I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, boşanma davasında yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle makul sürede yargılanma hakkının ve davanın reddedilmesi nedeniyle hakkaniyete uygun yargılanma hakkı ile gerekçeli karar hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

2. Başvurucu tarafından 30/10/2013 tarihinde boşanma davası açılmıştır. Anılan davada 29/12/2015 tarihinde tarafların boşanmalarına dair hüküm kurulmuştur. Tarafların kararı temyiz etmesi üzerine Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin (Daire) 8/11/2017 tarihli kararıyla hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

3. Anılan bozma kararı akabinde yapılan yargılama sonucunda 15/5/2018 tarihinde davanın reddine karar verilmiştir. Başvurucu kararı temyiz etmiştir. Daire 11/3/2019 tarihinde tekrar hükmün bozulmasına karar vermiştir. Bozma kararı uyarınca yargılamaya devam edilmiş olup 17/6/2021 tarihinde davanın reddine karar verilmiştir. Kararın gerekçesinde; taraflar 2019 yılından beri ayrı yaşadıklarını beyan etmiş iseler de aralarında meydana gelen olaylardan sonra beraber yaşamaya devam ettikleri, dava tarihinde beraber yaşadıkları ve dava tarihinden sonra uzun süre bu durumun devam ettiği kanaatine varıldığı belirtilmiştir. Ayrıca tarafların bu nedenlerle birbirlerinin kusurlu davranışlarını affetmiş sayılacakları vurgulanarak sübut bulmayan davanın reddine karar verildiği ifade edilmiştir.

4. Başvurucu, bu karara karşı temyiz kanun yoluna başvurmuştur. Daire 16/3/2022 tarihinde onama kararı vermiştir. Başvurucunun karar düzeltme yoluna başvurması üzerine ise Daire 6/6/2022 tarihinde karar düzeltme talebinin reddine karar vermiştir.

5. Başvurucu, nihai kararı 29/7/2022 tarihinde öğrendiğini belirterek 6/9/2022 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur. Başvurucu 6/6/2022 tarihli kararın vekiline tebliğ edilmediğini, dosya akıbetini 29/7/2022 tarihinde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yaptığı incelemede öğrendiğini, adli tatil nedeniyle bir haftalık ek süresi bulunduğundan süresi içinde başvuru yaptığını mazeret olarak bildirmiştir.

6. Başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

7. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun'un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ile Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca başvuru yollarının tüketildiği, başvuru yolu öngörülmemiş ise ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde bireysel başvuru yapılması gerekir.

8. Anayasa Mahkemesi Hüseyin Aşkan ([2. B.], B. No: 2017/15649, 21/7/2020) kararında otuz günlük süre kuralının bireysel başvurunun ön şartlarından biri olduğunu ve bu sürenin başlangıç tarihinin tespitinde kanun hükmü gereği öğrenme tarihinin esas alınacağını belirtmiştir (Hüseyin Aşkan, § 20). Anılan kararda bireysel başvuru süresinin işlemeye başlaması yönünden nihai kararın gerekçesinin tebliğinin öğrenme şekillerinden biri olduğu, bununla birlikte başka şekillerde de öğrenmenin söz konusu olabileceği ifade edilmiştir (Hüseyin Aşkan, § 23).

9. Bu doğrultuda Hüseyin Aşkan kararında; kullanıcıların UYAP üzerinden yaptıkları işlemlerin (doküman oluşturma, düzenleme, imzalama, açma, okuma ve yazdırma vb.) kayıt altına alındığı evrak işlem kütüğünün Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmesi sonucunda nihai kararın açılarak okunduğuna ilişkin bir işlemin tespiti hâlinde bu işlemi yapan ilgililerin işlem sırasında nihai kararın sonucunu öğrendiklerinin kabul edileceği, böyle bir durumda bireysel başvuru süresinin de bu tarihten itibaren başlatılması gerektiği belirtilmiştir (Hüseyin Aşkan, §§ 26-29).

10. Bununla birlikte vekil ile işlemlerini takip ettiren başvurucular da UYAP üzerinden elektronik ortamda, haklarında sürdürülen yargılamalara ilişkin nihai kararın gerekçesine erişmenin mümkün hâle geldiği andan itibaren kararın gerekçesini kesin olarak öğrenme imkânına sahiptir. Dolayısıyla başvurucular UYAP üzerinden yapacakları incelemede nihai kararın gerekçesini vekillerinden önce öğrenebilmektedir. Buna göre söz konusu durumda da dosyadan suret alınması hâlinde olduğu gibi başvurucuların gerekçeli kararı öğrendiği kabul edilmelidir. Zira başvurucular nihai karardan vekillerine nazaran daha erken bir tarihte haberdar olmuştur. Buna bağlı olarak nihai kararın öğrenilmesi nedeniyle bireysel başvuru süresi bu tarihten itibaren başlar. Nitekim ilgili usul kuralları uyarınca sürenin münhasıran tebliğden itibaren işlemeye başlayacağının kabul edildiği uygulamaların aksine bireysel başvuru yoluna özgü olarak başvuru süresi, ihlalin öğrenilmesi esasına bağlanmıştır (benzer yöndeki kararlar için bkz. Mehmet Özcan [1. B.], B. No: 2019/6266, 15/1/2020, § 27; Hüseyin Aşkan, § 30; Ümran Özkan [GK], B. No: 2019/13338, 8/3/2023, § 43).

11. Öte yandan adli tatilin hangi mahkemelerde uygulanacağı ilgili usul kanunlarında belirtilmiştir. 6216 sayılı Kanun'da ve İçtüzük'te Anayasa Mahkemesinin adli tatile tabi olduğu yönünde bir hüküm bulunmadığından Anayasa Mahkemesi adli tatil süresi içinde de yargısal faaliyetlerine devam etmektedir. Bu sebeple bireysel başvuru açısından adli tatil hükümlerinin süre hesabında dikkate alınmasına hukuken imkân bulunmamaktadır (Turgut Tayyar [1. B.], B. No: 2013/7168, 15/10/2014, § 18).

12. Somut olayda yargılama sürecinde nihai karar olan Daire kararını başvurucunun 29/7/2022 tarihinde öğrendiğini bireysel başvuru formunda beyan ettiği görülmüştür. Başvurucu, mazeret olarak ise adli tatil nedeniyle sürenin uzadığını bildirmiştir. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere ilgili mevzuat çerçevesinde Anayasa Mahkemesi adli tatil süresi içinde de yargısal faaliyetlerine devam ettiğinden adli tatil nedeniyle sürenin uzaması söz konusu değildir. Bu doğrultuda bireysel başvuru süresinin başvurucunun kararı öğrendiği tarih olarak bildirdiği öğrenme tarihi olan 29/7/2022 tarihinden itibaren işlemeye başladığının kabul edilmesi gerekir.

13. Sonuç olarak bireysel başvuru konusu yargılama sürecine ilişkin nihai karardan ilk olarak 29/7/2022 tarihinde haberdar olduğu anlaşılan başvurucunun otuz günlük bireysel başvuru süresinden sonra 6/9/2022 tarihinde gerçekleştirdiği bireysel başvurusunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 13/5/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.