I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, tıbbi ihmal sonucu meydana gelen ölüm olayı hakkında etkili ceza soruşturması yürütülmemesi nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucunun eşi olan S.C. rahatsızlığı nedeniyle ilk kez 9/5/2019 tarihinde Erciş Devlet Hastanesine başvurmuş, buradan ilaç verilerek evine gönderilmiş, şikâyetleri devam ettiği için her gün aynı hastaneye gitmeye devam etmiş ancak her defasında evine gönderilmiştir. Erciş Devlet Hastanesine 14/5/2019 tarihinde gittiğinde ise yapılan tetkik sonucunda safra kesesinde taş olduğu anlaşılmış ve ambulansla Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesine sevk edilerek 15/5/2019 tarihinde Gastroentroloji Bölümüne yatırılmıştır. 17/5/2019 tarihinde ameliyat sırasında hayatını kaybetmiştir.

3. Van Cumhuriyet Başsavcılığı (Başsavcılık) 17/5/2019 tarihli otopsi işlemi sonucunda alınan örnekleri Erzurum Adli Tıp Grup Başkanlığına göndermiştir. Erzurum Adli Tıp Grup Başkanlığı, hazırladığı toksikolojik ve histopatolojik inceleme raporlarını, ölüm sebebi tespiti yapılmak üzere Van Adli Tıp Şube Müdürlüğüne yönlendirmiştir. Van Adli Tıp Şube Müdürlüğü, düzenlediği 5/9/2019 tarihli raporda kişinin ölüm nedeni hakkında soruşturma dosyasının tamamının İstanbul Adli Tıp Kurumu Başkanlığına gönderilerek görüş alınmasının uygun olacağı kanaatini bildirmiştir.

4. Adli Tıp Kurumu 8. İhtisas Kurulu (Kurul) düzenlediği 26/2/2020 tarihli ön raporda tıbbi uygulamada çalışmış kişilerin ifadeleri de dâhil olmak üzere dosyadaki eksikliklerin tamamlanarak Kurula gönderilmesi hâlinde mütalaa verilebileceğini belirtmiştir.

5. Başsavcılık belirtilen eksiklikleri tamamlamış ve akabinde Kuruldan 13/1/2021 tarihli rapor almıştır. Kurul bu raporunda ölüm nedenini tespit edememekle birlikte hastanede yapılan takipte ve tedavide görev alan hekim ve sağlık personeli uygulamalarının tıp kurallarına uygun olduğunu ve tıbbi uygulama hatası bulunmadığını belirtmiştir.

6. Başsavcılık, Kurulun 13/1/2021 tarihli raporu doğrultusunda kovuşturmaya yer olmadığı kararı vermiştir. Bu karara yönelik olarak başvurucunun müşteki sıfatıyla yaptığı itiraz, Van 1. Sulh Ceza Hâkimliğince Başsavcılık tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle 26/4/2021 tarihinde reddedilmiştir.

7. Başvurucu, nihai hükmü 26/4/2021 tarihinde öğrenmesinin ardından 24/5/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

8. Komisyon adli yardım talebinin kabulü ile başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

9. Başvurucu özetle hastanenin gastroentroloji servisinin uyguladığı tedavi sonucunda eşinin hayatını kaybettiğini, olay sonrası Başsavcılık tarafından yapılan soruşturmada makul sürede soruşturma yapılmaması nedeniyle delillerin toplanmasının imkânsız hâle gelerek soruşturmanın esasını etkileyen eksiklik ve bariz hatalar yapıldığını, bu nedenle müteveffayla ilgili soruşturmanın etkili olmayıp yaşam hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde öncelikle olaya ilişkin detaylı açıklamada bulunularak yargısal içtihat aktarılmış, ardından yargısal süreçte gerçekleşen zararın nedenlerini tespit etme ve zararı giderme bakımından ulusal hukukun etkili şekilde işlediği, bu bağlamda bir ihlalin söz konusu olmadığı ifade edilmiştir. Ayrıca başvurucunun başvuru konusu olayda hizmet kusuru bulunduğu iddiasıyla Sağlık Bakanlığı aleyhine Van 3. İdare Mahkemesi nezdinde 5/8/2021 tarihinde açtığı maddi ve manevi tazminat talepli tam yargı davasının derdest olduğu, bu nedenle yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin şikâyetler yönünden ceza soruşturması dışında diğer yargısal yolların tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olup olmadığı hususunun kabul edilebilirlik incelemesinde değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Başvurucu; Bakanlık görüşüne karşı beyanında idare hukuku boyutunda sürecin devam ettiğini, ceza hukuku ve idare hukuku kapsamında değerlendirilmesi gereken soruşturma/dava süreçlerinin birbirinden bağımsız olduğunu belirtip başvuru formundaki iddialarını yinelemiştir.

10. Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan hukuki nitelendirmesi ile bağlı olmayıp olay ve olguların hukuki tavsifini kendisi takdir eder. Başvurucu, eşinin hayatını kaybetmesi ile sonuçlanan tıbbi süreç hakkında etkili bir soruşturma yürütülmemesinden şikâyet etmiştir. Bu sebeple başvuru yaşam hakkı kapsamında incelenmiştir.

11. Mevcut başvuruda başvurucunun, eşinin sağlık hizmetlerine erişimden mahrum bırakılması sonucu öldüğüne dair bir iddiası bulunmamaktadır. Başvurucu; hastane sağlık personelinin bildiği veya bilmesi gereken sistemsel veya yapısal bir işlevsizlik (Sözü edilen işlevsizliğe hastanenin erken doğan bebekler için uygun bir üniteye ve bu bebekleri tedavi etmek için teknik araçlara sahip olmayıp erken doğan çocukların tamamına yakınını diğer hastanelere şüpheli koşullarda sevk etmesi örnek olarak gösterilebilir.) olmasına rağmen yetkililerin gerekli tedbirleri almadığını, bu işlevsizlik neticesinde de eşinin acil sağlık hizmetlerine erişimden yoksun kalarak öldüğünü iddia etmemiştir. Ayrıca başvuru dosyasındaki bilgi ve belgeler de anılan hususlara işaret etmemektedir. Bu bağlamda başvurucunun iddialarının özünü ölüm olayında tıbbi sürecin belli bir kısmında görev alan sağlık personelinin ihmali olduğu yani tanı ve tedavide hata yapıldığı oluşturmaktadır. Bu tip vakalar Anayasa Mahkemesince tıbbi değerlendirme hatası olarak nitelendirilmektedir (benzer değerlendirmeler için bkz. Ayhan Keçeli ve diğerleri, B. No: 2019/24231, 23/2/2022, § 88).

12. Anayasa Mahkemesinin yerleşik içtihadına göre Türk hukuk sistemindeki mevcut hukuki yollardan olup hem ilgili sağlık personelinin ve hastanenin sorumluluğunu saptayabilecek hem de gerektiği takdirde zararın ödenmesi yoluyla uygun giderim sağlayabilecek hukuki tazminat yolu, yakınlarının tıbbi ihmal sonucu öldüğünü iddia eden başvurucular yönünden devletin yaşam hakkı kapsamındaki etkili bir yargısal sistem kurmaya ilişkin pozitif yükümlülüğünü yerine getirebilmesi bakımından öncelikle tüketilmesi gereken bir başvuru yoludur (Nafia Sevin Ergün Sefada ve diğerleri [GK], B. No: 2014/14844, 1/12/2016, § 75).

13. Hatalı tedavi sonucu eşinin ölümü nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiğini belirten başvurucu, tüm ihlal iddialarını hastane yetkilileri hakkındaki ceza soruşturması sürecine ilişkin olarak ileri sürmüş; ceza soruşturmasının tamamlanması sonrasında bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvurucunun söz konusu ihlal iddiası için hangi adli ya da idari mercilere başvurduğu ve anılan mercilerde yürütülen süreçleri tükettiği yönünde bir bilgi/belge sunmadığı görülmüştür. Ayrıca başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı verdiği cevabi yazıda idare hukuku bakımından sürecin devam ettiğini belirtmiştir. Bu tespit ve belirlemeler ışığında başvurucunun tıbbi ihmal temelinde ileri sürdüğü yaşam hakkı ihlali iddiası için başvuru yollarını tüketmediği kanaatine ulaşılmıştır.

14. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 6/3/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.