I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, adli yardım talepli istinaf dilekçesinin değerlendirilmek üzere bölge adliye mahkemesine gönderilmemesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. Başvurucu aleyhine ihtiyati haciz talebiyle haksız fiilden kaynaklanan tazminat davası açılmıştır. Malatya 1. Asliye Hukuk Mahkemesi (Mahkeme) 29/3/2021 tarihli ara kararı ile başvurucu aleyhine ihtiyati haciz kararı vermiştir. Başvurucu davaya cevap dilekçesinde ihtiyati haciz kararına itiraz etmiş ve adli yardım talebinde bulunmuştur.

3. Başvurucunun adli yardım talebi, adına kayıtlı taşınmaz bulunduğu gerekçesiyle reddedilmiştir. Başvurucunun ihtiyati haciz kararına yaptığı itiraz da ayrı bir kararla reddedilmiştir. Başvurucu, ihtiyati haciz kararına itirazının reddedilmesi sonrası yine adli yardım talepli olarak istinaf başvuru dilekçesi sunmuştur. İstinaf başvurusu sonrası Mahkeme, başvurucuya istinaf başvuru harcı ve istinaf karar harcının 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 344. maddesine göre bir haftalık kesin süre içinde yatırılması, aksi hâlde istinaf isteminden vazgeçmiş sayılacağına dair muhtıra göndermiştir. Muhtıranın tebliği sonrası başvurucu; istinaf kanun yoluna başvuru sırasında adli yardım talebinin bölge adliye mahkemesine yapılacağını, bu nedenle başvurusunun değerlendirilmek üzere nöbetçi bölge adliye mahkemesi hukuk dairesine gönderilmesini talep etmiştir.

4. Mahkeme; başvurucunun bu talebini adli yardım talebinin reddine itiraz olarak değerlendirmiş ve itirazın reddine, dosyanın itirazen incelenmek üzere Malatya 2. Asliye Hukuk Mahkemesine (İtiraz mercii) gönderilmesine karar vermiştir. İtiraz mercii, başvurucunun itirazının reddine kesin olarak karar vermiştir.

5. Başvurucu, nihai kararı 21/9/2021 tarihinde öğrenmiş ve 11/10/2021 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

6. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

8. Başvurucu; istinaf başvuru sürecindeki adli yardım talebinin Bölge Adliye Mahkemesi tarafından değerlendirilmesi gerekirken Mahkeme tarafından reddedildiğini, Mahkemece yetki gasbı yapılarak dosyanın Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmediğini ileri sürerek mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

9. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüşünde, mevcut başvuruda başvurucunun temel hak ve hürriyetlerinin ihlal edilip edilmediği konusunda yapılacak incelemede Anayasa ve mevzuat hükümleri doğrultusunda somut olayın kendine özgü koşullarının gözönüne alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık görüşüne karşı verdiği cevap yazısında başvurucu, başvuru formundaki iddialarını tekrarlamıştır.

10. Başvurucu, itiraz merciinin kararında yeterli gerekçe olmadığını ileri sürerek gerekçeli karar hakkının ihlal edildiğini iddia etmişse de başvurucunun şikâyetlerinin özünün mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına yönelik olduğu anlaşılmıştır.

11. Bireysel başvuruya konu dava dosyası incelendiğinde başvurucunun istinaf incelemesine gönderilmemesini bireysel başvuruya konu ettiği ihtiyati haciz kararının Mahkeme tarafından istinaf incelemesi yapılmak üzere Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesine 5/10/2021 tarihinde gönderildiği görülmüştür. Bireysel başvuru tarihinden sonra verilen 1/12/2021 kararda Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi (Daire) başvurucu aleyhine hükmedilen ihtiyati haciz kararını kaldırmış ve dosyanın Mahkemeye gönderilmesine karar vermiştir.

12. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) “Düşme kararı” başlıklı 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi gereği Anayasa Mahkemesi, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması hâlinde başvurunun düşmesine karar verebilir (S.Ö. [2. B.], B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 23; Mehmet Emin Bülbül [2. B.] , B. No: 2014/4463, 16/6/2016, §§ 46-48).

13. Yukarıda (bkz. § 11) yer verilen Bölge Adliye Mahkemesi kararında başvurucunun da ismi açıkça istinaf kanun yoluna başvuran davalılar arasında gösterilmiştir. İstinaf incelemesi neticesinde ise başvurucunun da aralarında yer aldığı davalıların istinaf talebinin kabulüne karar verilmiştir. Dolayısıyla Dairenin vermiş olduğu kararla başvurucunun ileri sürmüş olduğu ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalktığı anlaşılmıştır.

14. Açıklanan gerekçelerle ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkması nedeniyle başvurunun düşmesine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Başvurunun ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkması nedeniyle DÜŞMESİNE,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 14/10/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.