar gözetilerek ödeme yapılması gerektiğine işaret etmiştir.

B. Ankara 5. İdare Mahkemesindeki Yargı Süreci

14. Başvurucu lehine sonuçlanan mahkeme kararı üzerine SGK,emekli aylığının bağlandığı tarihe göre hesapladığı 24,76 TL ikramiyenin başvurucuya ödenmesine karar vererek bu miktarı başvurucunun banka hesabına yatırmıştır. Başvurucu hesabına yatırılan miktarı çekmekten imtina ettiğinden bir süre sonra para kuruma iade edilmiştir. Başvurucunun 24,76 TL ikramiye ödenmesi işlemine yönelik itirazı Kurum tarafından 15/4/2014 tarihinde reddedilmiştir.

15. Başvurucu, ikramiyenin güncel değerler üzerinden hesaplanması gerektiği iddiasıyla işlemin iptali ve 30.000 TL tazminat ödenmesi talebiyle dava açmıştır.

16. Ankara 5. İdare Mahkemesi 27/5/2015 tarihli karar ile dava konusu işlemin dayanağı olan mahkeme kararında ikramiyenin emeklilik tarihindeki katsayılar üzerinden hesaplanacağının açıkça belirtilmiş olması ve güncel tutarlara göre ödeme yapılması yönünde bir kanun hükmünün bulunmaması nedenleriyle davayı reddetmiştir.

17. Temyiz edilen karar, Kurul tarafından 2/12/2015 tarihinde onanmıştır. Karar düzeltme istemi de aynı Kurul tarafından 20/6/2016 tarihinde reddedilmiştir.

18. Nihai karar başvurucuya 1/8/2016 tarihinde tebliğ edilmiştir.

19. Başvurucu 23/8/2016 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

20. Mahkemenin 20/3/2019 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

21. Başvurucu aradan geçen zaman dikkate alınmadan emekli olduğu tarihteki değerler esas alınarak 24,76 TL ikramiye ödenmesinin ve buna karşılık yapılan yargılama sonucunda aleyhe vekalet ücretine hükmederken karar tarihindeki değerlerin dikkate alınmasının Anayasa'nın 10., 13., 14. ve 17. maddelerinde teminat altına alınan hak ve ilkeleri ihlal ettiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

22. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucu, Anayasanın 13., 14., ve 17. maddelerindeki hak ve ilkelerin ihlal edildiğini ileri sürmüşse deşikâyetinin özünün emekli aylığının bağlandığı tarihteki katsayılar üzerinden belirlenen ikramiyenin aradan geçen zaman içinde uğramış olduğu değer kaybının karşılanmamasına yönelik olduğu dikkate alındığında ihlal iddialarının mülkiyet hakkı kapsamında incelenmesi uygun görülmüştür.

23. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası gereği bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir.

24. Başvuruya konu somut olayda başvurucu, Emekli Sandığına tabi olarak geçen hizmeti karşılığında SGK'dan emekli ikramiyesi ödenmesi isteğinde bulunmuş ve bu isteğin reddine karar verilmesi üzerine işlemin iptali talebiyle dava açmıştır. Ankara 13. İdare Mahkemesinin 28/12/2012 tarihli davanın reddi kararı 26/12/2013 tarihli Kurul kararı ile ortadan kaldırılmıştır. Kurul anılan kararında emekli ikramiyesi ödenmemesi yönündeki idari işlemi iptal etmiş ve ''emekli aylığının bağlandığı tarihte yürürlükte bulunan katsayılar dikkate alınarak yeniden bir hesaplama yapılmasına'' hükmetmiştir. Kurulun bu kararı itiraz olunmaksızın kesinleşmiş ve idare de kesinleşen bu karar gereğince başvurucuya 24,76 TL emekli ikramiyesi ödenmesine ilişkin yeni bir işlem tesis etmiştir.

25. Anayasa Mahkemesi daha önce Ferda Yeşiltepe ([GK], B. No: 2014/7621, 25/7/2017) kararında, bir sosyal güvenlik alacağının değer kaybına uğratıldığı yönündeki şikâyeti mülkiyet hakkı kapsamında esas bakımından incelemiştir. Ancak söz konusu başvuruda başvurucunun değer kaybına yönelik iddiasını derece mahkemeleri önünde dile getirdiği ve olağan kanun yollarını da yöntemince tükettikten sonra bireysel başvuruda bulunduğu tespit edilerek başvuru kabul edilebilir bulunmuştur.

26. Bireysel başvuruya konu olayda başvurucu, her ne kadar emekli ikramiyesi alacağının emekli olduğu 1992 yılı katsayılarına göre ödendiğini belirterek bu alacağının enflasyon karşısında değer kaybına uğramasından şikâyet etmekte ise de emekli ikramiyesi ödenmesi talebinin, Ankara 13. İdare Mahkemesince reddinden sonra yapmış olduğu itiraz neticesi Kurul tarafından karara bağlandığı saptanmıştır. Söz konusu Kurul kararında ikramiyenin emekli olunan tarihteki katsayılar üzerinden ödeneceği kararlaştırılmıştır.Başvurucu, emekli ikramiyesinin aylık bağlama tarihindeki katsayılar üzerinden ödenmesi yönündeki bu karara karşı karar düzeltme isteğinde bulunmadığı gibi bu karara karşı bireysel başvuru yoluna da gitmemiştir. Ancak Kurul kararı uyarınca yapılan hesaplama sonucu tespit edilen rakamı tatmin edici bulmadığından ikinci kez yargı yoluna müracaat etmiş ve derece mahkemeleri de Kurulun 26/12/2013 tarihli kararı uyarınca işlem yapıldığından davayı reddetmiştir.

27. Bu itibarla bireysel başvuruya konu olay Ferda Yeşiltepe kararına konu yargılama sürecinden farklı özellikler taşımaktadır. Şöyle ki ilk yargı sürecinde emekli ikramiyesinin aylık bağlama tarihindeki katsayılar esas alınarak ödeneceği kararlaştırılmış olmasına rağmen başvurucu bu karara karşı sessiz kalmıştır. Başvurucu ancak Kurul kararı gereğince idare tarafından yapılan hesaplama sonucunda 24,76 TL ödenmesi yönündeki işleme karşı ikinci kez yargı yoluna gitmiş olup bu işlem üzerine değer kaybına yönelik iddiasını dile getirmesinin idari ve yargısal yolları canlandırmaya yönelik olduğu kabul edilmelidir. 6216 sayılı Kanun ve İçtüzük'ün hükümleri, daha önce tamamlanmış olan bir sürece yönelik yeni bir başvuru hakkı imkânı tanımamaktadır.

28. Bu durumda başvurucunun emekli ikramiyesi alacağını enflasyon karşısında değer kaybına uğratan 26/12/2013 tarihli Kurul kararını öğrendiği tarihten itibaren otuz günlük başvuru süresi içinde bireysel başvuruda bulunması gereklidir. Başvurucu ise bu süre geçtikten sonra 23/8/2016 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

29. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Mülkiyet hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 20/3/2019 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.