I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, ücret ödemeden yapılan geçiş sebebiyle tahsili talep edilen geçiş ücreti ve dört katı tutarındaki bedelin idari para cezası olarak nitelendirilerek iptal edilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar şöyledir:

A. Bireysel Başvuru Tarihine Kadarki Süreç

3. Başvurucu Şirket, Karayolları Genel Müdürlüğü ile Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Kuzey Çevre Otoyolu'nun işletme esaslarını düzenleyen Kuzey Marmara Otoyolu Projesi Odayeri Paşaköy kesiminin yap-işlet-devret modeli ile yapılması, işletilmesi ve devriyle ilgili işletme protokolü imzalamış özel hukuk tüzel kişisidir. Kuzey Marmara Otoyolu 26/8/2016 tarihinde işletmeye açılmıştır.

4. Ücret ödemeden geçiş yaptığı tespit edilen araç sahiplerine ilişkin tesis edilen yaptırımları düzenleyen 25/6/2010 tarihli ve 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanun veprotokol kapsamındabaşvurucu Şirket, geçiş ücretleri ve bu ücretlerin ödenmemesi hâlinde tahakkuk ettirilen dört katı tutarındaki cezayı genel hükümler kapsamında tahsil etmektedir.

5. A.A.E.nin 2/1/2020 tarihinde çeşitli istasyonlardan geçişinde 6,8 TL, 8 TL; 3/1/2020 tarihinde 6,20 TL, 14,80 TL, 14 TL ve 9 TL geçiş ücretlerini ödemeden ihlalli geçiş yapması üzerine başvurucu Şirket, A.A.E.ye geçiş ücretlerinin dört katı tutarında ceza uygulamıştır.

6. A.A.E.nin söz konusu cezalara itirazı üzerine Marmara Ereğlisi Sulh Ceza Hâkimliği (Sulh Ceza Hâkimliği) 13/3/2020 tarihli kararıyla ihlalli geçişlere uygulanan cezaların iptaline karar vermiştir. Sulh Ceza Hâkimliği kararında; A.A.E.nin hâkim olduğu, 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 22. maddesinde idari yaptırım kararı vermeye yetkili olan makamların gösterildiği, hâkim ve Cumhuriyet savcılarının 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'na aykırılık teşkil eden eylemlerinin 26/2/1983tarihli ve 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu'nun 93. maddesi kapsamında bulunduğu, bu nedenle ilgili zabıtanın yalnızca tespit tutanağı düzenleyebileceği, başvuran hakkında yapılan işlemin usul ve kanuna aykırı olduğu belirtilmiştir.

7. Başvurucu Şirket 26/6/2020 tarihinde anılan karara karşı kanun yararına bozma yoluna gitmesi için Adalet Bakanlığına başvuruda bulunmuştur. Başvuru dilekçesinde; söz konusu para cezasının idari para cezası olmadığını, Şirketin idari para cezası düzenleme yetkisinin olmadığını, 5326 sayılı Kanun'a göre kamu tüzel kişilerinin idari para cezası verme yetkilerinin bulunduğunu ve bu yetkinin kanundan kaynaklandığını belirtmiştir. Başvurucu Şirket, kendisinin ihlalli geçişler nedeniyle bedel tahsil etme yetkisinin protokolden kaynaklandığını, işletmesini yürüttüğü köprü ve otoyollardan geçiş ücreti ödemeden geçiş yapan araç sahiplerinden genel hükümlere göre tahsilat yaptığını, bu nedenle söz konusu işlemin Sulh Ceza Hâkimliğince incelenemeyeceğini, görevli olmayan merci tarafından verilen iptal kararının kanun yararına bozulmasını talep etmiştir.

8. Başvurucu Şirket, nihai kararı 10/6/2020 tarihinde öğrendiğini belirterek 16/7/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

9. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

B. Bireysel Başvuru Tarihinden Sonraki Süreç

10. Adalet Bakanlığının 7/4/2021 tarihli kanun yararına bozma istemi Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca 9/6/2021 tarihli ihbarname Yargıtay 7. Ceza Dairesine gönderilmiştir.

11. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yapılan incelemede; ihbarnamedeki hususlar yerinde görülerek Sulh Ceza Hâkimliğinin para cezasının iptaline ilişkin kararı 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 309. maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca Yargıtay 7. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştur.

II. DEĞERLENDİRME

12. Başvurucu Şirket, Üçüncü Köprü ve Kuzey Marmara Otoyolu'nu işlettiğini, idare ile aralarında imzalanan protokole ve 6001 sayılı Kanun'auygun olarak geçiş ücretlerini ve on beş günlük süresi içinde ödenmeyen dört katı tutarında tahakkuk ettirilen cezanın genel hükümlere göre tahsil ettiğini belirtmiştir. Anılan bedellerin görevli olmayan Sulh Ceza Hâkimliğince hatalı gerekçeyle iptal edilmesinin maddi ve manevi zarara yol açtığını, bunun hukuk devleti ilkesine aykırı olduğunu belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

13. Başvurucunun iddialarının mülkiyet hakkı kapsamında incelenmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

14. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un “Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi ve şartları” kenar başlıklı 48. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Kabul edilebilirlik şartları ve incelemesinin usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar İçtüzükle düzenlenir.”

15. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün "Düşme kararı" kenar başlıklı 80. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

 “Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

….

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.”

16. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendi uyarınca Anayasa Mahkemesince saptanan herhangi bir gerekçeden dolayı başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varılması hâlinde başvuru hakkında düşme kararı verilebilir (Cemil Pınarbaşı, B. No: 2020/22227, 18/10/2022, § 13).

17. Somut olayda başvuru konusu yapılan Sulh Ceza Hâkimliğinin para cezasının iptaline ilişkin kararı Yargıtay 7. Ceza Dairesi tarafından bozulmuştur. Bu yüzden İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendine göre başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmadığı sonucuna varılmıştır (kısmen benzer yönde karar için bkz. Serkan Madsar, B. No: 2012/751, 16/10/2014, §§ 21-22).

18. Açıklanan nedenlerle, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmadığı anlaşıldığından, başvurunun, diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin “düşmesine” karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmaması sebebiyle DÜŞMESİNE,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 8/1/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.