I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, mezun olunan askeri lise sonrasında devam edilecek harp okulunun kapatılması nedeniyle askeri eğitimin sürdürülememesi üzerine açılan davanın incelenmeksizin reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu, Heybeliada Deniz Askeri Lisesinden 2016 yılında mezun olmuştur.

3. 15 Temmuz 2016 tarihinde yaşanan darbe teşebbüsünün ardından çıkarılan 25/7/2016 tarihli ve 669 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması ve Milli Savunma Üniversitesi Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname'nin (669 sayılı KHK) 104. maddesinde harp akademilerinin, askerî liselerin ve astsubay hazırlama okullarının kapatılmasına ilişkin düzenleme yapılmıştır.

4. Başvurucu, askerî lise mezuniyeti sonrasında eğitimine devam edeceği harp okulunun kapatılması nedeniyle subay olmasının engellendiği, zorunlu olarak başka bir üniversiteye kayıt yaptırmak zorunda bırakıldığı gerekçesiyle askeri okulların kapatılmasına ilişkin işlemin iptali talebiyle dava açmıştır.

5. Ankara 4. İdare Mahkemesi davanın incelenmeksizin reddine karar vermiştir. Kararda, askerî okulların kapatılmasının doğrudan kanun niteliği taşıyan bir hukukî düzenleme olan 669 sayılı KHK ile tesis edildiği, idari davaya konu olabilecek bir işlem bulunmadığı belirtilmiştir. Başvurucunun istinaf talebi Bölge İdare Mahkemesince reddedilmiştir.

6. Başvurucunun temyiz talebi Bölge İdare Mahkemesince süre aşımı nedeniylereddedilmiştir. Bu karar Danıştay 5. Dairesince onanarak kesinleşmiştir.

7. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

8. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

9. Başvurucu, subay olmak amacıyla askeri liseyi bitirdiğini, eğitim göreceği Deniz Harp Okulu kapatıldığı için subay olma hakkının elinden alındığını, yönlendirildiği sivil üniversitenin subay olma beklentisini karşılamadığını ileri sürerek eğitim hakkının, sivil üniversiteye kapatılan askerî okuldan geçiş yaptığına ilişkin kayıtdan kaynaklanan ön yargı nedeniyle masumiyet karinesinin, esasa ilişkin yargılama yapılmaması nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

10. Bakanlık görüşünde, başvurucunun temel hak ve hürriyetlerinin ihlal edilip edilmediği konusunda yapılacak incelemede Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri ile somut olayın kendine özgü koşullarının dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık görüşünün ekinde yer alan Milli Savunma Bakanlığı yazısında; başvurucu hakkındaki işlemin 669 sayılı KHK uyarınca tesis edildiği, idareye herhangi bir değerlendirme yapma hakkı tanınmadığı, söz konusu yasama işleminin iptal davasına konu edilemeyeceği, bu yasama işlemine karşı yapılan bireysel başvurunun da reddedilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.

11. Anayasa Mahkemesinin İhsan Korkmaz, (B. No: 2019/15190, 2/4/2024) kararına konu olayda, başvurucu 2014-2015 eğitim öğretim döneminde Deniz Harp Okulunda eğitimine başlamıştır.Başvurucu dört yıllık okulunun üçüncü sınıfına geçmişken 669 sayılı KHK uyarınca askerî okulların kapatılması üzerine başvurucunun okulla ilişiği kesilmiştir. Başvurucu durumuna uygun başka bir okula nakledilmiştir. Başvurucu, askerî öğrencilikten çıkarılma işleminin ve dayanağı 669 sayılı KHK maddelerinin iptali talebiyle açtığı davanın incelenmeksizin reddedilmesi üzerine kamu hizmetine girme, mülkiyet, adil yargılanma ve etkili başvuru haklarının ihlal edildiği iddialarıyla bireysel başvuru yapmıştır ( İhsan Korkmaz, § 31).

12. Anayasa Mahkemesi İhsan Korkmaz kararında, başvurucunun tüm ihlal iddialarının Anayasa'nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı yönünden incelenmesi gerektiği değerlendirilmiş (İhsan Korkmaz, § 36) ve başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğu sonucuna ulaşmıştır. Kararın gerekçesinde, darbe girişimi sonrasında askerî eğitimin düzenlenmesinde, askerî okulların kapatılmasında ve ara sınıftaki öğrencilerin başka okullara nakledilmesinde kamu hukukunun ağır bastığı, bu bağlamda askerî öğrencilik statüsünün korunmasının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesinin medeni yönünün kapsamı dışında kaldığı, anılan statünün korunmasının medeni bir hak olmadığı belirtilmiştir( İhsan Korkmaz, §§ 47-49).

13. Somut olayda, başvurucunun askerî liseden sonra eğitim almayı beklediği harp okulunun kapatılması üzerine askerî öğrenciliğe devam etmek amacıyla dava açtığı görülmektedir. Başvurucunun tüm ihlal iddialarının İhsan Korkmaz kararında olduğu gibi adil yargılanma hakkı yönünden incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir. Her ne kadar başvurucu -liseden mezun olması nedeniyle- İhsan Korkmaz kararından farklı olarak başka bir okula nakledilmemiş olsa da askerî öğrencilik statüsünün korunması amacıyla yapılan somut başvuruda İhsan Korkmaz kararından ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Ayrıca, başvurucunun sivil bir üniversitede eğitimine devam edemediği yönünde bir iddiasının olmadığı aksine başvurucu yargılama sürecindeki dilekçelerinde sivil üniversiteye kayıt yaptırmak zorunda bırakıldığını, başvuru formunda ise askeri okullarda öğrenim görenlerin sivil üniversitelere kayıt ve geçiş yaptırmalarının öngörüldüğünü, sivil üniversiteye yönlendirildiğini ifade etmektedir.

14. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucunun adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 24/10/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.