I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru; atama işleminin iptali talebiyle açılan davanın reddedilmesi nedeniyle özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının, psikolojik taciz nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucu, Elâzığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğü emrinde veteriner hekim olarak görev yapmaktayken aynı yerde görevli şube müdürü A.S.nin park ettiği aracından inerek başvurucuya sopa ile vurduğu iddiası üzerine konuyla ilgili soruşturma başlatılmıştır. Yürütülen soruşturma neticesinde başvurucunun A.S.yi takip etmek ve sıkıştırmak suretiyle taciz ve tehdit ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Bunun üzerine 8/2/2018 tarihinde başvurucunun 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (D) bendinin (ı) alt bendinde yer alan "Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek" fiilini işlediği gerekçesiyle 1/30 oranında aylıktan kesme cezası ile cezalandırılmasına karar verilmiştir.

3. Bu işlemin iptali talebiyle açılan davada Elâzığ 2. İdare Mahkemesi 21/5/2019 tarihinde başvurucunun fiilinin sübuta ermediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Bu karara karşı yapılan istinaf başvurusu Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 30/3/2021 tarihli kararıyla reddedilmiştir.

4. Bununla birlikte aynı olayla ilgili olarak gerçekleştirilen adli kovuşturma sonucunda Elâzığ 2. Asliye Ceza Mahkemesinin 24/1/2019 tarihli kararıyla A.S.nin kasten yaralama suçundan 3 ay 22 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına, başvurucunun ise kasten yaralamaya teşebbüs ve tehdit suçlarından kesin ve inandırıcı delil elde edilemediği gerekçesiyle, beraat etmesine karar verilmiştir.

5. Diğer yandan başvurucu bahse konu olayı basına sızdırdığı gerekçesiyle 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendinin (d) alt bendinde yer alan "Hizmet dışında devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak" fiilini işlediğinden bahisle 24/4/2018 tarihinde kınama cezası ile cezalandırılmıştır. Bu işlemin iptali istemiyle açılan davada Elâzığ 2. İdare Mahkemesi 15/2/2019 tarihinde başvurucunun fiilinin sübut bulmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir.

6. Devam eden süreçte başvurucu Şanlıurfa Valiliği emrine atanmıştır. Başvurucu bu atama işlemini dava konusu etmiştir. Elâzığ 1. İdare Mahkemesi 5/7/2019 tarihinde dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Bu karardan sonra başvurucu Tarım ve Orman Bakanlığının 19/8/2019 tarihli işlemiyle tekrar Elâzığ İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne atanmıştır. Akabinde söz konusu karara karşı yapılan istinaf başvurusu Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 31/3/2021 tarihli kararıyla kabul edilerek bahse konu kararın kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir. Bu karardan sonra başvurucu Şanlıurfa'nın Suruç İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne atanmıştır.

7. Başvurucu, nihai kararı 28/5/2021 tarihinde öğrendikten sonra 23/6/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

8. Öte yandan başvurucu Elâzığ'da görev yaptığı dönemde, 8/10/2019 tarihli dilekçeyle engellilik durumuna bağlı olarak Elâzığ Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğüne veya Elâzığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğüne atanmayı talep etmiş, bu talebin reddedilmesi üzerine bahse konu işlemi dava konusu etmiştir. Elâzığ 1. İdare Mahkemesi 23/9/2021 tarihli kararla dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Bu tarih itibarıyla Şanlıurfa'da görevli olan başvurucu 11/10/2021 tarihli dilekçeyle Elâzığ'a atanma talebinde bulunmuştur. Başvurucu Tarım ve Orman Bakanlığının 2/12/2021 tarihli işlemiyle Elâzığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğüne atanmıştır.

9. Bununla birlikte Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yapılan incelemede anılan karara karşı yapılan istinaf başvurusunun Gaziantep Bölge İdare Mahkemesinde derdest olduğu, ayrıca başvurucunun hâlen Elâzığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğünde görev yaptığı görülmüştür.

II. DEĞERLENDİRME

A. Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

10. Başvurucu, servikal distoni hastası ve yüzde kırk oranında engelli olduğunu belirterek engelli bir bireyin başka bir ile atanmasının hukuka uygun olmadığını ifade etmiştir. Bununla birlikte başvurucu, annesinin vefat ettiğini, ablası ile birlikte rahatsızlıkları olan babasına baktığını, babasını atandığı Şanlıurfa'ya götüremeyeceğini, idarenin takdir hakkını keyfî bir şekilde kullandığı vurgulayarak herhangi bir temel hakkının ihlal edildiğine yönelik iddiada bulunmadan özetle engelli bireylerle ilgili mevzuata atıf yaparak Şanlıurfa'ya atanmasının hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.

11. Adalet Bakanlığının (Bakanlık) görüş yazısında, başvurucunun Elâzığ'a atandığı ve 31/12/2021 tarihi itibarıyla göreve başladığı belirtilerek bu durumun mağdur sıfatının devam edip etmediği hususunda değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

12. Başvurucu, Bakanlığın bu görüşüne karşı beyanında; bireysel başvuru yaptığı tarihte Elâzığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğüne geçmek için açtığı davanın devam etmekte olduğunu, bu davanın sonucunda atamasının yapıldığını, bu konunun bireysel başvuru konusuyla ilgisinin bulunmadığını ifade etmiştir.

13. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün (İçtüzük) "Düşme kararı" kenar başlıklı 80. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"(1) Bölümler ya da Komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

...

c) ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması,

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

 (2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir."

14. İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi gereği Anayasa Mahkemesi, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması ya da benzer nitelikteki başka bir gerekçeden dolayı başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir sebebin olmadığı kanaatine varması hâlinde başvurunun düşmesine karar verebilir (S.Ö., B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 23).

15. Somut olayda başvurucu Elâzığ'da görev yaptığı dönemde engellilik duruma bağlı olarak Elâzığ Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğüne veya Elâzığ Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlüğüne atanma talebinde bulunmuş, bu talebin reddi üzerine dava açmıştır. Elâzığ 1. İdare Mahkemesi 23/9/2021 tarihinde dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir (bkz. § 8). İdare Mahkemesince karar verildiği dönemde başvurucu Gaziantep Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 31/3/2021 tarihli kararı gereğince Şanlıurfa'da görev yapmaktadır (bkz. § 6). İdare Mahkemesinin 23/9/2021 tarihli kararı, kararın verildiği dönemdeki mevcut durum gereğince, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından başvurucunun Şanlıurfa'dan Elâzığ'a atanması şeklinde uygulanmıştır. UYAP kayıtlarının incelenmesi sonucunda da başvurucunun hâlen Elâzığ'da görev yapmakta olduğu görülmektedir.

16. Netice itibarıyla somut olayda, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılarak başvurucunun mağdurluk statüsünün sona erdiği ve başvurunun incelenmesine devam edilmesini gerektiren bir husus bulunmadığı anlaşılmaktadır.

17. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmı yönünden düşme kararı verilmesi gerekir.

B. Maddi ve Manevi Varlığın Korunması ve Geliştirilmesi Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddia

18. Başvurucu servikal distoni hastası ve yüzde kırk oranında engelli olduğunu, stresten uzak bir hayat yaşaması gerektiğini belirterek buna rağmen işyerinde yaşadığı olumsuz durumlar nedeniyle ilaç kullanmak zorunda kaldığını ifade etmiştir. Kendisine iş verilmeyerek değersizleştirildiğini, bu suretle işyerinde psikolojik tacize uğradığını, adının psikopata çıkarıldığını, son olarak da sürgün edildiğini vurgulayan başvurucu herhangi bir temel hakkının ihlal edildiğine yönelik iddiada bulunmadan engelli bireylerle ilgili mevzuata atıf yapmıştır.

19. Bakanlık görüş yazısında, başvurucunun söz konusu iddiaları ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesinin Hüdayi Ercoşkun (B. No: 2013/6235, 10/3/2016) kararı hatırlatılarak başvurucunun iddialarının da açıkça dayanaktan yoksun olduğu ifade edilmiştir.

20. Başvurucu, Bakanlığın bu görüşüne karşı beyanında; izni ve bilgisi dışında kendisinden sosyal fon adı altında para kesintisi yapıldığını, promosyon ödemesinin geciktirildiğini, engelli olmasına rağmen kendisine gece nöbeti yazıldığını, mazeret izni verilmediğini, çalışması için uygun ortamın sağlanmadığını ve sözlü saldırılara uğramaya devam ettiğini belirtmiştir.

21. Başvurunun bu kısmı, Anayasa’nın 17. maddesinde güvence altına alınan maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkı kapsamında incelenmiştir (benzer değerlendirmeler için bkz. Hüdayi Ercoşkun, §§ 59, 60; Sümeyye Örnek, B. No: 2014/11091, 7/6/2017, § 16; Mehmet Bayrakcı, B. No: 2014/8715, 5/4/2018, §§ 50; Ebru Bilgin [GK], B. No: 2014/7998, 19/7/2018, §§ 70).

22. Bireysel başvuru yolunun ikincil niteliği gereği Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunabilmek için öncelikle olağan kanun yollarının tüketilmesi zorunludur. Başvurucunun, bireysel başvuru konusu şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve delilleri zamanında bu makamlara sunması ve bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması gerekir (İsmail Buğra İşlek, B. No: 2013/1177, 26/3/2013, § 17).

23. Somut başvuruya konu ihlal iddiasına benzer uyuşmazlıklar açısından, hukuki tazmin yolunun daha yüksek başarı şansı sunabilecek, kullanılabilir ve etkili bir başvuru yolu olduğu hususu Anayasa Mahkemesinin önceki kararlarında belirtilmiştir (Işıl Yaykır, B. No: 2013/2284, 15/4/2014, § 44; Aslı Kırmızı Demirseren, B. No: 2013/5680, 15/4/2014, § 41; Gülşin Oral, B. No: 2013/6129, 16/9/2015, § 47; Sümeyye Örnek, § 26).

24. Yukarıda yer verilen tespitler çerçevesinde, başvurucu tarafından psikolojik taciz nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddialar kapsamında idare mahkemelerinde tam yargı davası ya da hukuk mahkemelerinde tazminat davası açılmamış, atama işlemine ilişkin davanın reddedilmesi sonrasında bireysel başvuruda bulunulmuştur. Bu kapsamda Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilmek için gerekli olan olağan başvuru yollarının tüketilmesi koşulunun yerine getirilmediği anlaşılmıştır.

25. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

A. Özel hayata ve aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddia yönünden başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle DÜŞMESİNE,

B. Maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 2/4/2024 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.