GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, sınır dışı etme kararı verilmesi nedeniyle kötü muamele yasağının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. 1989 doğumlu ve Mısır Arap Cumhuriyeti (Mısır) vatandaşı olan başvurucu 2/9/2019 günü Bursa Nilüfer'deki bir işyerinin önünde bulunduğu sırada emniyet güçlerinin dikkatini çekmiş ve emniyet güçleri kendisinden kimliğini istemiştir. Kimliğinin olmadığını söylemesi üzerine başvurucu, polis merkezine götürülmüştür. Yapılan kontrolde başvurucu hakkında 3/5/2016 tarihli sınır dışı etme ve terke davet kararı düzenlendiği anlaşılmış; bunun üzerine başvurucu,Bursa İl Göç İdaresi Müdürlüğüne götürülmüştür.

3. Bursa Valiliği 3/9/2019 tarihinde başvurucu hakkında 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu'nun 54. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (e) bendi (vize ihlali) uyarınca sınır dışı etme ve idari gözetim altına alma kararları vermiştir.

4. Başvurucu, avukatı aracılığıyla sınır dışı etme kararının iptal edilmesi için Bursa 1. İdare Mahkemesinde (İdare Mahkemesi) dava açmıştır. Başvurucu, dava dilekçesinde sınır dışı etme kararının haksız olduğunu ve geri gönderilemeyecek kişilerden olduğunu iddia etmiştir. Ülkesinde Hüsnü Mübarek döneminde (2010 yılında başlayan ve Mısır'ı da etkisi alan Arap Baharı'nda) sokak protestolarına katıldığını, ülkedeki darbe ve yönetim değişikliği sonrasında da aynı şekilde Sisi karşıtı, Mursi yanlısı protestolarda yer aldığını belirtmiştir. Ayrıca bir üniversitede gerçekleştirilen gösteride orada olduğunu gösteren bir fotoğrafı ve gösteriye ilişkin video kaydının bağlantı adresini dava dilekçesinde sunmuştur. Başvurucu, mevcut rejimin gösterilere katılanlara kötü muamele yapmaya başladığını görmesi üzerine 2014 yılında ülkesinden kaçarak yasal yollarla Türkiye'ye geldiğini belirtmiştir.

5. Davalı idare, cevap dilekçesinde sınır dışı etme kararının hukuka uygun olduğunu, başvurucunun yurda girdikten sonra herhangi bir şekilde uluslararası koruma başvurusunda bulunmadığını beyan etmiştir. Dilekçe ekine 3/5/2016 tarihli terke davet belgesini (bkz. § 2) ve Tebellüğ Tutanağı'nı koymuştur.

6. İdare Mahkemesi 9/3/2020 tarihli kararla davanın kesin olarak reddine karar vermiştir. Kararda geri gönderme yasağına ilişkin yapılan değerlendirme şöyledir:

"... [M]enşe ülkesine veya ikamet ülkesine geri gönderildiği takdirde, ölüm cezasına mahkûm olacağı veya bu cezanın infaz edileceğine dair herhangi bir somut bilgi belgenin bulunmadığı, yine ülkesinde yetkililerce işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz bırakılacağına dair iddiasının soyut olduğu,ülkesinde ayrım gözetmeyen şiddet hareketleri veya genel silahlı çatışma halinin söz konusu olmadığı, korkusunun kişisel nedenlere dayalı olduğu ve gerçek bir risk durumunun söz konusu olmadığı sonucuna varılmıştır..."

7. Başvurucu, nihari kararı 28/3/2020 tarihinde öğrenip 17/4/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvurunun yapıldığı gün Bölüm tarafından Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 73. maddesi uyarınca sınır dışı etme işleminin tedbiren durdurulmasına karar verilmiştir.

8. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir (yabancıların adli yardım talepleri konusunda benimsenen ilkeler için bkz.Nadali Agheli Kohne Shari, B. No: 2014/12633, 9/9/2015, §§ 17, 18).

10. Başvurucu, ülkesinde muhalif olan herkesin psikolojik ve fiziksel tacize uğradığını, protesto eylemlerine katıldığından aynı akıbete uğramaktan korktuğu için ülkesinden kaçtığını iddia etmiş; uluslararası bir kuruluşun (HRW) 2020 tarihli raporunun iddialarını desteklediğini belirtmiştir. Başvurucu, katıldığı gösteriye ilişkin olarak sunduğu görüntülerin mevcut rejime muhalif biri olduğunu ve iddialarını doğruladığını, buna rağmen İdare Mahkemesinin yeterince araştırma yapmadan hatalı sonuca vardığını dile getirmiş; ülkesine geri gönderilmesi hâlinde kötü muameleye maruz kalacağından şikâyet etmiştir. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına gönderilmiştir.

11. Açıkça dayanaktan yoksun olmadığı ve kabul edilemezliğine karar verilmesini gerektirecek başka bir neden de bulunmadığı anlaşılan başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar verilmesi gerekir.

