I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, kesinleşen mahkeme kararının icra edilmemesi nedeniyle kararın icrası hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

A. Bireysel Başvurudan Önceki Süreç

2. Bitlis Eren Üniversitesi Rektörlüğü (İdare) Tatvan Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü Tarih Bölümü okutman kadrosu için başvurucunun da aralarında bulunduğu altı kişi 11/1/2018 tarihinde yazılı sınava katılmıştır.

3. Sınav sonuçlarına göre başvurucu, yazılı sınavdan 45 puan almış; giriş sınav notu, Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitim Giriş Sınavı (ALES) ve diploma notu dikkate alınarak yapılan hesaplamada ise toplam 68,32 puan alarak ikinci sıradabaşarılı/yedek aday olarak gösterilmiştir.

4. Sınav sonuç tutanağında başarılı olarak birinci sırada bulunan S.G.nin 12/1/2018 tarihinde ataması yapılmıştır. S.G. yazılı sınavdan 65 puan almıştır. Buna göre S.G.nin giriş sınav notu, ALES ve diploma notu dikkate alınarak yapılan hesaplamasında toplamda 69,74 puana ulaştığı ve ilk sırada yer aldığı görülmüştür.

5. Başvurucu 15/1/2018 tarihli dilekçe ile cevap kağıdının yanlış değerlendirildiğini belirterek İdare nezdinde itirazda bulunmuştur. İtirazın 19/1/2018 tarihli işlem ile reddedilmesi üzerine sınav sonucuna yaptığı itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle Van 2. İdare Mahkemesinde (İdare Mahkemesi) 13/3/2018 tarihinde dava açmıştır.

6. İdare Mahkemesince dosya üzerinden bilirkişi incelemesi yaptırılarak 15/5/2019 tarihinde işlemin iptaline karar verilmiştir. İdare Mahkemesi kararında, bilirkişi tarafından düzenlenen 26/4/2019 tarihli bilirkişi raporu ile başvurucunun üç sorudan oluşan yazılı sınav puanının 45'ten 50 puana yükseldiği belirtilmiştir. Bu sonuçla kararda başvurucu tarafından Tatvan Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü Tarih Bölümü okutman kadrosu için yapılan yazılı sınav sonucunda aldığı puana yapılan itirazın reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı vurgulanmıştır.

7. İdare Mahkemesinin kararına dayanak aldığı 26/4/2019 tarihli bilirkişi raporunda ayrıca, sınavda başarılı bulunarak kadroya atanan S.G.nin sınav kağıdı da bilirkişi tarafından değerlendirilmiştir. Raporda S.G.nin yine üç sorudan oluşan yazılı sınav puanı 65 puandan 70 puana çıkarılmıştır. Raporda belirtilen bu sonuçlar neticesinde değerlendirmeye esas alınan ALES puanı, yabancı dil puanı, lisans mezuniyet notu yüzdeleriyle birlikte giriş sınavı notu toplandığında S.G.nin 71,49 puana, başvurucunun da 70,07 puana ulaştığı belirtilmiştir.

8. İdare anılan karara karşı istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi (istinaf mercii) 12/11/2020 tarihinde istinaf talebini kesin olarak reddetmiş ve hüküm kesinleşmiştir.

B. Bireysel Başvuru Süreci

9. Başvurucu 26/7/2019 tarihli dilekçe ile İdareye başvuruda bulunarak başarısız sayılmasına ilişkin sınav sonucuna yaptığı itirazın reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açtığı davada işlemin iptaline karar verilmesi nedeniyle genel sıralamada 70,07 puan ile 1. sıraya yükseldiğini belirterek anılan kadroya atanması gerektiğini ifade etmiştir. Başvurucu ayrıca, hakkında mahkeme kararı olmamasına rağmen yargılama aşamasında alınan bilirkişi raporuna binaen dava açmayan diğer adayın (S.G.) puanında da artış yapıldığı ancak diğer adayın süresi içinde yapılmış bir itirazının bulunmadığı, dolayısıyla puanında artış yapılmasının mümkün olamayacağını iddia etmiştir.

10. Başvurucunun belirtilen talebi İdarece reddedilmiştir. İdare ret gerekçesinde, bilirkişi raporunda, S.G. isimli kişinin toplamda 71,49 puan alarak 1'inci sırada olması gerektiğinin belirtildiğini, bu sebeple mahkeme kararının sınav sonucuna etki etmediğini ifade etmiştir.

11. Başvurucu 5/9/2019 tarihinde Van 3. İdare Mahkemesinde (Mahkeme) anılan işlemin iptali istemiyle dava açmıştır. Başvurucu dava dilekçesinde; İdare Mahkemesi kararının tam ve eksiksiz olarak uygulanmadığını, diğer adayın herhangi bir itiraz ve talebi olmamasına rağmen notunun haksız olarak yükseltildiğini iddia etmiştir.

