I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, başvurucunun doçentlik müracaatının kamu görevinden ihraç edilmesi gerekçe gösterilerek iptal edilmesinin ifade özgürlüğünü ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

2. Olayların yaşandığı tarihte Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde araştırma görevlisi olan başvurucu, Üniversitelerarası Kurul Başkanlığına (Kurul) hitaben yazdığı dilekçe ile Ekim2015 döneminde doçentlik başvurusu yapmıştır. Kurul, doçentlik sınavı başvurusunu değerlendirmiş ve eser inceleme jürisi oluşturmuştur. Başvurucu eser inceleme aşamasında başarılı olarak 2/3/2017 tarihinde yapılacak olan sözlü sınava davet edilmiştir.

3. Başvurucunun doçentlik müracaatına ilişkin olağan süreç işlemekteyken başvurucu, 7/2/2017 tarihli ve 29972 mükerrer sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 686 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (686 sayılı KHK) ile kamu görevinden çıkarılmıştır. Kurulun 17/2/2017 tarihli işlemi ile başvurucunun 686 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılmış olması nedeniyle 23/1/017 tarihli ve 29957 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 683 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin (683 Sayılı KHK) 4. maddesi uyarınca doçentlik başvurusunun iptal edildiği bildirilmiştir (Olağanüstü Hal [OHAL] ilanı, OHAL döneminin gerektirdiği tedbirlere ilişkin detaylı açıklamalar için bkz. Aydın Yavuz ve diğerleri [GK], B. No: 2016/22169, 20/6/2017, §§ 47-66).

4. Başvurucu doçentlik başvurusunun iptal edilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açmıştır. Davanın görüldüğü Ankara 8. İdare Mahkemesi (Mahkeme), dava konusu işlemin 683 sayılı KHK uyarınca iptal edildiğini, anılan KHK'da bu konuda idareye herhangi bir değerlendirme yapma ya da başka yönde işlem kurma olanağı tanınmadığını, bu nedenle idari davaya konu olabilecek bir işlemin varlığından söz edilemeyeceğini belirterek davanın incelenmeksizin reddine karar vermiştir.

5. Başvurucu, anılan Mahkeme kararına karşı istinaf talebinde bulunmuştur. İstinaf talebini inceleyen Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi (Daire), 10/5/2018 tarihli kararıyla istinaf başvurusuna konu edilen kararın usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğunu ifade etmiş ve istinaf başvurusunun reddine karar vermiştir.

6. Başvurucu nihai kararı 25/5/2018 tarihinde öğrendikten sonra 25/6/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

7. Bireysel başvuru yapılması sonrasında 11/11/2020 tarihli ve 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 41. maddesiyle, 1/2/2018 tarihli ve 7075 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun ile kanunlaşan 23/1/2017 tarihli ve 685 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'ye bir madde eklenmiştir. Söz konusu düzenleme ile OHAL kapsamında kabul edilen ve daha sonra kanunlaşan kanun hükmünde kararnamelerde yer alan ilave tedbirlere karşı bir başvuru yolu getirilmiştir.

8. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Başvurucu; "Barış Akademisyenleri Bildirisi" olarak bilinen metne imza atması nedeniyle kamu görevinden çıkarılıp doçentlik başvurusunun iptal edildiğini belirterek ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Bakanlık görüşünde; başvurucunun 686 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarılması yolundaki işleme karşı OHAL Komisyonu'na başvurduğu, dolayısıyla başvurucunun OHAL Komisyonu önündeki başvurusu sonuçlanmadan ve sadece bu işleme bağlı olarak KHK'lar ile öngörülen ilave tedbir niteliğindeki doçentlik başvurusunun iptal edilmesi işlemi aleyhine bireysel başvuruda bulunduğu ifade edilmiştir. Bu açıklamalar sonrasında Bakanlık, başvurunun olağan kanun yolları tüketilmeden yapıldığını vurgulamış ve başvurunun bu sebeple kabul edilemez bulunması gerektiğini belirtmiştir. Başvurucu; Bakanlık görüşüne karşı beyanında, öncelikle başvuru yollarının tüketilmediği iddiası hakkında açıklama yapmış, daha sonra başvurunun esasına ilişkin bazı değerlendirmelerde bulunmuştur. Başvurucu, doçentlik başvurusunun iptaline dair işleme karşı derece mahkemelerine başvurduğunu ancak doçentlik başvurusunun iptalinin KHK ile gerçekleştiği belirtilerek tüm taleplerinin reddedildiğini ifade etmiş ve başvuru yollarını tükettiğinin açık olduğunu savunmuştur. Başvurucu, başvurunun esasına ilişkin olarak ise başvuru formunda belirttiği iddialarını tekrarlamıştır.

10. Anayasa'nın 148. maddesinin üçüncü fıkrasının son cümlesi şöyledir:

"Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır."

11. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

12. Yukarıda belirtilen Anayasa ve Kanun hükümleri gereğince Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, iddia edilen hak ihlallerinin derece mahkemelerince düzeltilmemesi hâlinde başvurulabilecek ikincil nitelikte bir hak arama yoludur. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunulabilmesi için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur (Ayşe Zıraman ve Cennet Yeşilyurt, B. No: 2012/403, 26/3/2013, §§ 16, 17).

13. Anayasa Mahkemesi, Mehmet Cevri kararında OHAL kapsamında kabul edilen kanunlardan kaynaklı ilave tedbirlere yönelik olarak 7256 sayılı Kanun'un 41. maddesiyle getirilen ve öncelikle ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına talepte bulunma, daha sonra ise idari yargıda dava açma yolu öngören başvuru yolunun ilk bakışta ulaşılabilir ve ihlal iddialarıyla ilgili başarı şansı sunma ve yeterli giderim sağlama kapasitesine sahip bir başvuru yolu olduğuna karar vermiş ve anılan başvuru yolu tüketilmeden yapılan başvurunun incelenmesinin bireysel başvurunun ikincil niteliği ile bağdaşmayacağını kabul etmiştir (Mehmet Cevri, B. No: 2018/32097, 13/1/2021, §§ 36-44).

14. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemiş olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 22/9/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.