12. Sınır dışı etme işlemi sonucunda yabancının gönderileceği ülkede kötü muamele yasağının ihlal edileceğini iddia etmesi hâlinde idari ve yargısal makamlar tarafından söz konusu ülkede gerçek bir ihlal riskinin bulunup bulunmadığı ayrıntılı şekilde araştırılmalıdır. Bu yükümlülüğün ortaya çıkabilmesi için öncelikli olarak başvurucu, iddia ettiği kötü muamele riskinin ne olduğunu makul şekilde açıklamalı; varsa bu iddiayı destekleyen bilgi ve belgeleri sunmalı; bu iddialar da belirli bir ciddilik seviyesinde olmalıdır (A.A. ve A.A. [GK], B. No: 2015/3941, 1/3/2017, §§ 62, 63). Anayasa Mahkemesinin öncelikli rolü idari ve yargısal makamlar tarafından anılan yasak kapsamındaki usul güvencelerinin sağlanıp sağlanmadığını denetlemekten ibarettir. Usul güvencelerinin sağlandığı durumlarda ise geri gönderilen ülkede gerçek bir kötü muamele riskinin olup olmadığı ayrıca değerlendirilir (A.A. ve A.A., § 71).

13. Başvurucunun protesto gösterilerine katılmasına sebep olan ülkesindeki rejim değişikliğinin 2013 yılının ikinci yarısından sonra gerçekleştiği bilinmektedir. Mısır'daki mevcut rejime muhalif olduğunu ve geri gönderilmesi durumunda ülkesindeki kamu makamları tarafından kötü muameleye maruz kalacağını ileri süren başvurucu, 2014 yılında Türkiye'ye gelmiştir. Başvurucu, hakkında alınan sınır dışı etme kararının iptali için açtığı davada kişisel durumuna ilişkin bilgiler vermiş; bağlantı adresini bildirdiği bir sosyal medya kanalında yer alan görüntüde kendisinin de eylemciler arasında göründüğünü iddia etmiştir. Ayrıca kötü muameleye maruz kalacağına ilişkin iddiasını bir uluslararası kuruluşun raporuna dayandırmıştır. Başvurucunun beyanları ve ortaya koyduğu deliller dikkate alındığında iddialarının araştırma yapmaya değer nitelikte olduğu kanaatine varılmıştır.

14. İdare Mahkemesi yaptığı yargılama sonunda başvurucunun geri gönderilmesi durumunda ülkesinde kişisel olarak gerçek bir riske maruz kalmayacağını değerlendirmiştir. Ancak, İdare Mahkemesinin gerekçesinde, nasıl birdeğerlendirme sonucunda bu kanaate varıldığı, başvurucunun kişisel durumuna dair iddia ve açıklamaları gözetildiğinde menşe ülkede gerçek bir risk olmadığına ilişkin tespitin altında yatan sebep veya sebeplerin neler olduğu, başvurucunun iddialarına ve dayanak olarak gösterdiği delillere neden itibar edilmediği denetime imkân verecek şekilde ortaya konulmamıştır. Sonuç olarak başvurucunun açtığı iptal davasında İdare Mahkemesinin Anayasa'nın 17. maddesinin gerektirdiği şekilde özenli bir inceleme yaptığından söz edilemez.

15. Açıklanan gerekçelerle Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan kötü muamele yasağının ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.

III. GİDERİM

16. Başvurucu; ihlalin tespiti ile 10.000 TL manevi tazminat talebinde bulunmuştur.

17. Başvuruda tespit edilen hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmaktadır. Bu kapsamda kararın gönderildiği mahkemece yapılması gereken iş, yeniden yargılama işlemlerini başlatmak ve Anayasa Mahkemesini ihlal sonucuna ulaştıran nedenleri gideren, ihlal kararında belirtilen ilkelere uygun yeni bir karar vermektir (Mehmet Doğan [GK], B. No: 2014/8875, 7/6/2018, §§ 54-60; Aligül Alkaya ve diğerleri (2), B. No: 2016/12506, 7/11/2019, §§ 53-60, 66; Kadri Enis Berberoğlu (3) [GK], B. No: 2020/32949, 21/1/2021, §§ 93-100).

18. İhlalin niteliğine göre yeniden yargılama yapılmasının yeterli giderim sağlayacağı anlaşıldığından başvurucunun tazminat talebinin reddine karar verilmesi gerekir.

IV. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

C. Kötü muamele yasağının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,

D. Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan kötü muamele yasağının İHLAL EDİLDİĞİNE,

E. Kararın bir örneğinin kötü muamele yasağının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere Bursa 1. İdare Mahkemesine (E.2019/990, K.2020/204) GÖNDERİLMESİNE,

F. Sınır dışı etme kararıyla ilgili yargılama sonuçlanıncaya kadar başvurucunun SINIR DIŞI EDİLMEMESİNE,

G. Başvurucunun tazminat talebinin REDDİNE,

H. 30.000 TL vekâlet ücretinden oluşan yargılama giderinin başvurucuya ÖDENMESİNE,

İ. Ödemenin kararın tebliğini takiben başvurucunun Hazine ve Maliye Bakanlığına başvuru tarihinden itibaren dört ay içinde yapılmasına, ödemede gecikme olması hâlinde bu sürenin sona erdiği tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için yasal FAİZ UYGULANMASINA,

J. Kararın bir örneğinin İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığına GÖNDERİLMESİNE,

K. Kararın bir örneğinin Adalet Bakanlığına GÖNDERİLMESİNE 31/10/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.