12. Mahkeme 30/10/2020 tarihinde davanın reddine karar vermiştir. Mahkeme, İdarenin dava dışı şahsın (S.G.) puanında bilirkişi raporuna dayanarak değişiklik yapıp yapamayacağı ve bu şekilde yapılan değişikliğin yargı kararının uygulanması noktasında sorun teşkil edip etmeyeceği hususunu ayrıca kararında tartışmıştır. Mahkeme buna göre, başvurucunun puanının bilirkişi raporunda belirtildiği şekliyle yükseltildiğinin, yargı kararının uygulanarak gereklerinin tam ve eksiksiz olarak yerine getirildiğinin altını çizmiştir. Mahkeme bu kabulden hareketle,hukuka aykırılığı bilirkişi raporu ile saptanmış yazılı sınav puanlarının İdare tarafından geri alınabileceğini, kararın uygulanmasına yönelik olarak bilirkişi raporunda yer verilen tespitler esas alınmak suretiyle başvurucunun genel puanının 70,07 puana, dava dışı şahsın da 71,49 puana yükseltildiğini belirtmiştir. Sonuç olarak Mahkeme atamaya esas teşkil eden sıralamanın değişmediğini vurgulayarak dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı neticesine varmıştır.

13. Başvurucu, anılan karara karşı istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Erzurum Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesi (Daire) 7/1/2022 tarihinde istinaf talebini kesin olarak reddetmiş ve hüküm kesinleşmiştir.

14. Başvurucu, nihai hükmü 20/1/2022 tarihinde öğrendikten sonra 21/2/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

15. Başvurucu, İdare Mahkemesinin 15/5/2019 tarihli lehine verilmiş yargı kararının şeklen uygulanmak suretiyle etkisizleştirildiğini iddia etmiştir. Başvurucu, diğer adayın herhangi bir itiraz ve talebi olmamasına rağmen notunun haksız olarak yükseltildiğini iddia ederek silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkeleri ile eşitlik ilkesinin ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

16. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) görüş yazısında; başvurucunun temel hak ve hürriyetlerinin ihlal edilip edilmediği konusunda yapılacak incelemede Anayasa ve ilgili mevzuat hükümleri ile somut olayın kendine özgü koşullarının da dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık ayrıca konuyla ilgili olarak İdareden temin edilen görüş ve ilgili belgelerin başvurucunun şikâyetlerine ilişkin olarak yapılacak incelemede dikkate alınmak üzere sunulduğunu dile getirmiştir. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı başvuru formundaki iddialarını tekrar etmiştir.

17. Başvuru, adil yargılanma hakkının unsurlarından olan kararın icrası hakkı kapsamında incelenmiştir.

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 48. maddesinin (2) numaralı fıkrasında açıkça dayanaktan yoksun başvuruların Anayasa Mahkemesince kabul edilemezliğine karar verilebileceği belirtilmiştir. Bu bağlamda başvurucunun ihlal iddialarını temellendiremediği, temel haklara yönelik bir müdahalenin olmadığı veya müdahalenin meşru olduğu açık olan başvurular ile karmaşık veya zorlama şikâyetlerden ibaret başvurular açıkça dayanaktan yoksun kabul edilebilir (Hikmet Balabanoğlu [2. B.], B. No: 2012/1334, 17/9/2013, § 24).

19. Anayasa'nın 36. maddesinin birinci fıkrasında, herkesin yargı organlarına davacı ve davalı olarak başvurabilme ve bunun doğal sonucu olarak da iddia, savunma ve adil yargılanma hakkı güvence altına alınmıştır. Anılan maddeyle güvence altına alınan adil yargılanma hakkı, kendisi bir temel hak niteliği taşımasının ötesinde, diğer temel hak ve özgürlüklerden gereken şekilde yararlanılmasını ve bunların korunmasını sağlayan en etkili güvencelerden biridir. Bu bağlamda Anayasa'nın, yasama ve yürütme organları ile idarenin mahkeme kararlarına uyma zorunluluğunu ve mahkeme kararlarının değiştirilemeyeceği ile uygulanmasının geciktirilemeyeceğini ifade eden 138. maddesinin de adil yargılanma hakkının kapsamının belirlenmesinde gözetilmesi gerektiği açıktır (Arman Mazman [2. B.], B. No: 2013/1752, 26/6/2014, § 57).

20. Anayasa'nın 36. maddesinde ifade edilen hak arama özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı, sadece yargı mercileri önünde davacı ve davalı olarak iddia ve savunmada bulunma hakkını değil yargılama sonunda hakkı olanı elde etmeyi de kapsayan bir haktır (AYM, E.2009/27, K.2010/9, 14/1/2010).

21. Kararın icrası hakkı, mahkemeye erişim hakkı ve karar hakkı ile birlikte adil yargılanma hakkının güvencelerinden olan mahkeme hakkının bir unsurunu oluşturmaktadır (Filiz Fırat [1. B.], B. No: 2014/10305, 5/12/2017, § 29). Mahkeme kararlarının uygulanması yargılamanın dışında olmakla birlikte onu tamamlayan ve yargılamanın sonuç doğurmasını sağlayan bir unsurdur. Karar uygulanmazsa yargılamanın da bir anlamı olmayacaktır. Bu nedenle yargı kararlarının uygulanması mahkeme hakkı kapsamında değerlendirilmektedir. Buna göre yargılama sonucunda mahkemenin bir karar vermiş olması yeterli değildir, ayrıca bu kararın etkili bir şekilde uygulanması da gerekir. Hukuk sisteminde, nihai mahkeme kararlarını taraflardan birinin aleyhine sonuç doğuracak şekilde uygulanamaz hâle getiren düzenlemeler bulunması veya mahkeme kararlarının icrasının herhangi bir şekilde engellenmesi hâllerinde mahkeme hakkı da anlamını yitirecektir (benzer yöndeki değerlendirmeler için bkz. Ahmet Yıldırım [1. B.], B. No: 2012/144, 2/10/2013, § 28).

