I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, adli yardım talebinin reddedilmesi nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

2. 2022/55705 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasında başvurucu Gülşah Kader Dağ, nafakanın arttırılması davası açmıştır. 2022/68155 başvuru numaralı bireysel başvuru dosyasında başvurucu Ömer Kuçat, işçilik alacaklarının tahsili için dava açmıştır. Başvurucuların açtığı bu davalar adli yardım taleplidir. Başvurucuların adli yardım talepleri 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 336. maddesinin (2) numaralı fıkrası gereği mali durumlarına ilişkin gerekli belgeleri sunmadıkları gerekçesiyle reddedilmiştir. Başvurucuların karara karşı yaptıkları itirazlar reddedilerek kararlar kesinleşmiştir.

3. Adli yardımın reddine dair kararlar kesinleştikten sonra başvurucular gerekli harç ve giderleri yatırmış ve yargılamalara devam edilmiştir. Başvurucu Gülşah Kader Dağ'ın açtığı davanın kabulüne, başvurucu Ömer Kuçat'ın açtığı davanın ise kısmen kabulüne kesin olarak karar verilmiştir. Kararların yargılama giderlerine ilişkin kısmında başvurucuların yatırdıkları yargılama harç ve giderlerinin davalılardan tahsiline yönelik hüküm fıkraları kurulmuştur.

4. Başvurucu Gülşah Kader Dağ, nihai kararı 25/4/2022 tarihinde öğrenmiş; 17/5/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvurucu Ömer Kuçat, nihai kararı 24/6/2022 tarihinde öğrenmiş ve 29/6/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur

5. Komisyon, başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar vermiştir.

II. DEĞERLENDİRME

6. Ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucuların adli yardım taleplerinin kabulüne karar verilmesi gerekir. 2022/68155 numaralı başvurunun 2022/55705 numaralı başvuru ile birleştirilmesine karar verilmesi gerekir.

7. Başvurucular, yargılama harç ve giderlerini karşılayacak mali durumları olmamasına rağmen adli yardım taleplerinin reddedildiğini ileri sürerek mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini iddia etmişlerdir.

8. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un “Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi ve şartları” başlıklı 48. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:

 “Kabul edilebilirlik şartları ve incelemesinin usul ve esasları ile ilgili diğer hususlar İçtüzükle düzenlenir.”

9. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) "Düşme kararı" başlıklı 80. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"(1) Bölümler ya da komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hâllerde düşme kararı verilebilir:

…

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

(2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir."

10. Bireysel başvuruya konu dava dosyaları incelendiğinde başvurucuların açtığı davaların kabulüne ve kısmen kabulüne dair kararlar verildiği görülmüştür. Kararların yargılama giderlerine ilişkin kısmında başvurucuların yatırdıkları yargılama harç ve giderlerinin davalılardan tahsiline yönelik hüküm fıkraları kurulduğu anlaşılmıştır.

11. Başvurucuların açtıkları davaların esası incelenmiş ve yukarıda yer verilen (bkz. §§ 3, 11) mahkeme kararları sonucunda başvurucuların yargılama için yatırdıkları harçları ve yargılama giderlerini yargılamada aleyhine hüküm kurulan taraflardan tahsil etmeleri mümkün hâle gelmiştir. Bu sebeple başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini gerekli kılan bir neden bulunmadığı sonucuna varılmıştır (benzer kararlar için bkz. S.Ö. [2. B.], B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 23; Şemsettin Ekinci ve diğerleri [2. B.], B. No: 2018/8795, 13/9/2022, §§ 21-23).

12. Öte yandan İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun da söz konusu olmadığı görülmüştür.

13. Açıklanan gerekçelerle başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden kalmadığı anlaşıldığından başvurunun diğer kabul edilebilirlik koşulları yönünden incelenmeksizin düşmesine karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvuruların BİRLEŞTİRİLMESİNE,

B. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

C. Başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi nedeniyle DÜŞMESİNE,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucuların yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 14/10/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.