I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; işyerinde meydana gelen patlamaya bağlı olarak gerçekleşen ölüm ve ölüm nedeniyle açılan tazminat davasında hükmedilen tazminat miktarının yeterli olmaması nedeniyle yaşam hakkının, yargılama sürecinin uzaması nedeniyle de makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. İstanbul'un Zeytinburnu ilçesi Maltepe Mahallesi sınırları içinde yer alan ve ticari amaçla kullanılan binanın üçüncü katındaki işyerinde 31/1/2008 tarihinde saat 09:30 sıralarında patlama meydana gelmiştir. Patlamada tüm bina ve etrafında bulunan yapılarda ciddi zarar oluşmuştur. Patlama sonucu başvurucuların yakınlarının da aralarında olduğu 21 kişi hayatını kaybetmiş, 115 kişi yaralanmış ve büyük çapta maddi hasar meydana gelmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı tarafından patlamaya ilişkin olarak düzenlenen 13/2/2008 tarihli raporda "mahalde kaçak imal edilmekte olan piroteknik ürünlerin ısınmak amaçlı kullanılan elektrikli ısıtıcılar ile kontrol dışı ısınıp tutuştuğu ve imalat için hazırlandığı tahmin edilen bir miktar karışımı patlattığı, bu patlamanın oluşturduğu yüksek ısı sebebiyle ikinci büyük patlamanın meydana geldiği" tespitine yer verilmiştir (olaya ilişkin detaylı aktarım ve süreç için bkz. Necla Kara ve diğerleri, B. No: 2018/5075, 15/3/2022).

3. Başvurucular, patlamanın meydana gelmesinde idarenin hizmet kusuru olduğu iddiasıyla 2009 yılında tam yargı davası açmıştır. İstanbul 10. İdare Mahkemesi (Mahkeme) 30/1/2012 tarihli kararıyla idarenin hizmet kusurunu saptayarak başvurucular lehine toplam 50.000 TL manevi ve 13.173,50 TL maddi tazminata hükmetmiştir. Karar, Danıştay Sekizinci Dairesi (Daire) tarafından 3/2/2014 tarihinde esastan bozulmuş ve Mahkeme 27/4/2016 tarihinde bozma kararına uyarak başvurucular lehine toplam 80.000 TL manevi, 10.538,80 maddi tazminata hükmetmiştir. Karar 11/4/2017 tarihinde onanmıştır. Karar düzeltme aşamasında Dairece verilen 12/3/2018 tarihli kararla ise sadece işletilecek faiz kısmı yönünden hüküm bozulmuş, başvurucuların tazminat miktarına ilişkin iddiaları yönünden karar düzeltme talebi reddedilerek esasa ilişkin kısım yönünden karar kesinleşmiştir. Takip eden süreçte Mahkeme, bozma kararına uymuş ve bozma kararına hasren inceleme yaparak daha önce hükmettiği tazminat miktarları için 22/10/2008 tarihinden itibaren yasal faiz işletilmesine 9/7/2018 tarihinde karar vermiştir. Karar 19/12/2018 tarihinde onanmış ve karar düzeltme istemi de 9/7/2020 tarihinde reddedilmiştir.

4. Başvurucular 9/7/2020 tarihli karar düzeltme talebinin reddine dair kararı 23/9/2020 tarihinde öğrenmelerinin ardından 23/10/2020 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

5. Komisyonlar Başraportörlüğü tarafından 2020/35426, 2020/35427 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyalarının kapatılmasına, incelemenin 2020/35425 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyası üzerinden yürütülmesine 20/11/2020 tarihinde karar verilmiştir. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

A. Yaşam Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

6. Başvurucular; yaşam hakkının sağladığı güvencelerin gerektirdiği ölçüde derinlikli, özenli bir inceleme yapılmadığını, hükmedilen tutarın eksik hesaplandığını, tazminat miktarının azlığı nedeniyle yeterli giderim sağlanmadığını belirterek yaşam hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

7. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvurunun başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir (Yasin Yaman, B. No: 2012/1075, 12/2/2013, §§ 18, 19).

8. Başvurucuların yaşam hakkında yönelik iddiası özenli inceleme yapılmadığı ve tazminat miktarının yetersiz olduğu noktasında toplanmaktadır. Mahkeme kararının esasa ilişkin incelemenin kusur tespitinin yapıldığı ve tazminat miktarının belirlendiği kısmı 12/3/2018 tarihinde verilen karar düzeltme talebinin kısmen reddine dair kararla kesinleşmiştir. Takip eden süreçteki yargılama sürecinde esasa ve tazminat miktarına ilişkin bir belirleme yapılmamış, sadece tazminat miktarı için işletilecek faize ilişkin olarak hüküm kurulmuştur. Başvurucuların da iddiası faize ilişkin olmayıp 12/3/2018 tarihinde kesinleşen olayın esasına ilişkin incelemeye ve takdir edilen tazminat miktarına yöneliktir.

9. Bu bağlamda başvurucuların ileri sürdüğü iddialar hakkında nihai karar 12/3/2018 tarihinde verilmiştir. Başvurucuların söz konusu 12/3/2018 tarihli karar düzeltme talebinin reddine dair hükmü ne zaman tebellüğ ettikleri Ulusal Yargı Bilişim Sistemi (UYAP) kayıtlarından anlaşılamamakta ise de Mahkemenin faiz yönünden bozma kararına uyarak verdiği karara karşı 2018 yılının Eylül ayında temyiz dilekçesi sundukları görüldüğünden 12/3/2018 tarihli karar düzeltme ret kararını 2018 yılı içinde tebliğ aldıkları açıktır.

10. Bu tespit ve belirlemeler uyarınca tazminat miktarı ve esasa ilişkin kısımlar yönünden 12/3/2018 tarihli kararla kesinleşen hükme yönelik yaşam hakkı kapsamında ileri sürülen ihlal iddiaları için 23/10/2020 tarihinde yapılan bireysel başvurunun süresinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

11. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. Adil Yargılanma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

12. Başvurucular, yargılama sürecinin uzunluğu nedeniyle adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

13. Anayasa Mahkemesi, olay ve olguları somut başvuru ile benzer nitelikte olan Veysi Ado ([GK] B. No: 2022/100837, 27/4/2023) kararında uygulanacak anayasal ilkeleri belirlemiştir. Bu çerçevede Anayasa Mahkemesi 9/1/2013 tarihli ve 6384 sayılı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümüne Dair Kanun'un geçici 2. maddesinde 28/3/2023 tarihli ve 7445 sayılı Kanun'un 40. maddesi ile yapılan değişikliğe göre 9/3/2023 tarihi (bu tarih dâhil) itibarıyla derdest olan, yargılamaların makul sürede sonuçlandırılmadığı iddialarıyla yapılan başvurulara ilişkin olarak Tazminat Komisyonuna başvuru yolu tüketilmeden yapılan başvurunun incelenmesinin bireysel başvurunun ikincil niteliği ile bağdaşmayacağı neticesine varmıştır.

14. Somut başvuruda, anılan kararda açıklanan ilkelerden ve ulaşılan sonuçtan ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Dolayısıyla makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddia yönünden başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik nedenleri incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Adil yargılanma hakkı kapsamındaki makul sürede yargılanma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 16/5/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.