22. Kural olarak mahkeme kararlarının uygulanması, ilam zamanaşımı dolmadığı sürece her zaman talep edilebilir. Bu yöndeki bir talebe rağmen mahkeme kararı uygulanmamışsa olumsuz kamu gücü işleminden kaynaklanan bir süregelen ihlalden söz edilebilir. Bu durumda başvurucu, mahkeme kararının uygulanması talebini müteakiben makul bir süre bekledikten sonra Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunabilir. Başvurucunun talebinden vazgeçtiği ya da takipsiz bıraktığı anlaşılmadıkça bu tür başvuruların süresinde yapıldığını kabul etmek gerekir (Ahmet Yıldırım, § 29).

23. Olayda, başvurucunun sınav sonucuna yaptığı itirazın reddine ilişkin işlem iptal edilmiş ve hüküm kesinleşmiştir. İdare Mahkemesince, yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan bilirkişi raporu hükme esas alınmış ve başvurucunun yazılı sınavdan 45 puan yerine 50 puan alması gerektiği belirlenmiştir. Bu esnada bilirkişi raporunda, yazılı sınavda en fazla puanı alarak kadroya atanmış olan ve sıralamayı değiştirme potansiyeli bulunan dava dışı S.G.nin sınav kağıdı da değerlendirmeye tabi tutularak benzer yöntemle yazılı sınav notunun 65 puan yerine 70 puan olarak belirlenmesi gerektiği rapor edilmiştir. Başvurucunun 26/7/2019 tarihli atanma başvurusu üzerine İdare, iptal kararının uygulanması amacıyla başvurucunun puanının yükseltildiğini ancak dava dışı S.G.nin puanında da artış olduğunun bilirkişi raporuyla ortaya konulduğunu belirtmiştir. İdare bu sebeple başvurucunun puanı yükselmesine karşın hâlen ikinci sırada kaldığını belirterek İdare Mahkemesi kararının sınav sonucunu etkilemediği gerekçesiyle başvurucunun talebini reddetmiştir.

24. Kararın icrası hakkının ihlal edildiği iddiasına konu edilen hükmün uygulanıp uygulanmadığının anlaşılabilmesi için hükmün içeriğinin saptanması gerekir. Bu bağlamda hükmün gerekçesinde yer alan hukuki değerlendirmenin belirleyici olacağı izahtan varestedir. Somut olayda uygulanmadığı ileri sürülen İdare Mahkemesinin 15/5/2019 tarihli iptal kararının gerekçesinde öz olarak başvurucunun yazılı sınav kağıdının kaç puana tekabül ettiği ve buna göre yapılan itirazın yerinde olup olmadığı belirlenmiştir. Başka bir ifadeyle anılan iptal kararı, başvurucunun cevap kağıdına yaptığı itirazın reddine yönelik olarak tesis edilen dava konusu işlemin hukuka aykırılığını tespit etmektedir. Bununla birlikte iptal kararı başvurucunun anılan kadroya atanmasına dair bir değerlendirme içermemektedir.

25. Bu hâle göre idari işlemi, tesis edilmesine ilişkin usuli süreç yönünden hukuka aykırı bularak iptal eden hükmün idareye ilk tesis edildiği andan itibaren işlemin hukuki varlığını ortadan kaldırmak yönünde bir yükümlülük yüklediği açıksa da idarenin usule ilişkin eksikliklerini gidererek yeni bir işlem tesis etmesi mümkündür. Somut vakada iptal kararına istinaden İdarenin başvurucunun puanını bilirkişi raporunda belirtildiği şekliyle yükselterek yargı kararını uyguladığı açıktır. İdare aynı şekilde hukuka aykırılığı bilirkişi raporu ile saptanmış olan dava dışı S.G.nin yazılı sınav puanını da 71,49 olarak esas almış ve sınav sıralamasını yeniden belirlemiştir. Nitekim en yüksek puanı alarak atandığı zannıyla elde ettiği puana karşı herhangi bir iddia ileri sürebilecek durumda olmayan S.G.nin hukuka aykırılığı bilirkişi raporu ile saptanmış olan yazılı sınav puanının da yükseltilmesi tabidir.

26. Bu itibarla İdare Mahkemesi tarafından verilen iptal kararının uygulanmadığından söz edilemeyeceği anlaşıldığından kararın icrası hakkına yönelik bir ihlalin olmadığı sonucuna varılmıştır.

27. Açıklanan gerekçelerle kararın icrası hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Kararın icrası hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 4/11/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.