I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, kamulaştırmasız el atma bedelinin icra takibine rağmen ödenmemesi ve değer kaybına uğratılması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucuların maliki bulunduğu taşınmaza kamulaştırma yapılmaksızın fiili olarak el atıldığı gerekçesiyle Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne (Üniversite) karşı açılan tazminat davası sonucunda Ankara 22. Asliye Hukuk Mahkemesince 17/7/2017 tarihinde başvurucular lehine toplam 157.371,90 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte ödenmesine hükmedilmiştir.

3. Başvurucular, asıl alacak ile işlemiş olan yasal faizler de dâhil olmak üzere toplam 229.566,39 TL'nin tahsili amacıyla Üniversite aleyhine Ankara 25. İcra Dairesinde 13/10/2017 tarihinde ilamlı icra takibi başlatmıştır. Ancak yürütülen icra takibi sonuçsuz kalınca başvurucular bu kez Adalet Bakanlığı İnsan Hakları Tazminat Komisyonuna (Komisyon) müracaat etmiş; Komisyon 4/3/2020 tarihli kararıyla 4.000 TL tutarında tazminata hükmetmiştir. Başvurucular, taşınmazlarına kamulaştırmasız olarak el atılması nedeniyle hükmedilen bedelin icra takibinin başlatılmasına rağmen hâlâ ödenmemesi sebebiyle mülkiyet haklarının ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiğini ileri sürerek 2/7/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

4. Başvurucular, alacaklarına kavuşabilmek için tüm idari ve hukuki başvuru yollarını tüketmelerine karşın hükmedilen bedelin hâlen ödenmemiş olmasının başvurularının temelini oluşturduğunu ifade etmiştir. Başvurucular başvuru formunda, Komisyon tarafından belirlenen tazminat miktarının hakkaniyete uygun olmadığını belirtmiş ise de, başvurunun özünün kamulaştırmasız el atmaya dayalı tazminat alacağının ödenmemesi olduğu anlaşılmış ve başvuru bu kapsamda ele alınmıştır.

5. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

6. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinde yapılan incelemede Üniversite tarafından 29/12/2020 tarihinde İcra Dairesine 272.171,80 TL ödeme yapıldığı anlaşılmıştır. İcra Dairesi, gerekli harçları tahsil ettikten sonra başvurucu vekili hesabına 6/1/2021 tarihinde 265.514,69 TL'yi havale etmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Başvurucu Selime Erciş Yönünden

7. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 83. maddesi ile 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 51. maddesi gereği başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi hâlinde başvuru reddedilir ve yargılama giderleri dışında ilgilinin 2.000 Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilir.

8. 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 43. maddesinde, hukuki işlemden doğan temsil yetkisinin, aksi taraflarca kararlaştırılmadıkça veya işin özelliğinden anlaşılmadıkça, temsil olunanın veya temsilcinin ölümü, gaipliğine karar verilmesi, fiil ehliyetini kaybetmesi veya iflas etmesi durumlarında sona ereceği düzenlenmiş; 513. maddesinde ise, sözleşmeden veya işin niteliğinden aksi anlaşılmadıkça sözleşmenin, vekilin veya vekâlet verenin ölümü, ehliyetini kaybetmesi ya da iflası ile kendiliğinden sona ereceği belirtilmiştir.

9. 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 28. maddesine göre gerçek kişiler hakkında sağ doğmakla başlayan kişilik ölümle sona ermekte olup ölüm ile kişiliği sona erenler için artık hak ve fiil ehliyetine sahip olduklarından söz etmeye olanak bulunmamaktadır. 6098 sayılı Kanun'un anılan hükümlerinden anlaşıldığı üzere ise hukuki işlemden doğan vekâlet veren ile vekil arasında temsil yetkisine dair sözleşme, aksi kararlaştırılmadıkça veya işin niteliğinden aksi anlaşılmadıkça tarafların birinin ölümü, ehliyetini kaybetmesi veya iflası ile hiçbir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden son bulacaktır (Abdurrehman Uray [1. B.], B. No: 2013/6140, 5/11/2014, § 28).

10. Başvuruculardan Selime Erciş 22/5/2020 tarihinde vefat etmiştir. Vefat tarihinin bireysel başvuru tarihinden önce olduğu tartışmasızdır. Başvuru formunda ise başvurucunun vefatına dair herhangi bir bilgi verilmemiştir.

11. Kamu gücü tarafından hakkı ihlal edilen kişinin bireysel başvuru yapmadan önce ölmesi durumunda ölen kişi adına bir başkası tarafından bireysel başvuru yapma imkânı bulunmamaktadır (Abdurrehman Uray, § 30).

