I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, işe iade istemiyle açılan davanın karar verilmesine yer olmadığına dair hükümle sonuçlanması nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvurular 23/3/2018, 2/4/2018 ve 3/4/2018tarihlerinde yapılmıştır.

3. Başvurular, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. 2018/10942, 2018/11046, 2018/10960, 2018/11179 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyalarının konu yönünden irtibatları nedeniyle 2018/8795 numaralı başvuru ile birleştirilmesine ve incelemenin 2018/8795 numaralı başvuru üzerinden sürdürülmesine karar verilmiştir.

5. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

7. Başvuruculardan Şemsettin Ekinci, Bakanlığın görüşüne karşıbeyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

8. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

9. Başvurucular, A. Temizlik İnşaat Güvenlik Nakliye Yemek Üretim Hizmetleri Taah. Tic. Ltd. Şti. ile D. Temizlik İnsan Kaynakları Özel Sağlık Hizmetleri Bilgisayar Otomasyon Hizmetleri İnş. Oto Kiralama San. ve Tic. Ltd. Şti. nin (alt işveren) işçisi olarak Bismil Belediyesinde (Belediye) çalışmaktayken Bismil Emniyet Müdürlüğünden alınan istihbari belgelere dayanılarak terör örgütleri ile irtibatı, iltisakı, örgütlere mensubiyeti ve aidiyeti olduğu gerekçesiyle 2/6/2017 ve 18/9/2017 tarihlerinde başvurucuların iş akdi feshedilmiştir.

10. Başvurucular 4/7/2017 ve 29/9/2017 havale tarihli dilekçelerle iş akdinin geçerli bir nedene dayanılmadan feshedildiğini belirterek alt işveren aleyhine işe iade istemiyle dava açmıştır.

11. Bismil Asliye Hukuk Mahkemesi (Mahkeme) iş mahkemesi sıfatıyla bakmış olduğu davada, 26/12/2017 ve 12/1/2018 tarihli kararlar ile kamu kurumu niteliğindeki bir işyerinde işçi statüsüyle çalışmakta olan başvurucuların iş sözleşmesinin 22/7/2016 tarihli ve 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname (667 sayılı KHK) hükümlerine dayalı olarak feshedildiği, 2/1/2017 tarihli ve 685 sayılı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uyarınca davayı inceleme yetkisinin Olağanüstü Hâl İşlemlerini İnceleme Komisyonuna (OHAL Komisyonu) ait olduğu gerekçesiyle karar verilmesine yer olmadığına ve dosyanın OHAL Komisyonuna gönderilmesine kesin olarak karar vermiştir.

12. Başvurucular 23/3/2018, 2/4/2018 ve 3/4/2018tarihlerinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

13. Bireysel başvuru sonrasında OHAL Komisyonu tarafından muhtelif tarihlerde verilen kararlar ile dosyaların Mahkemeye iade edilmesine hükmedilmiştir. Kararlarda, dava konusunun OHAL Komisyonunun görev alanına girmediği ifade edilmiştir.

14. Mahkeme tarafından, iade edilen dosyalar yeniden esasa kaydedilmiştir. Yeniden esas kaydı yapılan davaların bir kısmı hâlen derdest olup, esas hakkında karar verilmemiştir. Davaların bir kısmı ise davacılar tarafından Bismil Belediyesinin taraf teşkilinin verilen kesin sürede sağlanmaması nedeniyle 13/3/2019 tarihinde usulden reddedilmiştir. Başka bir dava ise 3 aylık yasal sürede yenilenmeme nedenine bağlı olarak 19/12/2018 tarihinde açılmamış sayılmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Anayasa Mahkemesinin 13/9/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

16. Başvurucular; Mahkemenin görev alanına giren davaya bakmaktan kaçınması nedeniyle mahkemeye erişim, çalışma ile mülkiyet haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

17. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder (Tahir Canan, B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Başvurucuların iddialarının özü, davaların esasının incelenmesi gerekirken incelenmediğine ilişkindir. Bu nedenle başvurucuların iddialarının mahkemeye erişim hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 48. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

“Kabul edilebilirlik şartları ve incelemesinin usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar İçtüzükle düzenlenir.”

19. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesi şöyledir:

“(1) Bölümler ya da komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hallerde düşme kararı verilebilir:

…

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

(2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir.”

20. Başvuruya konu olayda, bireysel başvuruda bulunulduktan sonra OHAL Komisyonu tarafından dosyaların Mahkemeye iadesine karar verilmiş olup Mahkemece dosyalar yeni esasa kaydedilmiş ve davalar incelenerek davaların bir kısmı usulden reddedilirken bir dava açılmamış sayılmıştır. Davaların bir kısmının ise esastan incelemesi devam etmekte olup söz konusu davalar hâlen derdesttir.

21. Başvurucuların temel şikâyeti, Mahkeme tarafından davaların esastan incelemesinin yapılmamış olmasıdır. Bireysel başvuru incelemesi devam ederken ise OHAL Komisyonunca dosyaların iadesi üzerine davalar yeniden esasa kaydedildikten sonra davaların bir kısmı hakkında usule ilişkin karar verildiği, bir kısmının ise esas incelemesinin devam ettiği gözönüne alındığında başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini gerekli kılan bir nedenin bulunmadığı anlaşılmıştır.

22. Öte yandan İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun da söz konusu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

23. Açıklanan gerekçelerle başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin kalmadığı anlaşıldığından İçtüzük’ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendi gereğince başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine ilişkin başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 13/9/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.