12. Açıklanan gerekçelerle başvuru tarihinden önce vefat etmiş başvurucu Selime Erciş yönünden vekâlet ilişkisi sona ermiş olan avukat tarafından yapılan bireysel başvurunun bu kısmının başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle reddine karar verilmesi gerekir.

B. Diğer Başvurucular Yönünden

13. Başvurucular; kamulaştırmasız el atmaya dayalı olarak hükmedilen tazminatın ödenmemesi ve aradan geçen zamanda kamulaştırma bedelinin enflasyon karşısında yitirilen değerini karşılamaması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

14. Genel olarak bir hakkın öngörüldüğü amaç dışında ve başkalarını zarara sokacak şekilde kullanılmasının hukuk düzenince himaye edilmeyeceğini ifade eden hakkın kötüye kullanılmasının bireysel başvuru alanında özel olarak ele alındığı açıkça görülmektedir. Bu bağlamda bireysel başvuru usulünün amacına açıkça aykırı olan ve Anayasa Mahkemesinin başvuruyu gereği gibi değerlendirmesini engelleyen davranışların başvuru hakkının kötüye kullanılması olarak değerlendirilmesi mümkündür (Mehmet Güven Ulusoy [GK], B. No: 2013/1013, 2/7/2015, § 31). Bu kapsamda özellikle Anayasa Mahkemesini yanıltmak amacıyla gerçek olmayan maddi vakıalara dayanılması veya bu nitelikte bilgi ve belge sunulması, başvurunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi verilmemesi, başvurunun değerlendirilmesi sürecinde vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında Anayasa Mahkemesinin bilgilendirilmemesi suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasının engellenmesi, medeni ve meşru eleştiri sınırları saklı kalmak kaydıyla bireysel başvuru amacıyla bağdaşmayacak surette hakaret, tehdit veya tahrik edici bir üslup kullanılmasıyla söz konusu başvuru yolu kapsamında ihlalin tespiti ile ihlal ve sonuçlarının ortadan kaldırılmasına ilişkin amaçla bağdaşmayacak surette içeriksiz bir başvuruda bulunulması durumunda başvuru hakkının kötüye kullanıldığı kabul edilebilecektir (Mehmet Güven Ulusoy, § 32; S.Ö. [2. B.], B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 29).

15. Somut olayda UYAP üzerinde yapılan incelemede bireysel başvuru tarihinden sonra başvuruculara toplam 265.514,69 TL ödeme yapılarak kamulaştırma bedelinin tamamının ödendiği anlaşılmıştır. Ancak başvurucular, Anayasa Mahkemesini bu konuda bilgilendirmemiştir.

16. Üniversitenin mahkeme kararına bağlanan borcunu ödemediğinden şikâyet edildiği başvuruda borcun, süreç içinde kısmen veya tamamen ödenmiş bulunması başvurucuların mağdur statüsünün değerlendirilmesi bakımından oldukça önem taşımaktadır. Ödeme olgusunun değerlendirilmesi sonucunda bazı şikâyetler yönünden başvurucuların mağdur statüsünün hitama erdiği sonucuna ulaşılabilecek ve başvurunun düşmesine karar verilebilecektir. Başvurucular bireysel başvuru formunda başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde bunu Anayasa Mahkemesine bildireceklerini beyan etmelerine rağmen İçtüzük'ün 59. maddesinin (5) numaralı fıkrasında belirtilen yükümlülüklerine açıkça aykırı bir şekilde yukarıda belirtilen olguya ilişkin olarak herhangi bir bildirimde bulunmamıştır.

17. Açıklanan gerekçelerle başvurucuların başvurusunun değerlendirilmesi noktasında esaslı olan bir unsur hakkında bilgi vermedikleri, bu süreçte vuku bulan ve söz konusu değerlendirmeyi etkileyecek nitelikte yeni ve önemli gelişmeler hakkında Anayasa Mahkemesini bilgilendirmemek suretiyle başvuru hakkında doğru bir kanaat oluşturulmasını engelledikleri anlaşıldığından başvurunun bu kısmının da başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle reddine karar verilmesi gerekir.

18. Ayrıca Avukat Bülent Mugan aleyhine 6216 sayılı Kanun'un 51. maddesi ve İçtüzük'ün 83. maddesi uyarınca takdiren 2.000 TL disiplin para cezasına hükmedilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun başvuru hakkının kötüye kullanılması nedeniyle REDDİNE,

B. 6216 sayılı Kanun'un 51. maddesi ve İçtüzük'ün 83. maddesi uyarınca Avukat Bülent Mugan'ın 2.000 TL disiplin para cezası ile CEZALANDIRILMASINA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 15/10/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.